Pomnik Poległych w Bitwie pod Grochowem
{{Pomnik infobox
|nazwa = Pomnik Bitwy o Olszynkę Grochowską |nazwa oryginalna = |grafika = Kurhan poleglych pod Olszynka Grochowska (4).jpg |opis grafiki = Pomnik ku czci poległych w bitwie |państwo = Polska |miejscowość = Warszawa |miejsce = Rezerwat przyrody Olszynka Grochowska
[[Rembertów] |typ pomnika = |styl architektoniczny = |projektant = |fundator = |materiał = |całkowita wysokość = |data budowy = 1916 |data odsłonięcia = |ważniejsze przebudowy = 1932
1936 |data likwidacji = |kod mapy = Warszawa |współrzędne = 52°15'07.0"N 21°07'16.5"E |commons = Category:Bitwa o Olszynkę Grochowską
}} Pomnik Bitwy Grochowskiej – pomnik, a zarazem wspólna mogiła uczestników bitwy o Olszynkę Grochowską z 25 lutego 1831 roku. Znajduje się w Warszawie w dzielnicy Rembertów – u zbiegu ulic Szerokiej i Traczy (na skraju rezerwatu przyrody Olszynka Grochowska).
Po upadku powstania listopadowego władze rosyjskie ze zrozumiałych względów nie zezwalały na jakiekolwiek upamiętnianie miejsca bitwy. Las olchowy mocno ucierpiał w trakcie bitwy i został wycięty. Do lat międzywojennych dotrwała tylko jedna olcha, na której wisiała tabliczka z napisem o treści:
W czwartek 13 lipca 1916 ustawiono na jednej z wydm drewniany „krzyż z daszkiem, który łączy się z ramieniem jego, ma gwiazdę o 12 promieniach”[1] upamiętniający bohaterów bitwy. Zaprojektował go Stefan Szyller, do Komitetu Organizacyjnego należeli: inź. Aleksander Około-Kułak (były prezes Komitetu Obywatelskiego w Wawrze),Aleksander Karwowski ( ziemianin i przemysłowiec), dyr. Antoni Wysocki i przemysłowiec Karol Geber[2]. W setną rocznicę zmagań krzyż wymieniono na metalowy oraz złożono akt erekcyjny budowy mauzoleum.
W roku 1936 w toku prac melioracyjnych znaleziono resztki broni, skrawki umundurowania oraz kości poległych w walce. Szczątki te złożono w krypcie zbudowanej przy krzyżu. Na krypcie znajduje się tablica ze słowami nawiązującymi do pomnika bohaterów bitwy pod Termopilami:
Znajduje się tu również tablica z napisem o treści: Krwawy posiew na polach Grochowa, przeradzający się w potężny prąd siły odrodzeńczej Narodu w naszym pokoleniu wyda plon niepodległości Ojczyzny. Ku czci poległych w 1831 r. Bohaterskich Obrońców Ojczyzny. Zrzeszenie Własności Nieruchomości Koła Grochów 1932 r.[3]
Aleja Chwały
Państwo | |
---|---|
Miejscowość | |
Miejsce |
ul. Traczy |
Data budowy |
1999 |
Ważniejsze przebudowy |
2008 |
Wzdłuż ul. Traczy, prowadzącej z Kawęczyna do powstańczej mogiły w ostatnich latach powstaje Aleja Chwały w postaci głazów z tablicami pamiątkowymi. Pierwsze kamienie położono w 1999. W roku 2008 w pobliżu pierwszej tablicy pamiątkowej została zbudowana kaplica filialna Parafii Sw. Wacława. W tym samym miejscu znajduje się także Krzyż Obrońców Olszynki wraz z pomnikiem-figurą Matki Boskiej Fatimskiej, a także Dzwon Wolności[4]. Dotychczas odsłonięto 32 tablice poświęcone pamięci:
- gen. Ludwika Bogusławskiego i IV Pułku Piechoty Liniowej
- gen. Ludwika Kickiego i Ułanów Grochowskich
- Sejmu Narodowego 1831 roku
- gen. Kazimierza Małachowskiego
- gen. Józefa Grzegorza Chłopickiego
- gen. Józefa Bema
- gen. Karola Kaczkowskiego
- gen. Ignacego Prądzyńskiego
- gen. Macieja Rybińskiego
- gen. Franciszka Żymirskiego
- gen. Józefa Dwernickiego
- płk Piotra Wysockiego
- gen. Henryka Dembińskiego
- gen. Piotra Szembeka
- gen. Jana Umińskiego
- Emilii Plater, Józefy Rostkowskiej, Barbary Bronisławy Czarnowskiej, Klaudyny Potockiej oraz Emilii Sczanieckiej
- mjr Waleriana Łukasińskiego
- braci Mycielskich (Ludwika, Józefa oraz gen. Michała Mycielskiego).
- kpt. Artura Zawiszy
- gen. Kazimierza Skarżyńskiego oraz gen. Henryka Milberga
- spiskowców belwederczyków: Ludwika Nabielaka, Józefa Zaliwskiego, Karola Szlegela, Feliksa Nowosielskiego, Janusza Swiętopełka Czertwertyńskiego, Wincentego Kobylińskiego, Aleksandera Swiętosławskiego, Karola Paszkiewicza, Edwarda Rottermunda, Rocha Rupniewskiego, Ludwika Orpiszewskiego, Walentego Nasierowskiego
- gen. Ludwika Michała Paca
- gen. Franciszka Sznajdego
- gen. Klemensa Kołaczkowskiego
- gen. Jana Skrzyneckiego
- gen. Józefa Sowińskiego
- obrońców twierdz w Modlinie i Zamościu gen. Ignacego Hilarego Ledóchowskiego i gen. Jana Krysińskiego
- papieża Jana Pawła II
- ks. Wacława Karłowicza oraz Stefana Melaka[4]
- poetów – piewców powstania listopadowego:
- jedna z tablic powstała w hołdzie rządowi narodowemu, marszałkowi sejmu, bohaterom wojny polsko-rosyjskiej 1830-1831 oraz zesłańcom i męczennikom spisku syberyjskiego:
- Adamowi Jerzemu Czartoryskiemu
- Wincentemu Niemojowskiemu
- Joachimowi Lelewelowi
- Władysławowi Tomaszowi Ostrowskiemu
- Romanowi Sołtykowi
- Stanisławowi Barzykowskiemu
- Bonawenturze Niemojowskiemu
- Janowi Ledóchowskiemu
- Julianowi Niemcewiczowi
- Teodorowi Morawskiemu
- Gustawowi Małachowskiemu
- Teofilowi Morawskiemu
- Walentemu Józefowi Zwierkowskiemu
- ks. Janowi Henrykowi Sierocińskiemu
- Franciszkowi Szokalskiemu
- Wincentemu Migurskiemu
- wszystkich bohaterów bitwy pod Olszynką Grochowską
Duży wkład w godne zagospodarowanie miejsca pamięci miał ks. Wacław Karłowicz. Pomagało mu Stowarzyszenie Krąg Pamięci Narodowej.
W 2012 roku wysunięto projekt usypania w tym miejscu 50-metrowego kopca, na szczycie którego proponowano ustawienie dawnych trzonów kolumny Zygmunta, leżących dziś przy Zamku Królewskim, na których miano by umieścić wyrzeźbione gniazdo z orłem zrywającym się do lotu. Od ulicy Chełmżyńskiej do kopca prowadzić miałaby Aleja Chwały z głazami upamiętniającymi historię Polski od potopu szwedzkiego do katastrofy smoleńskiej po bokach. Koszt realizacji projektu wynosiłby około 200 mln zł[5], co przesądza raczej kwestię ewentualnej możliwości urzeczywistnienia tego projektu.
Przypisy
- ↑ Echa uroczystości Grochowskich Kurier Warszawski 1916 nr 194 s. 2 [1]
- ↑ Poświęcenie krzyża w Grochowie Kurier Warszawski 1916 nr 193 s. 1 [2]
- ↑ Pomnik Bitwy pod Olszynką Grochowską twoja-praga.pl [dostęp 2012-03-08].
- ↑ a b Obchody 180. rocznicy wybuchu Powstania Listopadowego. rembertow.waw.pl. [dostęp 2010-11-30].
- ↑ Iwona Szpala, Tomasz Urzykowski „Ogromny kopiec z Aleją Chwały powstanie w Warszawie?”, Gazeta Wyborcza 23.02.2012 http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114883,11224438,Ogromny_kopiec_z_Aleja_Chwaly_powstanie_w_Warszawie_.html.