Przejdź do zawartości

Pospolicenie nazw marketingowych

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Lukask (dyskusja | edycje) o 02:17, 10 gru 2021. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 10 gru 2021, była oparta na tej wersji.
Oryginalna aspiryna firmy Bayer obok leku innego przedsiębiorstwa, które również może używać tej nazwy, ponieważ w Stanach Zjednoczonych znak towarowy uległ degeneracji. Jest tam też oficjalnie zaadoptowaną nazwą kwasu acetylosalicylowego

Pospolicenie nazw marketingowych – proces stopniowego przekształcania się nazw własnych produktu lub firmy w pospolite, używane jako synonimy nazw całej grupy produktów danego typu, np. rowery, adidasy, czy pampersy[1]; szczególny przypadek eponimizacji. Zjawisko to zachodzi przeważnie w odniesieniu do marek, które mają dominującą pozycję na rynku lub są prekursorami jakichś produktów[2]. Konsekwencją może być jednak utrata rynkowej tożsamości przez taką markę i degeneracja znaku towarowego[3].

Przykłady w języku polskim

„Cepeen” (stacja benzynowa, 1972 rok). Na dystrybutorze widoczne logo Centrali Produktów Naftowych
  • adidasy – buty sportowe, od niemieckiej firmy Adidas[4]
  • akwalung – aparat tlenowy, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo U.S. Divers[5]
  • aspiryna – lek przeciwbólowy, od leku Aspirin przedsiębiorstwa Bayer AG[2]
  • bedeker – przewodnik turystyczny, od niemieckiego wydawnictwa Baedeker[6]
  • boszka – szlifierka kątowa, od niemieckiej firmy Bosch[3], także fleksa od firmy Flex[7] oraz diaks od zniekształconej nazwy Biax[8]
  • cannon – w zależności od branży nazwa różnych typów złącz elektrycznych (przede wszystkim XLR, D-Sub), od nazwy producenta ITT Cannon[9]
  • cepeen – stacja benzynowa, od skrótu nieistniejącej obecnie Centrali Produktów Naftowych[10]
  • cola – rodzaj słodkiego napoju gazowanego, od nazwy Coca-Cola[11]
  • dyktafon – urządzenie do nagrywania dźwięku, od amerykańskiego przedsiębiorstwa Dictaphone[12]
  • dżip – samochód terenowy, od amerykańskiej firmy Jeep[4]
  • elektroluks – regionalne potoczne określenie odkurzacza, od szwedzkiej firmy Electrolux[11]
  • eros [przestarz.] – prezerwatywa, od nazwy prezerwatyw dostępnych w PRL
  • eternit – azbestowo-cementowy materiał budowlany, od produktów austriackiego przedsiębiorstwa Eternit-Werke[13]
  • farelka – termowentylator, od firmy polskiego przedsiębiorstwa Farel[14]
  • flamaster – gruby pisak, zniekształcona nazwa amerykańskich produktów Flo-Master[15]
  • freon – grupa związków chemicznych dawniej wykorzystywanych jako czynnik chłodniczy, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo DuPont[16]
  • frisbee – latający dysk, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo Wham-O[17]
  • frużelina – owoce w żelu, od zastrzeżonej nazwy produktów polskiego przedsiębiorstwa Prospona[18]
  • geberit – spłuczka podtynkowa, od nazwy szwajcarskiego koncernu Geberit[19]
  • googlować – wyszukiwać w Internecie, od wyszukiwarki Google[20]
  • heroina – była firmowa nazwa produktu Bayer AG[21]
  • hula-hoop – koło do zabawy, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo Wham-O[17]
  • igelit – miękki polichlorek winylu, od nazwy produktu niemieckiego przedsiębiorstwa IG Farben[22]
  • imbus – klucz o przekroju sześciokąta, od nazwy Innensechskantschraube Bauer und Schaurte, w skrócie INBUS, później przekształcone w imbus[23]
  • jacuzzi – wanna z hydromasażem, od produktów firmy Jacuzzi[24]
  • junkers – dawne określenie piecyka gazowego, od firmy niemieckiego przedsiębiorstwa Junkers[11]
  • karcher – potocznie myjka ciśnieniowa, od nazwy niemieckiego przedsiębiorstwa Kärcher[25][4]
  • karimata – piankowa mata, od nazwy produktu Karrimat brytyjskiego przedsiębiorstwa Karrimor[26]
  • klakson – sygnał dźwiękowy w pojazdach, od nazwy Klaxon zastrzeżonej przez amerykańskie przedsiębiorstwo General Motors[27]
  • komandor – szafa przesuwna, od nazwy polskiego przedsiębiorstwa Komandor[28]
  • ksero – urządzenie do kopiowania dokumentów, od nazwy amerykańskiego przedsiębiorstwa Xerox[11]
  • landrynka – twardy cukierek, od rosyjskiej fabryki cukierków Fiodora Łandrina[29]
  • linoleum – wykładzina podłogowa, pierwotnie zastrzeżony znak towarowy Linoleum Manufacturing Company[30]
  • lycra – elastyczne włókno syntetyczne, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo DuPont[31]
  • maggi – rodzaj przyprawy w płynie, od firmy szwajcarskiego przedsiębiorstwa Maggi[4]
  • meleks – wózek elektryczny, od firmy polskiego przedsiębiorstwa Melex[4][32]
  • neska – kawa rozpuszczalna, od kawy Nescafé przedsiębiorstwa Nestlé[33]
  • nida – płyta gipsowo-kartonowa, od nazwy jednego z producentów, Dolina Nidy
  • paczkomat – automatyczna skrytka pocztowa, zastrzeżony znak towarowy polskiego przedsiębiorstwa InPost[34]
  • pampers – pieluszka jednorazowa, od firmy amerykańskiego przedsiębiorstwa Pampers[4]
  • patefon – urządzenie do mechanicznego odtwarzania dźwięku, od nazwy francuskiej firmy Pathé Frères[35]
  • pendrive – pamięć USB, w Polsce nazwany od produktów tajwańskiego przedsiębiorstwa Add On Technology[36]
  • pepegi – popularna dawniej nazwa tenisówek, od skróconej nazwy Polskiego Przemysłu Gumowego[37]
  • pleksiglas (lub pleksi) – szkło akrylowe, nazwa zastrzeżona przez niemieckie przedsiębiorstwo Evonik Röhm GmbH[38]
  • polar – syntetyczna dzianina, od materiału Polartec produkowanego przez amerykańskie przedsiębiorstwo Malden Mills[39]
  • polaroid – aparat do błyskawicznego wywoływania zdjęć, od produktów amerykańskiego przedsiębiorstwa Polaroid Corporation[4]
  • polbruk (lub pozbruk) – betonowa kostka brukowa, od nazw popularnych krajowych producentów Polbruk i Poz Bruk
  • prompter – wyświetlacz tekstu, od nazwy amerykańskiego przedsiębiorstwa TelePrompTer[40]
  • ptasie mleczko – pianki w czekoladowej polewie, od produktów firmy E. Wedel[4]
  • ratrak – pojazd do przygotowywania tras narciarskich, od nazwy nieistniejącego już szwajcarskiego przedsiębiorstwa Ratrac[41][42]
  • rolba – maszyna do odświeżania lodu, od nazwy dawniej aktywnego w branży, szwajcarskiego importera – Rolba AG[43]
  • rower – jednoślad napędzany siłą mięśni, od brytyjskiej firmy Rover Company[4]
  • skocz – taśma klejąca, od marki Scotch amerykańskiego przedsiębiorstwa 3M[44]
  • taser – paralizator elektryczny, od produktów przedsiębiorstwa Taser International[45]
  • teflon – nieprzywierający materiał, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo DuPont[46]
  • telegazeta – tekst odbierany za pomocą telewizora, od handlowej nazwy teletekstu TVP[47]
  • termos – pojemnik utrzymujący temperaturę, od niemieckiej firmy Thermos GmbH[48]
  • toi toi – przenośna ubikacja, od niemieckiego przedsiębiorstwa Toi Toi, obecnie należącego do grupy ADCO[49]
  • trampolina – przyrząd gimnastyczny, pierwotnie nazwa handlowa przedsiębiorstwa Griswold-Nissen Trampoline & Tumbling Company[50]
  • trytytka – opaska zaciskowa, od firmy polskiego przedsiębiorstwa Trytyt[51]
  • vegeta – mieszanka przypraw i warzyw, od produktów chorwackiego przedsiębiorstwa Podravka[4][52]
  • walkman – przenośny odtwarzacz kaset, nazwa zastrzeżona przez przedsiębiorstwo Sony[4]
  • wazelina – mazista substancja użytkowa, od firmy przedsiębiorstwa Vaseline[53]
  • webasto – system ogrzewania postojowego w pojeździe, od niemieckiej firmy Webasto
  • wenflon – elastyczna kaniula dożylna, od Venflon – zastrzeżonej nazwy wyrobu firmy Becton Dickinson[54]
  • wibram – gumowa, żłobkowana podeszwa buta, od włoskiej firmy Vibram[55]
  • żyletka – ostrze do golenia, od spolszczonej nazwy firmy Gillette[1]

Skutki

Pospolicenie jest reklamą dla marki, ale niesie też za sobą wiele negatywnych skutków. Taka marka może utracić swoją unikatową tożsamość i zastrzeżony znak towarowy[1]. Dlatego wiele przedsiębiorstw stara się przeciwdziałać zjawisku wchodzenia ich znaków towarowych do języka potocznego. Przykładowo przedsiębiorstwo Google zniechęca do używania słowa googlować jako synonimu wyszukiwania w Internecie[56]. Niektóre przedsiębiorstwa starają się uświadomić klientów poprzez reklamy, jak na przykład Bayer AG, która w swoich kampaniach przekonywała, że prawdziwa aspiryna to tylko ta ich produkcji[2]. Natomiast nazwa termos upowszechniła się do tego stopnia, że przedsiębiorstwu Thermos GmbH nie udało się ochronić znaku towarowego[57].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Marek Zboralski: Nazwy firm i produktów. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, 2000, s. 266. ISBN 83-208-1275-5.
  2. ↑ a b c Piotr Czauderna: „Adidasy marki Puma”, czyli kiedy marka staje się elementem języka potocznego. NaTemat.
  3. ↑ a b Mikołaj Lech: Degeneracja znaku towarowego. Jak zbytnia popularność zabija markę. Znaki towarowe Blog, 29 sierpnia 2016.
  4. ↑ a b c d e f g h i j k Justyna Sobolak: Niesamowita kariera marek. Onet Biznes, 15 kwietnia 2015.
  5. ↑ AQUA-LUNG Trademark Information. Trademarkia. (ang.).
  6. ↑ Bedeker. Edupedia.
  7. ↑ Joanna Furgalińska: Ślónsko godka. Ilustrowany słownik dla Hanysów i Goroli. Warszawa: PWN, 2010. ISBN 978-83-01-16438-6.
  8. ↑ Nie tylko do szlifowania. „Murator”, s. 8, sierpień 2013. Murator SA. 
  9. ↑ Folder firmy ITT.
  10. ↑ Bogdan Możdżyński: Co stało się z marką CPN? Sentymentalna podróż na stację paliw. Forbes, 12 grudnia 2017.
  11. ↑ a b c d Maciej Ślużyński: PARS PRO TOTO, czyli marka doskonale upozycjonowana. Signs.pl, 23 listopada 2004.
  12. ↑ DICTAPHONE - Trademark Details. Justia. (ang.).
  13. ↑ ETERNIT: History, Eternit.at.
  14. ↑ Oni produkowali AGD w Polsce Ludowej – co się stało z firmami z dawnych lat?. WP, 13 sierpnia 2013.
  15. ↑ Grigorij Bagrinowski: Краткий этимологический словарь. ABC-Atticus, 2018. ISBN 5-389-15284-0. (ros.).
  16. ↑ Olga Dąbska: Co to są freony? Wpływ freonów na środowisko i człowieka. zdrowie.tvn.pl, 2018-11-05. [dostęp 2020-05-03]. (pol.).
  17. ↑ a b Ben James: Wham-O Seeks To Protect 'Hula Hoop,' ‘Frisbee’ Marks. Law360, 21 sierpnia 2009. (ang.).
  18. ↑ Produkty. Prospona.
  19. ↑ Wszyscy mówią, że mają geberit… A jak jest naprawdę?. Newsweek, 18 grudnia 2018.
  20. ↑ Odcinek 9. Słownik polsko@polski.
  21. ↑ Heroin history.
  22. ↑ Igelitschuhe. Museum Digital. (niem.).
  23. ↑ Mirosław Bańko: "Imbus". Poradnia językowa PWN, 5 czerwca 2003.
  24. ↑ The Story of Jacuzzi®. Jacuzzi. [dostęp 2016-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-20)]. (ang.).
  25. ↑ Karcher. Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego.
  26. ↑ Dlaczego Karrimor. Karrimor.pl.
  27. ↑ KLAXON Trademark Information. Trademarkia. (ang.).
  28. ↑ Szafa typu komandor, czyli jak łatwo się pomylić kupując szafę. Komandor.pl.
  29. ↑ Landrynki. Narodowe Centrum Kultury.
  30. ↑ The Evolution of Linoleum. Hagley Museum, 19 marca 2018. (ang.).
  31. ↑ DuPont Heritage Timeline, DuPont.com.
  32. ↑ Meleks. Słownik języka polskiego PWN.
  33. ↑ Nescafé, czyli neska. Logo24, 26 listopada 2008.
  34. ↑ Paczkomaty - zastrzeżony znak inPostu. Antyweb, 18 maja 2018.
  35. ↑ Ryszard Tadeusiewicz: „Płyty z muzyką. Gramofon czy patefon?” – felieton. AGH, 27 lutego 2019.
  36. ↑ Pendrive, Słownik komputerowy.
  37. ↑ Bartosz Czartoryski: Trampki to więcej niż kawałek gumy. Krótka historia wielkiego sukcesu. Gazeta.pl.
  38. ↑ PLEXIGLAS® – registered trademark for 75 years [PDF], Evonik, 4 grudnia 2008 (ang.).
  39. ↑ Polar, czyli ubranie z plastikowych butelek. Rzeczpospolita, 18 lutego 2009. [dostęp 23 kwietnia 2016]. [zarchiwizowane z tego adresu (7 maja 2016)].
  40. ↑ Joseph Stromberg: A Brief History of the Teleprompter. Smithsonian, 22 października 2012. (ang.).
  41. ↑ Adidasy, walkamany i ratraki – marki, które zawłaszczyły język. Foch.pl, 21 października 2014.
  42. ↑ Australian Alpine Oversnow Equipment. (ang.).
  43. ↑ Światowe gwiazdy technologii lodu na polskich lodowiskach. Boiska i stadiony, 23 lutego 2018.
  44. ↑ Słownik języka polskiego: skocz. sjp.pwn.pl.
  45. ↑ Simon McCormack: Taser Trademark: Company Fights To Keep Journalists From Using Term ‘Tasered’. Huffington Post, 12 maja 2012. (ang.).
  46. ↑ Teflon™ brand, Chemours.com.
  47. ↑ Bartłomiej Pawlak: Kiedyś zastępowała internet w Polsce, teraz czasy świetności ma już za sobą. Telegazeta kończy dziś 30 lat. Gazeta.pl, 28 grudnia 2018.
  48. ↑ History of the Thermos Company, Kitchen Kapers.
  49. ↑ Krzysztof Suwart: "Toitoioza" polska. Biznes może i nieprzyjemnie pachnie, ale daje zarobić. Money.pl, 7 lipca 2018.
  50. ↑ Anthony Hayward: George Nissen: Inventor of the trampoline. independent.co.uk, 2010-05-05. [dostęp 2020-05-03]. (ang.).
  51. ↑ Jak opaska kablowa czy też opaska zaciskowa stała się trytytką, erko.pl.
  52. ↑ Vegeta. Słownik PWN.
  53. ↑ Peter Homan: Vaseline: from trade mark to noun. Pharmaceutical Journal, 16 grudnia 2008. [dostęp 25 marca 2016]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 kwietnia 2016)].
  54. ↑ BD Venflon™ Pro Safety. Becton Dickinson.
  55. ↑ Słownik języka polskiego: wibram. sjp.pwn.pl.
  56. ↑ Suzanne Choney: No Googling, says Google – unless you really mean it. NBC, 26 marca 2013. (ang.).
  57. ↑ King-seeley Thermos Co., Plaintiff-appellant, v. Aladdin Industries, Incorporated, Defendant-appellee, 321 F.2d 577 (2d Cir. 1963).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pospolicenie_nazw_marketingowych&oldid=65557959”