Wiwera plamista: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Zwierzę infobox}} |
|||
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Zwierzę infobox |
{{Zwierzę infobox |
||
|nazwa zwyczajowa = Wiwera plamista |
|nazwa zwyczajowa = Wiwera plamista |
||
|nazwa łacińska = ''Viverra megaspila'' |
|nazwa łacińska = ''Viverra megaspila'' |
||
|TSN = 622003 |
|TSN = 622003 |
||
|zoolog = [[Edward Blyth|Blyth]], 1862 |
|zoolog = [[Edward Blyth|Blyth]], 1862<ref name="Blyth" /> |
||
|grafika = Large-spotted Civet (Viverra megaspila).jpg |
|okres istnienia = |
||
|grafika = Large-spotted Civet (Viverra megaspila).jpg |
|||
|opis grafiki = |
|opis grafiki = |
||
|typ = [[strunowce]] |
|typ = [[strunowce]] |
||
|podtyp = [[kręgowce]] |
|podtyp = [[kręgowce]] |
||
|gromada = [[ssaki]] |
|gromada = [[ssaki]] |
||
|podgromada = [[żyworodne]] |
|podgromada = [[żyworodne]] |
||
|rząd = [[drapieżne]] |
|rząd = [[drapieżne]] |
||
|podrząd = [[kotokształtne]] |
|podrząd = [[kotokształtne]] |
||
|rodzina = [[wiwerowate]] |
|rodzina = [[wiwerowate]] |
||
|podrodzina = [[wiwery]] |
|podrodzina = [[wiwery]] |
||
|rodzaj = [[wiwera]] |
|rodzaj = [[wiwera]] |
||
|gatunek = wiwera plamista |
|gatunek = wiwera plamista |
||
|synonimy = |
|synonimy = |
||
|status IUCN = EN |
|status IUCN = EN |
||
|IUCN id = 41707 |
|IUCN id = 41707 |
||
|mapa występowania = Large-spotted Civet area.png |
|||
|status_ref = {{r|iucn}} |
|||
| |
|opis mapy występowania = |
||
|wikispecies = Viverra megaspila |
|wikispecies = Viverra megaspila |
||
|commons = Category:Viverra megaspila |
|commons = Category:Viverra megaspila |
||
}} |
}} |
||
'''Wiwera plamista''' |
'''Wiwera plamista'''<ref name="Cichocki&inni" /> (''Viverra megaspila'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] [[drapieżne]]go [[ssaki|ssaka]] z [[rodzina (biologia)|podrodziny]] [[wiwery|wiwer]] (Viverrinae) w [[rodzina (biologia)|rodzinie]] [[wiwerowate|wiwerowatych]] (Viverridae). Ssak ten występuje w [[Azja|Azji]]; według IUCN jest [[gatunek zagrożony|zagrożony]] wyginięciem. |
||
== Zasięg występowania == |
== Zasięg występowania == |
||
Wiwera plamista występuje w południowych [[Chiny|Chinach]], [[Mjanma|Mjanmie]], [[Laos]]ie, [[Wietnam]]ie, [[Kambodża|Kambodży]], [[Tajlandia|Tajlandii]] i [[Malezja|Malezji]] |
Wiwera plamista występuje w południowych [[Chiny|Chinach]], [[Mjanma|Mjanmie]], [[Laos]]ie, [[Wietnam]]ie, [[Kambodża|Kambodży]], [[Tajlandia|Tajlandii]] i [[Malezja|Malezji]]<ref name="Jennings&Veron" /><ref name="Wilson&Reeder" />. |
||
== Taksonomia == |
== Taksonomia == |
||
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1862 roku brytyjski zoolog [[Edward Blyth]] na łamach ''The Journal of the Asiatic Society of Bengal'' |
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1862 roku brytyjski zoolog [[Edward Blyth]] na łamach ''The Journal of the Asiatic Society of Bengal''<ref name="Blyth" />. Jako [[miejsce typowe]] odłowu [[holotyp]]u Blyth wskazał „w sąsiedztwie Prome”<ref name="Blyth" /> (obecnie Mjanma, Pyain, 18°49′N, 95°13′E)<ref name="Wilson&Reeder" />. Holotyp w postaci skóry dostarczył duński lekarz i zoolog [[Theodor Edvard Cantor]]<ref name="Blyth" />. We wcześniejszych klasyfikacjach ''V. megaspila'' uważano za gatunek konspecyficzny z ''[[wiwera malabarska|V. civettina]]'', lecz obecnie uważa się, że oba taksony są odrębnymi gatunkami<ref name="Jennings&Veron" /> jednak zachodzi potrzeba bardziej szczegółowych badań<ref name="Nadnini&Mudappa" />. [[Gatunek monotypowy]]<ref name="Jennings&Veron" /><ref name="Wilson&Reeder" />. |
||
=== Etymologia === |
=== Etymologia === |
||
* ''Viverra'' |
* ''Viverra:'' {{łac.|viverra}} „fretka”<ref name="Palmer" />. |
||
* ''megaspila'' |
* ''megaspila:'' {{gr.|μεγα}} ''mega'' „wiele”, od μεγας ''megas'', μεγαλη ''megalē'' „wielki”; σπιλος ''spilos'' „plamka”<ref name="Jobling" />. |
||
== Morfologia == |
== Morfologia == |
||
Długość ciała (bez ogona) 72–85 cm, długość ogona 30–36,9 cm, długość tylnej stopy 13–13,8 cm, długość ucha 4,5–4,8 cm; masa ciała 8–9 kg |
Długość ciała (bez ogona) 72–85 cm, długość ogona 30–36,9 cm, długość tylnej stopy 13–13,8 cm, długość ucha 4,5–4,8 cm; masa ciała 8–9 kg<ref name="Jennings&Veron" />. Duża wiwera z widocznymi czarno-białymi paskami na szyi i jej bokach. Kolor sierści od szarego do płowego, z dużymi czarnymi plamami na bokach, udach i tylnych łapach. Wyprostowany, czarny grzebień włosów o długości 50–100 mm (średnio 60 mm) biegnie wzdłuż grzbietu aż do czubka ogona gdzie zanika. Na ogonie znajduje się cztery lub pięć niepełnych, ciemnych pierścieni; koniec ogona jest całkowicie ciemny. Głowa jest bardziej masywna, a pysk jest dłuższy i bardziej nabrzmiały niż u [[wiwera indyjska|wiwery indyjskiej]] (''V. zibetha''). Małe stopy są koloru brązowego; mają zaokrąglone opuszki śródręcza, natomiast na śródstopiu ich brak. [[Samica]] posiada dwie pary sutek. Czaszka przypomina czaszkę wiwery indyjskiej, ale ma większe wypukłości słuchowe, bardziej napompowany obszar postorbitalny i mniejsze wyrostki postorbitalne zlokalizowane za punktem środkowym całkowitej długości czaszki. Długa oś [[Wał nadoczodołowy|wału nadoczodołowego]] jest pozioma. Uzębienie jest podobne do uzębienia wiwery indyjskiej, ale z dłuższymi zębami szczękowymi oraz mniejszymi kłami i siekaczami. Wzór zębowy: '''I <math>\tfrac{3}{3}</math> C <math>\tfrac{1}{1}</math> P <math>\tfrac{4}{4}</math> M <math>\tfrac{2}{2}</math> = 40'''<ref name="Jennings&Veron" />. W odróżnieniu od wiwery malabarskiej ma mniejsze zęby policzkowe<ref name="Jennings&Veron" />. |
||
== Ekologia == |
== Ekologia == |
||
Wiwera plamista zamieszkuje pierwotny, zimozielony i liściasty las oraz lasy zdegradowane; widywana również na terenach podmokłych i użytkach zielonych oraz plantacjach |
Wiwera plamista zamieszkuje pierwotny, zimozielony i liściasty las oraz lasy zdegradowane; widywana również na terenach podmokłych i użytkach zielonych oraz plantacjach<ref name="iucn" />. Gatunek ten obserwowano na wysokości do 520 m [[n.p.m.]], ale większość obserwacji pochodzi z wysokości poniżej 300 m n.p.m.<ref name="Jennings&Veron" /> Dane z kamer i obserwacji wzrokowych wskazują, że aktywność wiwery plamistej przypada na noc; jest zwierzęciem lądowym i prowadzącym samotny tryb życia<ref name="Jennings&Veron" />. Nie ma żadnych informacji na temat diety i rozrodu wiwery plamistej<ref name="Jennings&Veron" />. |
||
== Status i ochrona == |
== Status i ochrona == |
||
W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] został zaliczony do kategorii EN ({{ang.|endangered}} „zagrożony”) |
W [[Czerwona księga gatunków zagrożonych|Czerwonej księdze gatunków zagrożonych]] [[Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody|Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów]] został zaliczony do kategorii EN ({{ang.|endangered}} „zagrożony”)<ref name="iucn" />. Poważnym zagrożeniem dla populacji wiwery plamistej jest utrata siedlisk<ref name="iucn" />. Na całym obszarze [[Azja Południowo-Wschodnia|Azji Południowo-Wschodniej]] duże obszary lasów nizinnych zostały zniszczone lub zdegradowane poprzez intensywną wycinkę i przekształcenie ich w tereny użytkowe<ref name="iucn" />. Gatunek ten jest również wrażliwy na polowania, szczególnie przy użyciu sideł<ref name="Jennings&Veron" /> oraz psów<ref name="iucn" />. Na gatunek ten poluje się w znacznej części zasięgu jego występowania, przy czym sidła można znaleźć nawet na niektórych obszarach chronionych. Zachodzi potrzeba przeprowadzenia dokładnych badań terenowych i ekologicznych, aby określić rozmieszczenie populacji tego gatunku i dowiedzieć się więcej o jego ekologii<ref name="Jennings&Veron" />. |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
<references responsive> |
|||
{{Przypisy| |
|||
<ref name="Blyth">{{cytuj pismo |autor = E. Blyth |tytuł = Report of Curator, Zoological Department, February, 1862 |url = https://biodiversitylibrary.org/page/56712057 |czasopismo = The Journal of the Asiatic Society of Bengal |wolumin = 31 |strony = 331 |rok = 1862 |język = en}}</ref> |
|||
⚫ | <ref name="Cichocki&inni">{{cytuj książkę |autor = W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz |tytuł = Polskie nazewnictwo ssaków świata |wydawca = Muzeum i Instytut Zoologii PAN |miejsce = Warszawa |rok = 2015 |isbn = 978-83-88147-15-9 |strony = 142 |język = pl |język2 = en}}</ref> |
||
<ref name="iucn">{{IUCN |id = 41707 |nazwa = Viverra megaspila |autor = R. Timmins, J.W. Duckworth, WWF-Malaysia, S. Roberton, Gray, T.N.E., Willcox, D.H.A., W. Chutipong, B. Long |data dostępu = 2019-10-05}}</ref> |
|||
⚫ | |||
<ref name="Jennings&Veron">{{cytuj książkę |autor = D.E. Wilson & R.A. Mittermeier |tytuł = [[Handbook of the Mammals of the World]] |autor r = A.P. Jennings & G. Veron |rozdział = Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans) |część = 1 |tytuł części = Carnivores |wydawca = Lynx Edicions |miejsce = Barcelona |strony = |isbn = 978-84-96553-49-1 |rok = 2009 |język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Jobling">{{The Key to Scientific Names|nazwa=megaspilus|data dostępu=2021-12-27}}</ref> |
|||
⚫ | |||
<ref name="Nadnini&Mudappa">{{cytuj pismo |autor = R. Nadnini & D. Mudappa |tytuł = Mystery or myth: a review of history and conservation status of the Malabar Civet Viverra civettina Blyth, 1862 |url = https://www.researchgate.net/publication/258699853_Mystery_or_myth_a_review_of_history_and_conservation_status_of_the_Malabar_Civet_Viverra_civettina_Blyth_1862 |czasopismo = Small Carnivore Conservation |wolumin = 43 |numer = |strony = 47–59 |rok = 2010 |język = en}}</ref> |
|||
<ref name="Palmer">{{cytuj pismo |autor = T.S. Palmer |autor link = Theodore Sherman Palmer |tytuł = Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals |url = https://biodiversitylibrary.org/item/164195#page/715/mode/1up |czasopismo = North American Fauna |rok = 1904 |wolumin = 23 |strony = 707 |język = en}}</ref> |
|||
⚫ | <ref name="Wilson&Reeder">{{cytuj stronę |url = https://www.departments.bucknell.edu/biology/resources/msw3/browse.asp?s=y&id=14000419 |tytuł = ''Viverra megaspila'' |autor = D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.) |opublikowany = Johns Hopkins University Press |praca = Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) |rok = 2005 |data dostępu = 2019-10-05}}</ref> |
||
# <ref name="Jobling">{{cytuj książkę| autor = J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.)| tytuł = Handbook of the Birds of the World Alive |url = http://www.hbw.com/|rok = 2019|autor r = J.A. Jobling |rozdział = Key to Scientific Names in Ornithology| adres rozdziału = http://www.hbw.com/dictionary/definition/megaspilus| wydawca = Lynx Edicions|miejsce = Barcelona|język = en |data dostępu = 2019-10-05}}</ref> |
|||
</references> |
|||
}} |
|||
{{Kontrola autorytatywna}} |
|||
[[Kategoria:Wiwerowate]] |
[[Kategoria:Wiwerowate]] |
||
[[Kategoria:Ssaki Azji]] |
[[Kategoria:Ssaki Azji]] |
||
[[Kategoria:Gatunki i podgatunki zwierząt nazwane w 1862 roku]] |
Aktualna wersja na dzień 05:42, 28 wrz 2022
Viverra megaspila[1] | |
Blyth, 1862[2] | |
Systematyka | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Typ | |
Podtyp | |
Gromada | |
Podgromada | |
Rząd | |
Podrząd | |
Rodzina | |
Podrodzina | |
Rodzaj | |
Gatunek |
wiwera plamista |
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |
Zasięg występowania | |
Wiwera plamista[4] (Viverra megaspila) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny wiwer (Viverrinae) w rodzinie wiwerowatych (Viverridae). Ssak ten występuje w Azji; według IUCN jest zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Wiwera plamista występuje w południowych Chinach, Mjanmie, Laosie, Wietnamie, Kambodży, Tajlandii i Malezji[5][6].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1862 roku brytyjski zoolog Edward Blyth na łamach The Journal of the Asiatic Society of Bengal[2]. Jako miejsce typowe odłowu holotypu Blyth wskazał „w sąsiedztwie Prome”[2] (obecnie Mjanma, Pyain, 18°49′N, 95°13′E)[6]. Holotyp w postaci skóry dostarczył duński lekarz i zoolog Theodor Edvard Cantor[2]. We wcześniejszych klasyfikacjach V. megaspila uważano za gatunek konspecyficzny z V. civettina, lecz obecnie uważa się, że oba taksony są odrębnymi gatunkami[5] jednak zachodzi potrzeba bardziej szczegółowych badań[7]. Gatunek monotypowy[5][6].
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Viverra: łac. viverra „fretka”[8].
- megaspila: gr. μεγα mega „wiele”, od μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; σπιλος spilos „plamka”[9].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) 72–85 cm, długość ogona 30–36,9 cm, długość tylnej stopy 13–13,8 cm, długość ucha 4,5–4,8 cm; masa ciała 8–9 kg[5]. Duża wiwera z widocznymi czarno-białymi paskami na szyi i jej bokach. Kolor sierści od szarego do płowego, z dużymi czarnymi plamami na bokach, udach i tylnych łapach. Wyprostowany, czarny grzebień włosów o długości 50–100 mm (średnio 60 mm) biegnie wzdłuż grzbietu aż do czubka ogona gdzie zanika. Na ogonie znajduje się cztery lub pięć niepełnych, ciemnych pierścieni; koniec ogona jest całkowicie ciemny. Głowa jest bardziej masywna, a pysk jest dłuższy i bardziej nabrzmiały niż u wiwery indyjskiej (V. zibetha). Małe stopy są koloru brązowego; mają zaokrąglone opuszki śródręcza, natomiast na śródstopiu ich brak. Samica posiada dwie pary sutek. Czaszka przypomina czaszkę wiwery indyjskiej, ale ma większe wypukłości słuchowe, bardziej napompowany obszar postorbitalny i mniejsze wyrostki postorbitalne zlokalizowane za punktem środkowym całkowitej długości czaszki. Długa oś wału nadoczodołowego jest pozioma. Uzębienie jest podobne do uzębienia wiwery indyjskiej, ale z dłuższymi zębami szczękowymi oraz mniejszymi kłami i siekaczami. Wzór zębowy: I C P M = 40[5]. W odróżnieniu od wiwery malabarskiej ma mniejsze zęby policzkowe[5].
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Wiwera plamista zamieszkuje pierwotny, zimozielony i liściasty las oraz lasy zdegradowane; widywana również na terenach podmokłych i użytkach zielonych oraz plantacjach[3]. Gatunek ten obserwowano na wysokości do 520 m n.p.m., ale większość obserwacji pochodzi z wysokości poniżej 300 m n.p.m.[5] Dane z kamer i obserwacji wzrokowych wskazują, że aktywność wiwery plamistej przypada na noc; jest zwierzęciem lądowym i prowadzącym samotny tryb życia[5]. Nie ma żadnych informacji na temat diety i rozrodu wiwery plamistej[5].
Status i ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii EN (ang. endangered „zagrożony”)[3]. Poważnym zagrożeniem dla populacji wiwery plamistej jest utrata siedlisk[3]. Na całym obszarze Azji Południowo-Wschodniej duże obszary lasów nizinnych zostały zniszczone lub zdegradowane poprzez intensywną wycinkę i przekształcenie ich w tereny użytkowe[3]. Gatunek ten jest również wrażliwy na polowania, szczególnie przy użyciu sideł[5] oraz psów[3]. Na gatunek ten poluje się w znacznej części zasięgu jego występowania, przy czym sidła można znaleźć nawet na niektórych obszarach chronionych. Zachodzi potrzeba przeprowadzenia dokładnych badań terenowych i ekologicznych, aby określić rozmieszczenie populacji tego gatunku i dowiedzieć się więcej o jego ekologii[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Viverra megaspila, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d E. Blyth. Report of Curator, Zoological Department, February, 1862. „The Journal of the Asiatic Society of Bengal”. 31, s. 331, 1862. (ang.).
- ↑ a b c d e f R. Timmins i inni, Viverra megaspila, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2019-10-05] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 142. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k A.P. Jennings & G. Veron: Family Viverridae (Civets, Genets and Oyans). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.).
- ↑ a b c D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Viverra megaspila. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-05].
- ↑ R. Nadnini & D. Mudappa. Mystery or myth: a review of history and conservation status of the Malabar Civet Viverra civettina Blyth, 1862. „Small Carnivore Conservation”. 43, s. 47–59, 2010. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 707, 1904. (ang.).
- ↑ megaspilus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2021-12-27] (ang.).