Przejdź do zawartości

Carassius auratus auratus

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Carassius auratus auratus
(Linnaeus, 1758)
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

karpiokształtne

Rodzina

karpiowate

Rodzaj

Carassius

Gatunek

karaś chiński

Podgatunek

Carassius auratus auratus

Carassius auratus auratusnominatywny podgatunek karasia chińskiego (Carassius auratus), nazywany czasem karasiem złocistym[1], a w akwarystyce złotym karasiem[2], protoplasta popularnych ryb akwariowych hodowanych na całym świecie w wielu odmianach, powszechnie określanych wspólną nazwą – złota rybka. Jest również wykorzystywany jako gatunek doświadczalny[3].

Klasyfikacja i nazwy zwyczajowe

[edytuj | edytuj kod]

Klasyfikacja biologiczna ryb z rodzaju Carassius jest ciągle przedmiotem badań taksonomów. Kwestię nazewnictwa naukowego w istotny sposób komplikuje decyzja Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej z 2003 roku (Opinion 2027, Case 3010), która na podstawie ówczesnej wiedzy uznała Carassius auratus za udomowioną formę dziko występującego Carassius gibelio[4]. Dotychczasowe badania nie wyjaśniły jednak filogenezy ryb z rodzaju Carassius. Wśród badaczy nie ma zgody w kwestii uznania poszczególnych gatunków z tego rodzaju oraz podgatunków karasia złocistego. Według wielu autorów Carassius auratus auratus (a dokładniej, sporadycznie występujące w naturze osobniki o żółtawym ubarwieniu, w Chinach określane nazwą ‘chi’[5]) jest udomowioną formą karasia chińskiego (złocistego)[6], inni uważają, że jest to podgatunek nadal występujący w naturze, introdukowany na całym świecie i hodowlany[3]. Badania genetyczne wskazują na to, że azjatyckie odmiany złotych rybek wywodzą się od jednej, chińskiej populacji Carassius auratus[7].

Polska nazwa zwyczajowa tego podgatunku jest również dyskusyjna[8], ponieważ jego filogeneza nie została poznana. Pierwotny zasięg występowania tego karasia jest trudny do ustalenia ze względu na dużą zmienność cech morfologicznych, podobieństwo do karasia srebrzystego (Carassius gibelio – traktowanego dawniej jako podgatunek karasia chińskiego, z którym jest często mylony[9]) oraz ze względu na skomplikowane metody rozrodu, w tym możliwość hybrydyzacji w warunkach naturalnych.

W polskojęzycznej literaturze ichtiologicznej i akwarystycznej za protoplastę złotych rybek podawano zarówno karasia złocistego, jak i karasia srebrzystego, przy czym przypisywano im różne nazwy naukowe: Carassius auratus auratus (jako karaś chiński, karaś złocisty, złota rybka, podawano też nazwy różnych odmian złotej rybki[10]), Carassius auratus (karaś srebrzysty chiński[10], złota rybka[11]), Carassius auratus gibelio (japończyk, karaś japończyk i karaś srebrzysty[10]), a nawet Carassius carassius. Częstą praktyką jest przypisywanie złotej rybce naukowej nazwy podgatunku Carassius auratus auratus. W starszych wydaniach złota rybka opisywana była jako gatunek Carassius auratus, „przez niektórych autorów (...) uważana jest za mutanta karasia srebrzystego”[11].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Carassius auratus auratus zasiedla rzeki, jeziora, stawy i rowy z bogato rozwiniętą roślinnością. Preferuje chłodniejsze wody. Występuje w warunkach naturalnych w Azji Środkowej, Chinach i Japonii. Został introdukowany w wielu krajach świata. Niektóre z nich po introdukcji stwierdziły na swoim terenie intensywny rozwój tej ryby[3].

Budowa

[edytuj | edytuj kod]
Odmiana hodowlana karasia chińskiego – złota rybka

Ciało walcowate, lekko bocznie spłaszczone, o różnorodnym ubarwieniu: od oliwkowobrązowego przez srebrzyste i złote do kremowobiałego. Przeciętnie osiąga długość około 10 cm, maksymalnie dorasta do 32 cm długości standardowej (SL)[3].

Odmiany hodowlane występują w różnorodnych kombinacjach wielu kolorów i deseni.

 Osobny artykuł: Złota rybka.

Tryb życia

[edytuj | edytuj kod]

Żywi się planktonem, bezkręgowcami żyjącymi w strefie przydennej, pokarmem roślinnym oraz detrytusem[3]. Ikra jest składana na zanurzonych w wodzie częściach roślin[3].

Znaczenie gospodarcze

[edytuj | edytuj kod]

Karasie złociste od dawna były przez ludzi traktowane jako ryby konsumpcyjne. W Chinach przenoszono je z ich naturalnych siedlisk do małych zbiorników wodnych w sąsiedztwie domostw, gdzie były przechowywane żywe w celu spożycia w późniejszym okresie. W sprzyjających warunkach mogły się rozmnażać. Przypuszcza się, że w ten sposób mogło dojść do domestykacji tych ryb, a w kolejnym etapie do celowej ich hodowli[12].

Współcześnie w wielu krajach całego świata hoduje się wiele odmian tego podgatunku w celach handlowych i hobbystycznych. Niektóre są chętnie wykorzystywane przez badaczy w badaniach naukowych, m.in. w biologii komórki, immunologii, endokrynologii, ewolucji molekularnej i genomice porównawczej, neurobiologii oraz w badaniach nad uczeniem i zapamiętywaniem.

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. ISBN 83-7129-441-7.
  2. Nazewnictwo ryb egzotycznych. „Akwarium”. 9–10 (1–2/70), 1970. (pol.). 
  3. a b c d e f Carassius auratus auratus (Linnaeus, 1758). (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 1 czerwca 2011]
  4. Zobacz opis w sekcji Nazwy udomowionych form gatunków dziko żyjących w artykule nomenklatura zoologiczna.
  5. E. K. Balon. About the oldest domesticates among fishes. „Journal of Fish Biology”. 65 (Supplement A), s. 1–27, 2004. DOI: 10.1111/j.0022-1112.2004.00563.x. (ang.). 
  6. Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt, Atlas ryb akwariowych, Henryk Garbarczyk (tłum.), Eligiusz Nowakowski (tłum.), Warszawa: Delta W-Z, 2000, ISBN 83-7175-260-1.
  7. Takada et al. Biogeography and evolution of the Carassius auratus-complex in East Asia. „BMC Evolutionary Biology”. 10 (7), 2010. DOI: 10.1186/1471-2148-10-7. (ang.). 
  8. Podgatunek nie został wymieniony w pracy: Eugeniusz Grabda, Tomasz Heese: Polskie nazewnictwo popularne krągłouste i ryby – Cyclostomata et Pisces. Koszalin: Wyższa Szkoła Inżynierska w Koszalinie, 1991.
  9. Carassius gibelio (Bloch, 1782). (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 1 czerwca 2011]
  10. a b c Jerzy Gronau: Słownik nazw ryb. Kraków: Księgarnia Akademicka, 1994. ISBN 83-901154-9-2.
  11. a b Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  12. Joseph Smartt: Goldfish varieties and genetics: a handbook for breeders. John Wiley and Sons, 2001, s. 216. ISBN 0-85238-265-0.