Przejdź do zawartości

Bukan chilijski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bukan chilijski
Ilustracja
Morfologia gatunku
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

bukowce

Rodzina

bukanowate

Rodzaj

bukan

Gatunek

bukan chilijski

Nazwa systematyczna
Nothofagus antarctica (G.Forst.) Oerst.
Bidr. Egefam. 24 1872[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Bukan chilijski[5] (Nothofagus antarctica (G.Forst.) Oerst.) – gatunek rośliny z rodziny bukanowatych (Nothofagaceae). Występuje naturalnie w Chile (od przylądka Horn po północną część kraju) i południowej Argentynie. Rośnie między innymi na Ziemi Ognistej[6][7]. Ponadto bywa uprawiany[7]. Do Europy został sprowadzony w 1830 roku[8]. W Chile występuje pod lokalną nazwą nirre[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pień
Liście
Kwiat męski
Pokrój
Zrzucające liście drzewo lub krzew[7][9]. Dorasta do 15 m wysokości i 10 m szerokości[10]. Pokrój jest kolumnowy i szeroki[5]. Korona drzewa jest luźna i nieregularna[11]. Kora ma ciemnoszarą barwę, z wiekiem staje się łuskowata[5]. Pędy są drobne i nieregularne[11]. Pąki liściowe mają jajowaty kształt i brązowo-czerwona barwę[8].
Liście
Ulistnienie jest naprzemianległe. Liście są pojedyncze, ciemne i błyszczące[8]. Rozwijają się wcześnie. Blaszka liściowa jest pofałdowana, pomarszczona i ma owalny kształt. Mierzy 1,5–2,5 cm długości oraz 1–2,5 cm szerokości, jest podwójnie tępo ząbkowana na brzegu, ma nasadę od zaokrąglonej do uciętej lub sercowatej i tępy wierzchołek. Ma 3–5 par nerwów. Liście po roztarciu wydzielają słodki zapach cynamonu i mydła. Jesienią przebarwiają się na kolor od żółtego po czerwony. Ogonek liściowy jest nagi i ma 2 mm długości[5][7][11].
Kwiaty
Są niepozorne, jednopłciowe, zwisające, mają zielonkawą lub czerwonawą barwę, dorastają do 3 mm średnicy. Kwiaty męskie są pojedyncze lub zebrane po 2–3 w kwiatostany, rozwijają się w kątach liści[5][7].
Owoce
Orzechy o brązowej barwie, osiągające 3–4 mm średnicy. Osadzone są po 3 w kupulach mierzących 4–6 mm długości. Kupule powstają ze zrośnięcia czterech liści przykwiatowych[7].
Gatunki podobne
Roślina podobna jest do gatunku N. fusca, który jednak różni się blaszką liściową pojedynczo ząbkowaną na brzegu[11].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Charakteryzuje się szybkim wzrostem. Rośnie w lasach zrzucających liście, na bagnach, stepach oraz zboczach górskich. Występuje na wysokości do 2000 m n.p.m. Kwitnie późną wiosną. Kwiaty zapylane są przez owady[5][7].

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten jest uprawiany w północno-zachodniej Europie[12].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-02-21] (ang.).
  3. a b Nothofagus antarctica (G.Forst.) Oerst.. The Plant List. [dostęp 2017-02-21]. (ang.).
  4. Nothofagus antarctica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c d e f g T. Russell, C. Cutler & M. Walters: Ilustrowana encyklopedia – Drzewa Świata. Kraków: Universitas, 2008, s. 148. ISBN 97883-242-0842-5. (pol.).
  6. Discover Life: Point Map of Nothofagus antarctica. Encyclopedia of Life. [dostęp 2017-02-21]. (ang.).
  7. a b c d e f g Nothofagus antarctica. Plantes & botanique. [dostęp 2017-02-21]. (fr.).
  8. a b c T. Russell: Arbres du monde. Larousse, 2013, s. 158. ISBN 978-2-03-587199-2. (fr.).
  9. D.J. Mabberley: The Plant-book: A Portable Dictionary of the Vascular Plants (Second Edition). Cambridge University Press, 1997, s. 492. ISBN 978-0-521-41421-0. (ang.).
  10. Ch. Brickell: The Royal Horticultural Society. Gardeners’ Encyclopedia of Plants and Flowers. London: Dorling Kindersley Limited, 1994, s. 551. ISBN 978-0-7513-0147-2. (ang.).
  11. a b c d O. Johnson, D. More: Przewodnik Collinsa. Drzewa. 1600 gatunków i odmian drzew rosnących w Europie. Multico Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 200. ISBN 978-83-7073-643-9. (pol.).
  12. B.P. Kremer: Arbres et arbustes. Paris: Ulmer, 2011, s. 168. ISBN 978-2-84138-509-6. (fr.).