Przejdź do zawartości

Czarna Madonna

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ikona Matki Bożej z Jasnej Góry, zwana Czarną Madonną
Czarna Madonna z Montserrat
Matka Boża z Candelarii
Czarna Madonna w kościele św. Elżbiety we Wrocławiu
Praga, Stare MiastoDom Pod Czarną Matką Bożą, figura Czarnej Madonny
Czarna Madonna z Altötting
Czarna Madonna z Tindari w bazylice we Fremantle

Czarna Madonna – rzeźba lub obraz przedstawiający Maryję lub Maryję z Dzieciątkiem, na którym jest ona ukazana z ciemnym lub czarnym odcieniem skóry, wykonane przeważnie w Europie w okresie średniowiecza lub wcześniej. W tym rozumieniu terminu określenie „Czarna Madonna” nie odnosi się do wizerunków Maryi ukazanej wyraźnie jako czarna Afrykanka, które są popularne w Afryce oraz w miejscach zamieszkanych przez duży odsetek ludności pochodzenia afrykańskiego, np. w Stanach Zjednoczonych lub Brazylii.

Teorie powstania

[edytuj | edytuj kod]

Jedna z teorii mówi, iż Czarne Madonny są reprodukcjami wcześniejszego wizerunku lub ikony Matki Bożej, która już nie istnieje i która, najprawdopodobniej, znajdowała się w Konstantynopolu. Miałaby zostać zniszczona przez ikonoklastów, którzy począwszy od VIII do X w. prowadzili na szeroką skalę akcję przejawiającą się w niszczeniu ikonostasów, fresków, a nawet klasztorów oraz prześladowaniem osób adorujących ikony (ikonoduli)[1].

Wizerunki Czarnej Madonny znajdują się przede wszystkim na terenach zamieszkanych przez katolików.

Rzeźby są w większości wykonane z drewna (rzadko spotyka się wykonane z kamienia), często są pokryte farbą. Wysokość rzeźb nie przekracza 75 cm, a ich powstanie datuje głównie się na XI-XV w. Można wyróżnić dwie podstawowe grupy: wolnostojące, pionowe figury oraz wizerunki Maryi na tronie. Obrazy to przede wszystkim ikony wykonane w stylu bizantyńskim, których powstanie datuje się najczęściej na XIII-XIV w. Twarze cechują rysy charakterystyczne dla Europejczyków.

Na terenie Europy znajduje się około 450-500 wizerunków Czarnej Madonny, jakkolwiek liczba zależy od metody przyjętej do ich klasyfikacji. W samej Francji znajduje się co najmniej 180 takich wizerunków pochodzących z okresu średniowiecza (zwane są we Francji Vierges Noires) oraz setki kopii wykonanych w późniejszym okresie. Niektóre z nich można spotkać w muzeach, jakkolwiek większość znajduje się w kościołach i kaplicach.

Przykłady

[edytuj | edytuj kod]

Najbardziej znanymi są:

Inne przedstawienia Czarnej Madonny znajdują się m.in.:

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Mario Marini „Dalmanuta” (Rozważanie Dziewiąte – Osoba Pana Jezusa, rozdz. 12. – Oblicze Maryi) [dostęp 2010-02-11].
  2. Debbie Warrier, Black Madonna shines again (Czarna Madonna znów promienieje), „The Record”, 8 maja 2003, Perth, Zachodnia Australia, s. 16 (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Ean Begg: The Cult of the Black Virgin. (1985)
  • Stephen Benko: Virgin Goddess: Studies in the Pagan and Christian Roots of Mariology. (1993)
  • Lucia Chiavola Birnbaum: Black Madonnas: Feminism, Religion, and Politics in Italy. (2000)
  • Fred Gustafson: The Black Madonna. (1990)
  • Fred Gustafson: The black madonna of Einsiedeln: a psychological perspective. (1975)
  • Susan Elizabeth Hale, Sacred Space, Sacred Sound: The Acoustic Mysteries of Holy Places, wyd. 1st Quest books ed, Wheaton, Ill.: Quest Books, 2007, ISBN 0-8356-0856-5, OCLC 82172651.
  • Raymond W. Le Mieux: The Black Madonnas of France. (1991)
  • Mary Beth Moser: Honoring darkness: exploring the power of black madonnas in Italy. (2005)
  • Leonard Moss: In Quest of the Black Virgin: She Is Black Because She Is Black in Mother Worship: Themes and Variations. (1982)
  • Monique Scheer: From Majesty to Mystery: Change in the Meanings of Black Madonnas from the: Sixteenth to Nineteenth Centuries., [w:] The American Historical Review 107.5 (2002)
  • Margrit Rosa Schmid: Schwarz bin ich und schön ([SJW] Schweizerisches Jugendschriftenwerk 2002)

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]