Przejdź do zawartości

Blachownia Śląska

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Blachownia Śląska
część miasta i osiedle administracyjne Kędzierzyna-Koźla
Ilustracja
Kościół w Blachowni Śląskiej
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

kędzierzyńsko-kozielski

Miasto

Kędzierzyn-Koźle

W granicach Kędzierzyna-Koźla

30 października 1975
(1973–1975 w granicach Kędzierzyna)

SIMC

0965447[1]

Zarządzający

Małgorzata Lipczyńska

Populacja (2022[2])
• liczba ludności


2340

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-225

Tablice rejestracyjne

OK

Położenie na mapie Kędzierzyna-Koźla
Mapa konturowa Kędzierzyna-Koźla, w centrum znajduje się punkt z opisem „Blachownia Śląska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Blachownia Śląska”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Blachownia Śląska”
Położenie na mapie powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego
Mapa konturowa powiatu kędzierzyńsko-kozielskiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Blachownia Śląska”
Ziemia50°21′17″N 18°15′31″E/50,354722 18,258611

Blachownia Śląska (niem. Blechhammer) – część miasta[3][1] oraz, jako Blachownia, jedno z 16 osiedli administracyjnych miasta Kędzierzyna-Koźla. Siedziba Rady Osiedla znajduje się przy ulicy Wyzwolenia 7b. Przewodniczącą Zarządu Osiedla (2023) jest Małgorzata Lipczyńska[4].

Dawniej odrębna wieś i gmina jednostkowa. Od 1945 gromada (sołectwo) w zbiorowej gminie Blachownia Śląska, której była siedzibą[5]. W latach 1954–1972 siedziba gromady Blachownia Śląska[6]. 1 stycznia 1973 włączona do miasta Kędzierzyna[7], a po jego powiększeniu w 1975 roku[8], w granicach miasta Kędzierzyn-Koźle[9].

Blachownia Śląska jest przemysłową częścią miasta nad Kanałem Gliwickim i Kłodnicą[10].

Miejscowość była wzmiankowana w formach Meedar und Blechhammer (1713), Medar und Bleghamer (1743), Blechhammer, Medarde (1783), Blechhammer, Blachownia (1845), Blachownia (Blechhammer) (1885), MiedaryBlachownia, Medar-Blechhammer, też Blechhammer (1939), Blachownia ŚląskaBlechhammer (Medar-Blechhammer) (1951). Dawna nazwa niemiecka pochodzi od wyrazu pospolitego Blechhammer oznaczającego blachownię, a nazwa polska jest jej dokładnym tłumaczeniem[11].

Nazwa Blachownia Śląska obowiązuje od 26 grudnia 1946 roku[12].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

W 1819 wieś Blachownia uwolniła się od pańszczyzny.

Rozwój gospodarczy

[edytuj | edytuj kod]

W połowie XIX wieku Blachownia i pobliskie Sławięcice były ważnym ośrodkiem przemysłowym. Po Kanale Kłodnickim kursowało rocznie ponad 1000 statków, przewożąc głównie towary z Gliwic do manufaktury w Sławięcicach oraz do składnicy towarów żelaznych utworzonej u ujścia Kanału do Odry.

Liczba ludności w miejscowości[13] 1845 1855 1861
Miedary/Blachownia (Medar/Blechhammer) 707 842 1059

Plebiscyt i III powstanie śląskie

[edytuj | edytuj kod]

W 1910 roku 807 mieszkańców mówiło w języku polskim, 3 w językach polskim i niemieckim, natomiast 100 osób posługiwało się jedynie językiem niemieckim. W wyborach komunalnych w listopadzie 1919 roku 118 głosów oddano na kandydatów z list polskich, co pozwoliło im zdobyć 7 z 12 mandatów. Podczas plebiscytu w 1921 roku w miejscowości uprawnionych do głosowania było 606 mieszkańców (w tym 92 emigrantów). Za Polską głosowały 323 osoby, za Niemcami 273 osoby. W 1921 r. mieszkańcy założyli tu gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[14].

Podczas III powstania śląskiego Blachownia była ważnym punktem ze względów strategicznych. 6 maja z Łabęd wyruszył 1 katowicki pułk piechoty im. J. Piłsudskiego dowodzony przez ppor. Walentego Fojkisa. 7 maja zajął on Sławięcice i Blachownię. 4 czerwca miejscowość została zaatakowana przez wojska niemieckie i kilkakrotnie przechodziła z rąk do rąk. Ostatecznie została zajęta przez Niemców 5 czerwca[14].

Liczba ludności w miejscowości[15] 1910 1925
Blachownia 910 961

III Rzesza

[edytuj | edytuj kod]
Droga do Blachowni Śląskiej
Krematorium w obozie koncentracyjnym

W ramach rozpoczętej przez NSDAP walki z bezrobociem podjęto budowę Kanału Gliwickiego (lata 1934–1938), który połączył Gliwice z Koźlem-Port.

W 1939 roku rozpoczęto w Blechhammer budowę zakładu chemicznegouwodorniania koncernu Oberschlesische Hydrierwerke AG). Tutejsze zakłady miały produkować benzynę syntetyczną na drodze uwodorniania węgla z kopalń węgla kamiennego GOP.

Na potrzeby budowy zakładów i utrzymania produkcji rozpoczęto w 1940 tworzenie rozległej sieci różnego rodzaju obozów, położonych w pasie od Blachowni przez Kędzierzyn i Azoty do Bierawy. Skoncentrowano tutaj około 35 tys. ludzi uwięzionych w różnych obozach.

Alianckie lotnictwo (startowało z Włoch) przeprowadziło pierwsze loty rozpoznawcze w rejonie Kędzierzyna w marcu 1944. Zmasowane naloty bombowe rozpoczęły się w lipcu 1944. W wyniku masowych bombardowań tutejsze zakłady chemiczne zostały zniszczone. W dniach 21/22 stycznia 1945 przeprowadzono ewakuację zakładów i obozów przymusowej pracy.

W ludowej Polsce

[edytuj | edytuj kod]

W dniu 31 stycznia 1945 Armia Czerwona zajęła Blechhammer. 21 marca 1945 rozpoczęło się przejmowanie od radzieckich żołnierzy obiektów gospodarczych w powiecie kozielskim. Rosjanie przed wycofaniem się przeprowadzili demontaż urządzeń i aparatury zakładów chemicznych (zniszczenia osiągnęły poziom 100%) i innych lokalnych zakładów przemysłowych. Pozostałe urządzenia wywieźli Polacy do odbudowywanych zakładów chemicznych w Oświęcimiu, Chorzowie i Tarnowie.

Na początku 1946 w Blachowni Śląskiej mieszkało 505 osób.

Latem 1946 roku przejęto od Armii Radzieckiej (do 2.1946 roku pod nazwą A. Czerwona) Odrę i uruchomiono transport wodny Kanałem Gliwickim węgla z Górnego Śląska.

Odbudowa przemysłu

[edytuj | edytuj kod]
Elektrownia Blachownia

Sześcioletni plan rozwoju 1950–1955 przewidywał budowę w Blachowni wytwórni benzolu i smoły koksowniczej Zakładów Koksochemicznych „Blachownia” (produkcję uruchomiono w 1952). W 1953 zdecydowano o budowie elektrociepłowni Elektrownia Blachownia (uruchomiona w 1957).

Ludność miejscowości według spisu powszechnego[16] 1950 1960 1970
Blachownia 854 2.046 3963

25 września 1954 reforma podziału administracyjnego powołała na terenie powiatu kozielskiego 30 gromad, w tym:

  • Gromada Blachownia Śląska (Blachownia Śl. i Lenartowice).

W 1961 Cisową i Miejsce Kłodnickie włączono do gromady Blachownia Śląska.

1 stycznia 1973 Blachownię Śląską przyłączono do Kędzierzyna.

Kędzierzyn-Koźle

[edytuj | edytuj kod]

15 października 1975 nastąpiło połączenie miast Koźle, Kędzierzyn, Kłodnica i Sławięcice oraz 3 wsi (Lenartowice, Miejsce Kłodnickie i Cisowa) – tworząc Miasto Kędzierzyn-Koźle.

 Osobny artykuł: Historia Kędzierzyna-Koźla.

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Największe lokalne przedsiębiorstwa

[edytuj | edytuj kod]

Przemysł chemiczny:

Przemysł paliwowo-energetyczny:

Przemysł maszynowy:

Inne:

Komunikacja

[edytuj | edytuj kod]

Układ drogowy

[edytuj | edytuj kod]

Przez Blachownię przebiega ważna droga krajowa: 40.

Komunikacja miejska

[edytuj | edytuj kod]

Miejski Zakład Komunikacyjny w Kędzierzynie-Koźlu posiada w dzielnicy Blachownia 9 przystanków autobusowych: Blachownia Kanał, Elektrownia Blachownia, Energetyków, Bar „Magia”, Przyjaźni, Szkoła podstawowa 10, Biurowiec Zakładów Chemicznych, Tuwima I i Tuwima II.

Kultura

[edytuj | edytuj kod]
  • Na osiedlu Blachownia znajduje się Filia nr 4 (ul. Wyzwolenia 7) Miejskiej Biblioteki Publicznej w Kędzierzynie-Koźlu. Oferuje dostęp do Internetu.
  • Osiedlowy Ośrodek Kultury „Lech”. Działa tutaj koło plastyczne „Tęcza” oraz sekcja modelarska (budowa modeli redukcyjnych z plastyku i papieru). Corocznie jest organizowany Konkurs modeli plastikowych i kartonowych o Memoriał porucznika A. Lindella, również znajduje się tam sekcja taneczna „SPIN”.

Edukacja

[edytuj | edytuj kod]
  • Publiczna Szkoła Podstawowa nr 10 im. Wojska Polskiego, ul. Szkolna 3

Kościoły i Związki Wyznaniowe

[edytuj | edytuj kod]

Kościół Rzymskokatolicki:

Inne:

W Blachowni znajdują się następujące obiekty sportowe:

  • zespół piłkarski TKKF Blachowianka
  • Stadion sportowo-rekreacyjny (ul. Szkolna 15) – wykorzystywany do szkolenia i rozgrywek w piłce nożnej oraz do organizacji imprez sportowych, rekreacyjnych, kulturalnych i innych.
 Osobny artykuł: Sport w Kędzierzynie-Koźlu.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b GUS. Rejestr TERYT
  2. Liczba mieszkańców Kędzierzyna-Koźla (2022)
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. Skład Rady oraz Zarządu Osiedla Blachownia
  5. Rozporządzenie Wojewody Śląsko-Dąbrowskiego z dnia 27 listopada 1945 (Śląsko-Dąbrowski Dziennik Wojewódzki, Nr. 34, Kat, dnia 22 grudnia 1945 r.)
  6. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu z dnia 27 grudnia 1954 r., Nr. 12, Poz. 68
  7. Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
  8. Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 198
  9. M.P. z 1975 r. nr 34, poz. 210
  10. Blachownia Śląska, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-04].
  11. Nazwy miejscowe Polski: historia, pochodzenie, zmiany. pod red. Kazimierza Rymuta. T. 1, A-B. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Języka Polskiego PAN, 1996, s. 211–212. ISBN 83-85579-34-6.
  12. M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262
  13. Kędzierzyn-Koźle. Monografia Miasta, Państwowy Instytut Naukowy w Opolu, Opole 2001.
  14. a b Encyklopedia powstań śląskich, Opole: Instytut Śląski w Opolu, 1982.
  15. S. Golachowski, Materiały do statystyki narodowościowej Śląska Opolskiego z lat 1910–1939, Poznań – Wrocław 1950.
  16. Narodowy spis powszechny 1970 r., GUS, Warszawa 1971.
  17. Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2017-01-19].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]