Przejdź do zawartości

Rzeki Ameryki Południowej

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dorzecze Amazonki – największy system rzeczny na kuli ziemskiej

Większość rzek Ameryki Południowej należy do zlewiska Oceanu Atlantyckiego (ok. 15,6 mln km², czyli blisko 88% powierzchni kontynentu). Rzeki należące do zlewiska Oceanu Spokojnego są krótkie i zajmują 1,3 mln km², czyli około 7% powierzchni. Główny dział wodny przebiega Kordylierą Zachodnią łańcucha andyjskiego. Pozostałą część kontynentu stanowią obszary bezodpływowe w kotlinie Andów Centralnych – zlewiska jezior Titicaca, Poopó czy Mar Chiquita.

Na kontynencie południowoamerykańskim znajduje się największy system rzeczny świata – Amazonka wraz ze swoimi dopływami zajmuje powierzchnię 7,2 mln km². Niektóre źródła podają, że jej długość wynosi 7025 km, co daje jej również pierwsze miejsce pod względem długości, przed Nilem. Długość Amazonki jest jednak nadal przedmiotem sporów. Inne duże rzeki Ameryki Południowej to: Parana, São Francisco i Orinoko.

Ze względu na reżim oraz położenie można wydzielić 5 rodzajów rzek[1]:

  • rzeki nizin równikowych – wysokie opady oraz wielkie obszary równinne sprzyjały wykształceniu się wielkich rzek. W strefie tej dominują trzy duże rzeki: Amazonka, Parana i Orinoko. Każda z tych rzek głównych posiada od kilku do kilkunastu dopływów, których długość przekracza 1000 km
  • rzeki karaibskie – zwykle krótkie rzeki o zasilaniu deszczowym, spływ głównie latem, najdłuższa rzeka tej strefy to Magdalena
  • rzeki Wyżyny Brazylijskiej – spływ następuje głównie latem i jesienią, największą rzeką tej strefy jest São Francisco
  • rzeki Pampy – głównie małe rzeki, w porze suchej często wysychają, część z nich nie dociera do Oceanu Atlantyckiego, ginąc w zapadliskach (tworzą się tam tzw. solniska) lub uchodząc do słonych jezior
  • rzeki Patagonii – rzeki o zasilaniu śniegowym i lodowcowym, zwykle płyną w głębokich wąwozach i nie przyjmują po drodze wielu dopływów. Największe rzeki tej strefy to Río Negro i Chubut

Rzeki Ameryki Południowej według dorzeczy

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi: dane o długości rzek i powierzchni dorzecza pochodzą z Encyklopedii PWN – inne źródła, w tym artykuły Wikipedii oparte na takich źródłach, mogą podawać różne wartości; rzeki ułożone są w kolejności według ich długości oraz dorzeczami; „bd.” oznacza brak danych

rzeka długość
w km
pow. dorzecza
w tys. km²
zlewisko
lub dorzecze
państwa
Amazonka 7025[a] 7200 Ocean Atlantycki  Peru,  Kolumbia,  Brazylia
 Juruá 3280 224 Amazonka  Brazylia
 Madeira 3230[b] 1200 Amazonka  Boliwia,  Brazylia
   Mamoré 2300 600 Madeira  Boliwia,  Brazylia
     Guaporé 1749 360 Mamoré  Brazylia
   Beni 1500 850 Madeira  Boliwia
     Madre de Dios 1450 110 Beni  Peru,  Boliwia
   Aripuanã 870 bd. Madeira  Boliwia
 Purus 3200 365 Amazonka  Peru,  Brazylia
 Tocantins 2850 840 Amazonka  Brazylia
   Araguaia 2640 370 Magdalena  Brazylia
 Rio Negro 2300 691 Amazonka  Wenezuela,  Kolumbia,  Brazylia
   Rio Branco 563[c] bd. Marañon  Peru
 Tapajós[d] 2200 487 Amazonka  Brazylia
 Xingu 2100 513 Amazonka  Brazylia
 Marañón[e] 2000 350 Amazonka  Peru
   Huallaga 1200 100 Marañon  Peru
   Pastaza 644 bd. Marañon  Ekwador,  Peru
 Ukajali[f] 1950 375 Amazonka  Peru
   Apurímac 1200 bd. Ukajali  Peru
   Urubamba 725 bd. Ukajali  Peru
 Japurá 1928 500 Amazonka  Kolumbia,  Brazylia
 Putumayo 1580 123 Amazonka  Kolumbia,  Ekwador,  Peru,  Brazylia
 Napo 900 106 Amazonka  Ekwador,  Peru
 Paru 595 bd. Amazonka  Brazylia
 Jari 563 bd. Amazonka  Brazylia
Parana 4380 3100 Ocean Atlantycki  Brazylia,  Paragwaj,  Argentyna,  Urugwaj
 Paragwaj 2500 1150 Parana  Brazylia,  Boliwia,  Paragwaj,  Argentyna
   Pilcomayo 1200 160 Paragwaj  Boliwia,  Paragwaj,  Argentyna
   Bermejo 1060 94 Paragwaj  Argentyna
   Cuiabá 800 bd. Paragwaj  Brazylia
 Iguaçu 1320 60 Parana  Brazylia,  Argentyna
 Salado 1300 160 Parana  Argentyna
 Rio Grande 1230 170 Parana  Brazylia
 Tietê 1130 72 Parana  Brazylia
 Paranaíba 900 bd. Parana  Brazylia
 Paranapanema 805 100 Parana  Brazylia
São Francisco 2880 619 Ocean Atlantycki  Brazylia
Orinoko 2730 994 Ocean Atlantycki  Wenezuela,  Kolumbia
 Apure 1580 147 Orinoko  Wenezuela
 Guaviare 1300 140 Orinoko  Kolumbia
   Inirída 700 bd. Guaviare  Kolumbia
 Meta 1100 104 Orinoko  Kolumbia
 Arauca 900 18 Orinoko  Wenezuela,  Kolumbia
 Caura 745 52 Orinoko  Wenezuela
 Caroní 692 bd. Orinoko  Wenezuela
Urugwaj 1593[g] 307 Ocean Atlantycki  Brazylia,  Argentyna,  Urugwaj
 Río Negro 800 71 Urugwaj  Brazylia,  Urugwaj
Magdalena 1540 250 Morze Karaibskie  Kolumbia
 Cauca 1000 80 Magdalena  Kolumbia
Parnaíba 1450 350 Ocean Atlantycki  Brazylia
Río Negro 1200[h] 146 Ocean Atlantycki  Argentyna
Colorado 1142[i] 350 Ocean Atlantycki  Argentyna
 Salado 1200 bd. Colorado  Argentyna
Essequibo 1000 155 Ocean Atlantycki  Gujana
Chubut 810 138 Ocean Atlantycki  Argentyna
Jequitinhonha 800 73 Ocean Atlantycki  Brazylia
Courantyne 700 60 Ocean Atlantycki  Gujana,  Surinam
Maroni 700 bd. Ocean Atlantycki  Gujana Francuska,  Surinam
Atrato 644 36 Morze Karaibskie  Kolumbia
Dulce 644 27 Mar Chiquita  Argentyna
Surinam 644 bd. Ocean Atlantycki  Surinam
Deseado 615 15 Ocean Atlantycki  Argentyna
  1. od źródeł Ukajali według danych peruwiańskich; według danych brazylijskich długość Amazonki wynosi 6515 km
  2. od źródeł Mamoré
  3. z Uraricoera – 1046 km
  4. powstaje z połączenia rzek Juruena i Teles Pires
  5. jedna z rzek źródłowych Amazonki
  6. jedna z rzek źródłowych Amazonki; od źródeł Apurimac 2835 km
  7. od źródeł Pelotas – 2200 km
  8. od źródeł Neuquén
  9. od źródeł Grande

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. L. Kubatowicz: Słownik geografii Ameryki. Wiedza Powszechna, 1975, s. 75-78.