Przejdź do zawartości

Bergenia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bergenia
Ilustracja
Bergenia grubolistna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

skalnicowate

Rodzaj

bergenia

Nazwa systematyczna
Bergenia Moench
Meth. 664. 4 Mai 1794[3]
Typ nomenklatoryczny

Bergenia bifolia Moench. (=B. crassifolia (L.) Fritsch[3]

Synonimy
  • Megasea A. H. Haworth
  • Piarophyla Rafinesque[3]
Kwiat B. cordifolia

Bergenia (Bergenia Moench) – rodzaj bylin z rodziny skalnicowatych. Obejmuje 9[4]–10[5] gatunków pochodzących z Azji, od Afganistanu na zachodzie po chińskie prowincje Junnan i Syczuan na wschodzie, od Himalajów na południu, po Syberię na północy. W naturze rosną w wilgotnych miejscach na terenach skalistych i na urwiskach. Są bardzo tolerancyjne i łatwe w uprawie. Rozpowszechnione jako rośliny uprawne zarówno w chłodnym klimacie, jak i na cienistych stanowiskach w rejonie śródziemnomorskim. Nazwa naukowa upamiętnia Carla von Bergena (1704–1759)[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Okazałe, masywne byliny osiągające do 0,5 m wysokości[4] i rozrastające się za pomocą grubych, okrytych łuskami kłączy, tworząc rozległe płaty[6].
Liście
Zimozielone, duże (do 20 cm średnicy), tylko odziomkowe, krótkoogonkowe, z nasadą pochwiastą. Blaszka liściowa zwykle gruba, skórzasta, woskowana, o kształcie owalnym lub kolistym, całobrzegie, karbowane lub ząbkowane[4][6].
Kwiaty
Zebrane w gęste, szczytowe kwiatostany wierzchotkowate, rozwijające się przed pojawieniem się nowych liści w danym roku. Kwiaty są okazałe, osiągają do 3 cm średnicy. Działki kielicha w liczbie 5, połączone są nasadami. Płatki, których także jest 5 są wolne. Mają barwę białą, różową do czerwonej. Pręcików jest 10. Zalążnia w znacznej części dolna, powstaje z dwóch owocolistków, każdy z odrębną szyjką słupka. Zalążnia jest jednokomorowa z bardzo licznymi zalążkami osadzonymi brzeżnie[4][6].
Owoce
Wielonasienne torebki. Nasiona są drobne, ciemnobrązowe[4][6].
Kwiatostan bergenii czerwieniejącej

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Bergenia jest najbliżej spokrewniona z rodzajami Mukdenia i Oresitrophe, następna grupa blisko spokrewniona to rodzaje Astilboides, Darmera i Rodgersia[6].

Pozycja rodzaju według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Rodzaj z rodziny skalnicowatych (Saxifragaceae) z rzędu skalnicowców (Saxifragales) należących do dwuliściennych właściwych[2].

Pozycja rodzaju według systemu Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe (Rosidae Takht.), nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce (Saxifragales Dumort.), podrząd Saxifragineae Engl., rodzina skalnicowate (Saxifragaceae Juss.), rodzaj bergenia (Bergenia Moench)[7].

Wykaz gatunków[5][8]

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]
Rośliny ozdobne
Niektóre gatunki uprawiane są w ogrodach jako tolerancyjne rośliny ozdobne[4]. W szczególności popularne są w Azji – bergenia grubolistna i B. pacumbis oraz mieszańce między nimi[6]. W Europie uprawia się co najmniej 6 gatunków oraz odmiany uprawne pochodzenia mieszańcowego[9].
Rośliny lecznicze i przemysłowe
Bergenie są tradycyjnymi roślinami leczniczymi w Azji[6]. Współcześnie służą jako surowiec do pozyskiwania garbników i arbutyny, mających zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym, metalowym i garbarstwie[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b c Index Nominum Genericorum. [dostęp 2013-12-14].
  4. a b c d e f g Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2011, s. 100. ISBN 0-333-74890-5.
  5. a b Bergenia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-12-14].
  6. a b c d e f g Pan Jintang ; Douglas E. Soltis: Bergenia Moench. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-12-14].
  7. Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Bergenia. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-01-22]. (ang.).
  8. a b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 38. ISBN 978-83-925110-5-2.
  9. a b c Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom I, A–J. Poznań: Zysk i S-ka, 2011, s. 169. ISBN 978-83-7506-845-0.