Przejdź do zawartości

Antoni Bogusławski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Antoni Bogusławski
Ilustracja
podpułkownik dyplomowany kawalerii podpułkownik dyplomowany kawalerii
Data i miejsce urodzenia

28 listopada 1889
Warszawa

Data i miejsce śmierci

31 sierpnia 1956
Londyn

Przebieg służby
Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

Gabinet Naczelnego Wodza

Stanowiska

szef Kwatery Prasowej

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa

Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Komandor Orderu Świętego Sawy (Serbia) Order Świętego Aleksandra (Bułgaria) Oficer Orderu Gwiazdy Rumunii Oficer Orderu Palm Akademickich (Francja) Kawaler Orderu Świętych Maurycego i Łazarza (Królestwo Włoch) Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja) Medal Zwycięstwa (międzyaliancki)

Antoni Jan Bogusławski (ur. 28 listopada 1889 w Warszawie[1], zm. 31 sierpnia 1956 w Londynie) – polski wojskowy, poeta, pisarz, tłumacz i dziennikarz, autor książek dla dzieci. Podpułkownik dyplomowany kawalerii Wojska Polskiego. Jeden z pierwszych sprawozdawców sportowych Polskiego Radia, jeden z pierwszych twórców polskiego komiksu, aktywny działacz emigracyjny, prezes Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie. Odznaczony orderem Virtuti Militari i pięciokrotnie Krzyżem Walecznych.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Dzieciństwo i młodość

[edytuj | edytuj kod]
Antoni Bogusławski w dzieciństwie
Antoni Bogusławski jako młodzieniec, między 1910 a 1915 r.
Antoni Bogusławski w 1918 w 1 Pułku Ułanów Krechowieckich im. płk. Bolesława Mościckiego
Antoni Bogusławski w 24 Pułku Ułanów w Kraśniku, po 1928

Antoni był synem Jana Andrzeja Bogusławskiego i Marii Józefy z Brzezińskich[2]. Pochodził z rodziny ziemiańskiej o tradycjach żołnierskich. Jego pradziad, Ludwik Bogusławski (1773–1840), odznaczony przez Napoleona, był w czasie powstania listopadowego generałem i dowódcą dywizji, a po upadku powstania zesłańcem w głąb Rosji na mocy decyzji cara Mikołaja I[3].

Uczęszczał do gimnazjum rosyjskiego w Warszawie. W 1905 roku brał udział w strajku szkolnym i został aresztowany za udział w komitecie strajkowym[4][5]. Następnie uczył się w pierwszej polskiej szkole w Królestwie PolskimGimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego, które ukończył w 1909 roku[6][7]. Należał do organizacji Związek Młodzieży Polskiej „Przyszłość” (Pet) i Związku Młodzieży Polskiej „Zet”[8]. W 1908 roku zadebiutował wierszem Mój kraj opublikowanym w wileńskiej „Pobudce” (Nr 1)[5]. W 1909 roku został aresztowany i musiał opuścić kraj bez prawa powrotu w czasie trwania stanu wyjątkowego. Wyjechał do Francji, gdzie w 1913 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Montpellier[9]. Przez kilka miesięcy wykładał tam na kursach dla cudzoziemców. W 1914 roku wyjechał z Francji i przez krótki czas był kierownikiem biura Polskiego Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny w Kijowie[5][10].

Kariera wojskowa

[edytuj | edytuj kod]

W 1915 roku rozpoczął naukę w szkole junkrów kawalerii w Jelizawietgradzie[5][10]. W latach 1917–1918 był oficerem I Korpusu Polskiego w Rosji, a następnie oficerem Wojska Polskiego. Od 16 czerwca do 30 listopada 1919 roku był słuchaczem I Kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. W 1920 roku brał udział wojnie polsko-bolszewickiej za co został odznaczony orderem Virtuti Militari[9]. 3 maja 1922 zweryfikowany został w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy. W kolejnych latach pracował w Gabinecie Ministra Spraw Wojskowych. W 1923 był kierownikiem referatu w Wojskowym Biurze Historycznym Sztabu Generalnego WP. 1 listopada 1924 przydzielony został do 1 pułku Ułanów Krechowieckich w Augustowie z równoczesnym odkomenderowaniem na Kurs Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie[5]. 15 października 1925 roku, po ukończeniu kursu i uzyskaniu dyplomu naukowego oficera Sztabu Generalnego, przydzielony został do Dowództwa Okręgu Korpusu Nr II w Lublinie. W 1928 roku pełnił służbę w 24 pułku ułanów w Kraśniku, na stanowisku dowódcy szwadronu[11][12].

Praca twórcza

[edytuj | edytuj kod]

Równocześnie rozwijał twórczość literacką i dziennikarską. Współpracował m.in. z pismami: „Żołnierz Polski” (1921–1927), „Polska Zbrojna” (1922–1927), „Kurier Warszawski” (1923–1939), „Dziennik Polski” (1924–1929). Zajmował się także twórczością dla dzieci i współpracował od 1925 z „Płomyczkiem” oraz „Płomykiem[5]. Wydał Kolendy żołnierskie (1924), Czytanki żołnierskie (1925), Na biwaku (1925), zbiory poezji: Honor i Ojczyzna (1927), Dwór (1929), Zwierciadełko (1929), dla dzieci: Dobosz Grześ, O rycerzu Okruszynce (1925), Różne powiastki (1929), Zajączki (1929), Żywe literki (1929), Jak kaczorek Kwaczorek przez Gdańsk do Gdyni popłynął (1929), Mała Tereska (1933)[4]. Ponadto opracował Wojnę francusko-pruską 1870–71 (1925) i przetłumaczył Pochód za Wisłę Michaiła Tuchaczewskiego (1926) oraz chorwacki poemat Śmierć Smail-agi Czengicia Ivana Mažuranićia (1931)[4][12]. Był także autorem tekstów piosenek m.in. Bałtyk (1933), pieśń o polskim morzu na chór męski, do której muzykę skomponował Piotr Maszyński[13] oraz Jak szumi Bałtyk (1935), na chór mieszany z muzyką Feliksa Nowowiejskiego[14].

W 1929 roku wystąpił z wojska i poświęcił się gospodarowaniu na roli oraz pracy dziennikarskiej. W 1930 roku współredagował miesięcznik dla Polaków na obczyźnie „Wieści z Polski”, organ stowarzyszenia Opieka Polska nad Rodakami na Obczyźnie[15]. Na łamach tego czasopisma zamieścił utwór poświęcony swojemu przyjacielowi, poecie Arturowi Oppmanowi, który zmarł w 1931 roku[16].

Współpracował także z pismami „Czyn Młodzieży PCK” (1930–1939), „Biblioteki Jugosłowiańskiej” (1934–1938). Był redaktorem naczelnym „Przewodnika Gimnastycznego „Sokół”” oraz sekretarzem generalnym Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce, członkiem zarządu Towarzystwa Literatów i Dziennikarzy Polskich[4][5][8][17].

Sprawozdawca radiowy i twórca komiksu

[edytuj | edytuj kod]

Był jednym z pierwszych sprawozdawców sportowych Polskiego Radia[18]. Jako dziennikarz radiowy pracował od 1927 roku. Oprócz relacji z wydarzeń sportowych 28 czerwca 1927 roku prowadził na żywo relację z uroczystości pogrzebowych związanych ze sprowadzeniem do kraju prochów Juliusza Słowackiego[19]. Prowadził też audycje dla żołnierzy z ramienia Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego.

Był także prekursorem i jednym z pierwszych twórców polskiego komiksu. Na łamach „Tygodnika Ilustrowanego” ukazywała się seria Pan Hilary i jego przygody według scenariusza pisarza z ilustracjami Kamila Mackiewicza. Pierwszy odcinek został opublikowany w połowie lipca 1926 roku[20]. Bohaterem był kresowy zamożny posiadacz ziemski będący przedstawicielem wciąż jeszcze licznej i wpływowej w dwudziestoleciu międzywojennym warstwy społecznej, upodobniony przez rysownika do sienkiewiczowskiego Zagłoby, łysy grubas z sumiastymi wąsami i z umiłowaniem do hulaszczego trybu życia[20][21].

II wojna światowa

[edytuj | edytuj kod]

Po wybuchu II wojny światowej początkowo dostał przydział do Wojskowego Instytutu Naukowo-Oświatowego, a wkrótce potem został przekomenderowany do dyspozycji gen. Władysława Sikorskiego. Wraz z nim przekroczył 17 września 1939 granicę kraju w Kutach i przez Rumunię, Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, gdzie pracował w Ministerstwie Spraw Wojskowych w Paryżu[5]. W 1940 roku wraz z rządem przeniósł się do Anglii, gdzie jako oficer w stopniu podpułkownika dyplomowanego, pełnił funkcję szefa Kwatery Prasowej w Gabinecie Naczelnego Wodza. Nadzorował dział cenzury wojskowej oraz był szefem Polskich Korespondentów Wojennych[8][22].

W okresie wojny jego wiersze, artykuły i utwory dla dzieci były drukowane w wielu polskich pismach na Zachodzie, m.in. w „Wiarusie Polskim” (1939–40), „Polsce Walczącej” (1940–1944; tu m.in. wiersze pod ps. Antyk), „Wiadomościach Polskich” (1940–1944), „Dzienniku Polskim” (później jako „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”, 1941–1944)[5]. W 1943 roku napisał słowa Kolędy żołnierskiej, śpiewanej na melodię Przybieżeli do Betlejem. Była ona kolportowana w jednostkach wojskowych Polskich Sił Zbrojnych w Szkocji. Tekst Kolędy żołnierskiej opublikował 25 grudnia 1946 roku „Głos szkolny”, miesięcznik Gimnazjalnego Kółka Literackiego nr 1 w Łodzi, pod redakcją Kazimierza Kędzi[23][24].

Na emigracji

[edytuj | edytuj kod]
Ognisko Polskie w Londynie, Exhibition Road 55
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie
Grób Antoniego Bogusławskiego, Cmentarz Brompton w Londynie

Po zakończeniu wojny pozostał w Wielkiej Brytanii. W 1945 został członkiem Fundacji Dziennika Polskiego. Publikował artykuły, prozę, wiersze, recenzje książkowe i teatralne w licznej prasie emigracyjnej, m.in. w „Polska Walcząca”, „Junaku”[8], „Wiadomościach” i „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza”, gdzie w latach 1949–1965 na łamach ukazywały się w odcinkach także jego powieści: Fiodor, Tu i tam i I znowu styczeń[5][25][26]. Duże zainteresowanie wzbudziła powieść historyczna I znowu styczeń nawiązująca do wydarzeń, których autor był uczestnikiem, związanych ze strajkiem szkolnym w Warszawie w latach 1904–1905[27][28]. Stała się też przyczyną do dysputy na temat młodości Juliana Tuwima i jego związkach z sowieckim okupantem[29]. Powieść w wydaniu książkowym ukazała się dopiero po śmierci autora, w roku 1961, w Londynie[30][28].

Na emigracji wydał cztery zbiory poetyckie, w których poruszał często tematykę wojskową. Jego wiersze patriotyczne, zanim zostały ukazały się w druku, nierzadko rozchodziły się wśród Polaków londyńskich w maszynopisach[31]. W oczach emigracji postrzegany był jako poeta-żołnierz. Bogusławski był poetą nim został żołnierzem, dlatego też przeciwstawiał się temu określeniu nestor literatury emigracyjnej Tymon Terlecki, według którego Bogusławski kontynuował: „długotrwałą tradycję polskiej poezji rycerskiej, rycersko-ziemiańskiej”[31].

W 1945 roku był jednym z fundatorów Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (SPP) i zasiadał w zarządzie[32]. W latach 1945–1947 był prezesem emigracyjnego Związku Dziennikarzy RP, a w 1949 prezesem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie (ZPPnO) którego był współzałożycielem[8][33][34].

Popularnym miejscem spotkań emigracji było Ognisko Polskie w Londynie, gdzie organizowano spotkania kulturalne i towarzyskie, odczyty literackie, koncerty, a także zbiórki funduszy dla potrzebujących Polaków. Wiosną 1946 roku SPP rozwijała działalność kulturalną, w Ognisku Polskim odbył się cykl odczytów poświęcony literaturze polskiej, w którym uczestniczył także Bogusławski prezentując „Lirykę wojenną”[35]. Zapraszany był także przez na spotkania organizowane przez Polski Pen Club w Ognisku, m.in. 20 września 1945 roku odbyło się spotkanie poświęcone ofiarom wojny[36]. 30 października 1946 w Ognisku Polskim, ZPPnO urządził swój pierwszy wieczór pt. „Myślą w Ojczyźnie”, na którym Bogusławski, wspólnie z Marianem Hemarem, Stanisławem Balińskim, Marianem Czuchnowskim i Ryszardem Kiersnowskim, prezentował swoje wiersze[37]. W 1949 roku SPP zorganizowało cykl kulturalny w którym występowały pary: pisarz i poeta. Bogusławski wystąpił ze Stanisławą Kuszelewską. W ich programie, oprócz własnej twórczości, znalazły się także nowele Marii Dąbrowskiej[38]. Bogusławski wziął udział w ponad 70 spotkaniach literackich i kulturalnych, podczas których często prezentował własne wiersze[39].

Dużą wagę przykładał do literatury przeznaczonej dla dzieci i młodzieży. Zabiegał, aby polskie dzieci i młodzież wychowywane były w duchu patriotycznym dlatego język polski był przedmiotem szczególnej uwagi na emigracji. Z jego inicjatywy dodatek do „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” przeznaczony dla dzieci, który ukazywał się raz na miesiąc, zaczął być wydawany co trzy tygodnie[40].

W 1951 roku został powołany przez Prezydenta RP na uchodźstwie Augusta Zaleskiego na stanowisko sędziego Sądu Obywatelskiego w Londynie[41]. W 1954 roku otrzymał nagrodę literacką za całokształt twórczości, ufundowaną przez Komitet Obywatelski Pomocy Uchodźcom Polskim w Wielkiej Brytanii[8]. Bogusławski do końca życia aktywnie angażował się w sprawy społeczno-kulturalne polskiej emigracji[42]. Zmarł 31 sierpnia 1956 roku w Londynie i pochowany został na Cmentarzu Brompton w Royal Borough of Kensington and Chelsea[5][43]. Zygmunt Nowakowski, żegnając Bogusławskiego w imieniu polskiej społeczności, nazwał go wielkim strażnikiem polskiej mowy. W imieniu Wojska Polskiego żegnany był przez generała Mariana Kukiela[43]. W październiku 1956 roku ZPPnO i artyści zorganizowali, w najbardziej reprezentacyjnej sali Instytucie Historycznym im. gen. Sikorskiego, wieczór poświęcony pamięci Bogusławskiego, na którym zgromadziły się tłumy pragnące oddać hołd jednemu z najbardziej zasłużonych Polaków na emigracji. Wiersze Bogusławskiego zostały odczytane przez Tolę Korian i Wiesława Mireckiego[39].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]
Maria Bogusławska z córką Teresą, Warszawa 1944

2 września 1913 roku Antoni Bogusławski poślubił Marię Wolszczan (1891–1979) doktor nauk medycznych, z którą miał dwoje dzieci[4]. W 1919 roku urodził się Andrzej Prus-Bogusławski – dziennikarz, poeta i pisarz. W czasie II wojny światowej oficer, cichociemny (ps. „Pancerz”)[44][45][46]. W 1929 roku urodziła się córka Teresa Bogusławska, harcerka, jedna z najmłodszych poetek uczestniczących w Powstaniu Warszawskim[3]. Była więziona i torturowana przez okupanta niemieckiego. Zmarła w Zakopanem, kilka miesięcy po Powstaniu, na gruźlicę, której nabawiła się w więzieniu. Miała 15 lat. Wiadomość o jej śmierci pisarz przeżył bardzo ciężko. Zatroszczył się o spuściznę pisarską swojej córki, wybrał najlepsze wiersze i wydał je w 1946 roku w Londynie w zbiorze pt. Mogiłom i cieniom[3].

W powstaniu warszawskim żona Bogusławskiego pełniła obowiązki lekarza w szpitalu polowym Śródmieście Południe[47]. Zmarła w Warszawie w 1979 roku[48].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nawiązania

[edytuj | edytuj kod]
  • W 1975 roku Kolęda żołnierska znalazła się w antologii Niech wiatr ją poniesie: antologia pieśni z lat 1939–1945 wydanej pod redakcją Tadeusza Papiera, nakładem Wydawnictwa Łódzkiego[56].
  • W 20 czerwca 1978 roku w Polskim Radiu wyemitowano audycję „Gdynia w 60-leciu” w cyklu „Dialogi i zbliżenia” do realizacji której wykorzystano fragment utworu Antoniego Bogusławskiego Baśń o bursztynowym pierścieniu[57].
  • W 1990 roku wiersz Ostra Brama został umieszczony w zbiorze poezji Matka Boska Kozielska wydanego nakładem wydawnictwa Pax, do którego wiersze zebrał i opracował Antoni Podsiad, a rys historyczny zamieścił Wojciech Kozłowski[58].
  • W 1992 roku Kolęda żołnierska została umieszczona w śpiewniku ...pieśń ujdzie cało... w opracowaniu Leona Łochowskiego i Wiesława Korniewskiego wydanego przez Oddział Kultury Departamentu Wychowania Wojska Polskiego, Centralny Ośrodek Metodyczny Domu Wojska Polskiego[59].
  • W 2013 roku Wydawnictwo Komiksowe wydało I tom z serii Dawny komiks polski w opracowaniu Adama Ruska. W pierwszym albumie znalazły się dwa komiksy: Warszawa w roku 2025 Benedykta Hertza, Aleksandra Świdwińskiego oraz Pan Hilary i jego przygody Antoniego Bogusławskiego[60].

Wybrane dzieła

[edytuj | edytuj kod]

Poezja

[edytuj | edytuj kod]
  • Honor i ojczyzna, 1927
  • Dwór, 1928
  • Zwierciadełko, 1929
  • Na strażnicy, 1932
  • Kwiat wiśniowy, 1939
  • Polna kochanka, 1940
  • W angielskim parku, 1943
  • Kurant, 1945
  • Struny na drzewach, 1948
  • Czytanki żołnierskie prozą i wierszem, 1925
  • Różne powiastki, 1928
  • Ze Lwowa do Francji, Wspomnienia z IX i X 1939, 1943
  • Fiodor, wyd. w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” nr 49–71, 1951; wyd. osob. 1956
  • Tu i tam, wyd. w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” nr 226–298, 1951; wyd. osob. 1963
  • I znowu styczeń, wyd. w „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza”; wyd. osob. 1961
  • Kolenda żołnierska. Utwór sceniczny, 1924
  • Na biwaku Wiersze i piosenki żołnierskie z nutami, 1929
  • Zaczęło się pod Solferino. Rzecz o Czerwonym Krzyżu, Szkice i wiersze, 1937
  • Dobosz Grześ Piosenki żołnierskie. Oprac. muz. A. Kowalskiego na podstawie melodii ludowych. Z przedm. K. Krzewskiego, 1939
  • Szopka żołnierska, Nuty, 1940

Dla dzieci

[edytuj | edytuj kod]
  • O rycerzu Okruszynce, 1925
  • Zajączki, 1928
  • Żywe literki, 1928
  • Jak kaczorek Kwaczorek przez Gdańsk do Gdyni płynął, 1928
  • Kazia Leniuszek: obrazek sceniczny w jednej odsłonie, 1928 (wraz z Marią Juszkiewiczową)[61]
  • Mała Tereska, 1933
  • O wiewiórce złotoskórce i szaraku nieboraku, 1936

Tłumaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  • Michaił Tuchaczewski, Wojna francusko-pruska. 1870–1871, 1925
  • Ivan Mažuranić, Śmierć Smail-agi Czengicia, 1931
  • Jugosłowiańska poezja ludowa, 1937
  • Cud nad Wisłą. Polemika Józefa Piłsudskiego z Michałem Tuchaczewskim (fragmenty). Przekład tekstu M. Tuchaczewskiego: Antoni Bogusławski, 1982

Prace redakcyjne

[edytuj | edytuj kod]
  • Co ułan krechowiecki o swoim pułku wiedzieć powinien. W dziesiątą rocznicę powstania pułku. 1915–1925, 1925
  • A. Oppman OR-OT: Służba poety, 1936
  • A. Oppman OR-OT: Nowe oczy, 1937
  • Z. Polkowska-Szkaradzińska: Gałąź w kwiecie. Poezje, 1949
  • Stanisław Stroński w 50-lecie pracy pisarskiej, 1954

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 57.
  2. Zbigniew Judycki „Mazowszanie w świecie, część III” Niepodległość i Pamięć 23/1 (53), 365-443, 2016.
  3. a b c Pomian 2001 ↓, s. 155.
  4. a b c d e Bogucki 2000 ↓, s. 8.
  5. a b c d e f g h i j k Hejman 1994 ↓, s. 201.
  6. Sto lat na Smolnej – Początek (1905–1918). XVIII LO im. Jana Zamoyskiego w Warszawie. [dostęp 2019-07-14].
  7. Durko 1989 ↓, s. 19–20, 80–81, 334.
  8. a b c d e f Krótkie biogramy laureatów Nagród ZPPnO. ZPPnO. [dostęp 2019-07-15].
  9. a b Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 7.
  10. a b Bogusławski, Antoni. Biblioteka Polskiej Piosenki. [dostęp 2019-07-15].
  11. Bogusławski 1970 ↓, s. 3.
  12. a b Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 8.
  13. Bałtyk: pieśń o polskim morzu: na chór męski, Biblioteka Polskiej Piosenki.
  14. Jak szumi Bałtyk: na chór mieszany, Biblioteka Polskiej Piosenki.
  15. Wieści z Polski. Rok IV. Nr 11. Opieka Polska nad Rodakami na Obczyźnie, listopad 1931. [dostęp 2019-07-12].
  16. Piotr Czartoryski-Sziler: Zakochany w Polsce. Radio Maryja. [dostęp 2019-07-13].
  17. Tadeusz Żuliński (red.), Przewodnik Gimnastyczny Sokół. 1932. Nr 2, 1932 [dostęp 2022-01-29] (pol.).
  18. Tuszyński 1989 ↓, s. 54–57.
  19. Tuszyński 1989 ↓, s. 55.
  20. a b Dawny komiks polski Tom 1: Warszawa w roku 2025/Pan Hilary i jego przygody. Fundacja Instytut Kultury Popularnej. [dostęp 2019-07-13].
  21. Patryk Zakrzewski: Od Szalonego Grzesia po Bezrobotnego Froncka. Pradzieje polskiego komiksu. Culture.pl. [dostęp 2019-07-13].
  22. Obsada personalna Gabinetu Naczelnego Wodza. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie. [dostęp 2019-07-13].
  23. Kolęda żołnierska. Biblioteka Polskiej Piosenki. [dostęp 2019-07-14].
  24. Ewa Korsak: Kolędowanie po żołniersku. Polska Zbrojna. [dostęp 2019-07-14].
  25. Jabłoński 2012 ↓, s. 197.
  26. Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 17.
  27. Jabłoński 2012 ↓, s. 204.
  28. a b Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 18.
  29. Jabłoński 2012 ↓, s. 195–204.
  30. Literatura. Antologia. [dostęp 2019-07-13].
  31. a b Pomian 2001 ↓, s. 156.
  32. Taylor 1999 ↓, s. 39.
  33. Taylor 1999 ↓.
  34. Historia ZPPnO. ZPPnO. [dostęp 2019-07-15].
  35. Taylor 1999 ↓, s. 39–42.
  36. Taylor 1999 ↓, s. 42.
  37. Taylor 1999 ↓, s. 47.
  38. Taylor 1999 ↓, s. 49.
  39. a b Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 21.
  40. Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 14–16.
  41. Skład Sądu Obywatelskiego w Londynie. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 2, s. 17, 28 czerwca 1951. 
  42. Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 20.
  43. a b Chwastyk-Kowalczyk 2018 ↓, s. 20–21.
  44. Andrzej Bogusławski-Prus – Cichociemny. Elitadywersji.org. [dostęp 2019-07-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-11-09)].
  45. Cichociemni. Polskie Radio. [dostęp 2019-07-15].
  46. Głos Batoraków 2011. Stowarzyszenie Wychowanków Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. [dostęp 2019-07-13].
  47. Lekarze Powstania Warszawskiego. Towarzystwo Lekarskie Warszawskie. [dostęp 2019-07-12].
  48. Bogusławska Maria. Nekrologi Warszawskie. [dostęp 2019-07-12].
  49. a b c d e f g h i j k l m Łoza 1938 ↓, s. 57.
  50. M.P. z 1933 r. nr 258, poz. 276 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  51. a b c d Polski Słownik Biograficzny. T. 24, s. 147.
  52. Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 22.
  53. Rozporządzenie Kierownika MSWojsk. L. 4597/22 (Dziennik Personalny z 1922 r. Nr 9, s. 314).
  54. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 38, nr 2 z 11 listopada 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych. 
  55. Odznaczenia francuskie dla oficerow polskich. Dekorowanie odbędzie się 3 maja. „Gazeta Poranna 2 Grosze”. Nr 120, s. 2, 2 maja 1925. 
  56. Niech wiatr ją poniesie: antologia pieśni z lat 1939–1945. Biblioteka Polskiej Piosenki. [dostęp 2019-07-14].
  57. „Gdynia w 60-leciu”, cykl „Dialogi i zbliżenia”. iPSB. [dostęp 2019-07-13].
  58. Matka Boska Kozielska. Polska Bibliografia Literacka. [dostęp 2019-07-14].
  59. ...pieśń ujdzie cało...: śpiewnik.. T. 1. Biblioteka Polskiej Piosenki. [dostęp 2019-07-14].
  60. Warszawa w roku 2025. Pan Hilary i jego przygody. Wydawnictwo Komiksowe. [dostęp 2019-07-14].
  61. Kazia Leniuszek: obrazek sceniczny w jednej odsłonie [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2020-02-17] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]