Przejdź do zawartości

Zorro

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Plakat z filmu Znak Zorro z 1920 z Douglasem Fairbanksem

Zorro (z hiszp. „Lis”), właśc. Diego de la Vega − postać fikcyjna, która po raz pierwszy pojawiła się w powieści Johnstona McCulleya The Curse of Capistrano z roku 1919. Jest to obrońca mieszkańców Kalifornii (ówczesnej kolonii hiszpańskiej) uciśnionych przez lokalnych gubernatorów i dowódców wojskowych. Pojawia się jako jeździec w czarnej masce i pelerynie. Dobrze włada szpadą.

Okoliczności powstania

[edytuj | edytuj kod]

Postać Zorro została stworzona przez amerykańskiego pisarza Johnstona McCulleya. Po raz pierwszy pojawiła się w jego powieści The Curse of Capistrano (polskie wydanie pt. Zorro), która ukazała się w 1919 roku w pięciu wydaniach magazynu All-Story Weekly[1]. Inspiracją do stworzenia tej postaci były opowieści o kalifornijskim banicie Joaquínie Murieta[2]. W 1920 roku powieść została zekranizowana[3]. Film Znak Zorro okazał się sukcesem i przyniósł sławę także autorowi pierwowzoru literackiego. McCulley napisał jeszcze ponad 60 innych opowiadań i kilka powieści o Zorro[4]. Ostatnia z nich − The Mask of Zorro − została opublikowana dopiero w 1959, po śmierci autora.

Postać Zorro wielokrotnie pojawiała się w filmach, serialach telewizyjnych oraz w komiksach. Wiele z nich miało niewiele wspólnego z pierwowzorem literackim. Głośnymi filmami z Zorro były oprócz wspomnianego Znaku Zorro (1920) z Douglasem Fairbanksem w roli głównej: Znak Zorro z 1940 roku oraz Maska Zorro z 1998 roku z Anthony Hopkinsem, Antonio Banderasem i Catherine Zeta-Jones w rolach głównych[5].

Spośród licznych seriali telewizyjnych o tej postaci bardzo popularny był serial z 1957 z Guyem Williamsem w roli tytułowej wytwórni Walta Disneya[1].

Biografia postaci

[edytuj | edytuj kod]

Historia rozgrywa się w Kalifornii na początku XIX wieku, w czasach hiszpańskich rządów kolonialnych. Młody szlachcic, Diego de la Vega, jest synem szanowanego mieszkańca miasteczka Los Angeles, szlachcica Alejandro de la Vega. Powróciwszy z Hiszpanii do Kalifornii, młody don Diego przekonuje się, że w jego mieście niepodzielną władzę sprawuje kapitan Monastario, gnębiący podatkami miejscową ludność. Wstrząśnięty tym postanawia walczyć z niesprawiedliwością. Od tej pory zaczyna prowadzić podwójne życie: oficjalnie jest bogatym próżniakiem, wiejskim dżentelmenem Don Diego de la Vegą, który prowadzi spokojne życie bez ambicji politycznych[2]. Kiedy trzeba walczyć z niesprawiedliwością, zakłada czarną pelerynę i maskę i ze szpadą w dłoni pod pseudonimem Zorro rusza na ratunek. Jego znakiem rozpoznawczym jest litera Z. Koń na którym jeździ nazywa się Tornado. Zorro korzysta z doskonałej umiejętności władania szpadą. Tajemnicę swego pana, który nocą przeistacza się w dzielnego obrońcę uciśnionych, zna tylko towarzysz jego wypraw, niemy sługa Bernardo[2] lub Felipe[6]. Przygodę tę wzbogaca historia miłosna Zorro i Lolity Pulido, którą Zorro musi ocalić z rąk wrogów. Jego wielkim przeciwnikiem jest Don Rafael Moncada, który w filmach jest również nazywany Rafael Montero.

Zorro w kulturze

[edytuj | edytuj kod]

Utwory literackie o Zorro

[edytuj | edytuj kod]

Utwory literackie Johnstona McCulleya

[edytuj | edytuj kod]
  • The Curse of Capistrano[7] – powieść publikowana była na łamach czasopisma All-Story Weekly w pięciu częściach, od 9 sierpnia 1919 do 6 września 1919. W całości opublikowana została przez wydawnictwo Grosset & Dunlap w 1919, i ponownie pod tytułem The Mark of Zorro w 1924 przez tego samego wydawcę. Polski przekład z 1997 roku nosił tytuł Zorro i opublikowany został przez wydawnictwo Siedmioróg w tłumaczeniu Jana Jackowicza.
  • The Further Adventures of Zorro – publikowana w sześciu częściach na łamach Argosy (późniejsza nazwa All-Story Weekly) w 1922 roku
  • Zorro Rides AgainArgosy w czterech częściach w 1931
  • Zorro Saves A FriendArgosy, 1932
  • Zorro Hunts A JackalArgosy, 1933 (tytuł alternatywny: Zorro Hunts by Night)
  • Zorro Deals With TreasonArgosy, 1934
  • Mysterious Don MiguelArgosy Weekly (jeszcze późniejsza nazwa All-Story Weekly), 1935 (dwie części)
  • Zorro Hunts By NightCavalier Classics, 1940 (tytuł alternatywny: Zorro Hunts a Jackal)
  • The Sign of ZorroArgosy, 1941 (5 części)
  • Zorro Draws a BladeWest Magazine, 1944
  • Zorro Upsets a PlotWest Magazine, 1944
  • Zorro Strikes AgainWest Magazine, 1944
  • Zorro Saves a HerdWest Magazine, 1945
  • Zorro Runs the GauntletWest Magazine, 1945
  • Zorro Fights a DuelWest Magazine, 1945
  • Zorro Opens a CageWest Magazine, 1945
  • Zorro Prevents a WarWest Magazine, 1945
  • Zorro Fights a FriendWest Magazine, 1945
  • Zorro's Hour of PerilWest Magazine, 1945
  • Zorro Lays a GhostWest Magazine, 1945
  • Zorro Frees Some SlavesWest Magazine, 1946
  • Zorro's Double DangerWest Magazine, 1946
  • Zorro's MasqueradeWest Magazine, 1946
  • Zorro Stops a PanicWest Magazine, 1946
  • Zorro's Twin PerilsWest Magazine, 1946
  • Zorro Plucks a PigeonWest Magazine, 1946
  • Zorro Rides at DawnWest Magazine, 1946
  • Zorro Takes the BaitWest Magazine, 1946
  • Zorro Raids a CaravanWest Magazine, 1946
  • Zorro's Moment of FearWest Magazine, 1947
  • Zorro Saves His HonorWest Magazine, 1947
  • Zorro and the PirateWest Magazine, 1947
  • Zorro Beats the DrumWest Magazine, 1947
  • Zorro's Strange DuelWest Magazine, 1947
  • A Task for ZorroWest Magazine, 1947
  • Zorro's Masked MenaceWest Magazine, 1947
  • Zorro Aids an InvalidWest Magazine, 1947
  • Zorro Saves an AmericanWest Magazine, 1947
  • Zorro Meets a RogueWest Magazine, 1947
  • Zorro Races with DeathWest Magazine, 1947
  • Zorro Fights for PeaceWest Magazine, 1947
  • Zorro Starts the New YearWest Magazine, 1948
  • Zorro Serenades a SirenWest Magazine, 1948
  • Zorro Meets a WizardWest Magazine, 1948
  • Zorro Fights with FireWest Magazine, 1948
  • Gold for a TyrantWest Magazine, 1948
  • The Hide HunterWest Magazine, 1948
  • Zorro Shears Some WolvesWest Magazine, 1948
  • The Face Behind the MaskWest Magazine, 1948
  • Hangnoose RewardWest Magazine, 1949
  • Zorro's Hostile FriendsWest Magazine, 1949
  • Zorro's Hot TortillasWest Magazine, 1949
  • An Ambush for ZorroWest Magazine, 1949
  • Zorro Gives EvidenceWest Magazine, 1949
  • Rancho MaraudersWest Magazine, 1950
  • Zorro's Stolen SteeWest Magazine, 1950
  • Zorro Curbs a RiotWest Magazine, 1950
  • The Three Stage PeonsWest Magazine, 1950
  • Zorro Nabs a CutthroatWest Magazine, 1951
  • Zorro Gathers TaxesWest Magazine, 1951
  • Zorro's Fight for LifeWest Magazine, 1951
  • Zorro Rides the Trail!Max Brand's Western Magazine, 1954
  • The Mask of ZorroShort Stories for Men, 1959

Utwory literackie o Zorro innych autorów

[edytuj | edytuj kod]

Filmy o Zorro

[edytuj | edytuj kod]

Amerykańskie filmy o Zorro

[edytuj | edytuj kod]

Amerykańskie seriale filmowe

[edytuj | edytuj kod]

Meksykańskie filmy

[edytuj | edytuj kod]

Europejskie filmy

[edytuj | edytuj kod]
  • À la manière de Zorro (1926) Belgia, wyk. William Elie
  • Znak Zorro (Il sogno di Zorro) (1952) Włochy, wyk. Walter Chiari
  • La montaña sin ley (1953) Hiszpania, wyk. José Suárez
  • Zorro alla corte di Spagna (1962) Włochy, wyk. George Ardisson
  • La venganza del Zorro (1962) Hiszpania, wyk. Frank Latimore
  • L'ombra di Zorro (1962) Włochy/Hiszpania/Francja, wyk. Frank Latimore
  • Le tre spade di Zorro (1963) Włochy/Hiszpania, wyk. Guy Stockwell
  • Zorro e i tre moschettieri (1963) Włochy, wyk. Gordon Scott
  • Zorro contro Maciste (1963) Włochy/Hiszpania, wyk. Pierre Brice
  • Il segno di Zorro (1963) Włochy/Hiszpania/Francja, wyk. Sean Flynn
  • El Zorro cabalga otra vez (1965) Włochy/Hiszpania, wyk. Tony Russel
  • Zorro il ribelle (1966) Włochy, wyk. Howard Ross
  • El Zorro (1968) Włochy/Hiszpania, wyk. George Ardisson
  • I nipoti di Zorro (1968) Włochy, wyk. Franco and Ciccio, Dean Reed, Franco Fantasia (w tym filmie komediowym występuje trzech Zorro)
  • Zorro kamcili süvari (1969) Turcja, wyk. Tamer Yiğit
  • Zorro'nun intikami (1969) Turcja, wyk. Tamer Yiğit
  • Zorro marchese di Navarra (1969) Włochy, wyk. Nadir Moretti
  • Zorro alla corte d'Inghilterra (1969) Włochy, wyk. Spiros Focás
  • E continuavano a chiamarlo figlio di ... (1969) Włochy/Hiszpania, wyk. Fabio Testi
  • La última aventura del Zorro / Zorro il dominatore (1969) Włochy/Hiszpania, wyk. Carlos Quiney
  • Zorro il cavaliere della vendetta / El Zorro, caballero de la justicia (1971) Włochy/Hiszpania, wyk. Carlos Quiney
  • El Zorro de Monterrey / Zorro la maschera della vendetta (1971) Włochy/Hiszpania, wyk. Carlos Quiney
  • Les aventures galantes de Zorro (1972) Francja/Belgia, wyk. Jean-Michel Dhermay
  • Il figlio di Zorro (1973) Włochy/Hiszpania, wyk. Alberto Dell'Acqua
  • Il sogno di Zorro (1975) Włochy, wyk. Franco Franchi
  • Zorro (1975) Włochy/Francja, wyk. Alain Delon
  • La marque de Zorro (1975) Francja, wyk. Clint Douglas
  • Ah sì? E io lo dico a Zzzzorro! (1975) Włochy/Hiszpania, wyk. George Hilton

Indyjskie filmy

[edytuj | edytuj kod]

Seriale telewizyjne o Zorro

[edytuj | edytuj kod]

Amerykańskie seriale aktorskie

[edytuj | edytuj kod]

Amerykańskie seriale animowane

[edytuj | edytuj kod]
  • Zorro (The New Adventures of Zorro) – serial animowany z 1981 roku (13 odcinków)
  • Zorro (The New Adventures of Zorro) – serial animowany z lat 1997–1998 roku (26 odcinków)
  • Zorro: Generation Z – serial animowany z 2007 (26 odcinków)

Inne seriale telewizyjne

[edytuj | edytuj kod]
  • Zorro (Kaiketsu Zorro) – japoński serial animowany z lat (52 odcinki)
  • Zorro (Zorro: La Espada y la Rosa) – kolumbijsko-amerykańska telenowela z 2007 roku, wyk. Christian Meier (117 odcinków)
  • Zorro – filipiński serial telewizyjny z 2009 roku, wyk. Richard Gutierrez (98 odcinków)
  • Kroniki Zorro (Les Chroniques de Zorro) – francuski serial animowany z lat 2015–2016 roku
  • Zorro – hiszpański serial telewizyjny z 2024 roku, wyk. Miguel Bernardeau (10 odcinków)[8]

Odcinki

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Zorro still makes his mark - Los Angeles Times [online], latimes.com [dostęp 2020-04-13] (ang.).
  2. a b c Zorro, właściwie Don Diego de la Vega - Encyklopedia w INTERIA.PL [online], encyklopedia.interia.pl [dostęp 2020-04-13] (pol.).
  3. Znak Zorro (1920) – Filmweb [online], filmweb.pl [dostęp 2020-04-13] (pol.).
  4. ArcGIS Dashboards [online], gisanddata.maps.arcgis.com [dostęp 2020-04-13].
  5. Le masque de Zorro (1998) – IMDb [online], imdb.com [dostęp 2020-04-13].
  6. Zorro - zamaskowany obrońca ze szpadą - El Zorro Więcej niż Wikipedia [online], El Zorro, 28 lipca 2022 [dostęp 2022-08-25] (pol.).
  7. The Mark of Zorro chapter 1 Pedro, the boaster - by J. McCulley [online], El Zorro, 1 sierpnia 2020 [dostęp 2022-06-03] (ang.).
  8. La 1 no se hace esperar y ya tiene fecha de estreno para 'Zorro'. FormulaTV, 2024-01-22. [dostęp 2024-02-09]. (hiszp.).
  9. Zorro. Okił Khamidov (reż.), Aleksander Sobiszewski, Katarzyna Sobiszewska (scen.). Świat według Kiepskich. Polsat. 26 kwietnia 2003. Odcinek 1, seria 6. [dostęp 2022-01-24].