Przejdź do zawartości

Dawid Ojstrach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Dawid Ojstrach
Ilustracja
Dawid Ojstrach, 1954
Imię i nazwisko

Dawid Fiodorowicz Ojstrach
Давид Фёдорович Ойстрах

Data i miejsce urodzenia

30 września 1908
Odessa, Imperium Rosyjskie

Data i miejsce śmierci

24 października 1974
Amsterdam, Holandia

Instrumenty

skrzypce

Zawód

skrzypek

Aktywność

1914–1974

Odznaczenia
Nagroda Stalinowska Nagroda Leninowska Ludowy Artysta RFSRR Ludowy Artysta ZSRR Zasłużony Działacz Sztuk RFSRR
Order Lenina Order Lenina Order „Znak Honoru” Order „Znak Honoru” Medal „Za ofiarną pracę w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945” Medal „W upamiętnieniu 800-lecia Moskwy” Wielki Oficer Orderu Leopolda II (Belgia) Krzyż Komandorski I Klasy Orderu Lwa Finlandii
Strona internetowa

Dawid Fiodorowicz Ojstrach (ros. Давид Фёдорович Ойстрах, ur. 17 września?/30 września 1908 w Odessie, zm. 24 października 1974 w Amsterdamie) – radziecki skrzypek pochodzenia żydowskiego.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodzony w Odessie w Imperium Rosyjskim, początkowo znany jako Dawid Kolker, przejął nazwisko po swoim ojczymie skrzypku amatorze, właścicielu sklepu w mieście. Matka Ojstracha, Isabella Stiepankowa, była również muzykiem, śpiewała w państwowej operze, gdzie często w orkiestrze można było usłyszeć jej syna. W wieku pięciu lat Dawid zaczął poważne lekcje skrzypiec i altówki u miejscowego nauczyciela Piotra Solomonowicza Stoliarskiego (uczniem tego pedagoga był również Nathan Milstein, z którym Ojstrach dzielił swój pierwszy występ koncertowy w 1914). W 1923 wstąpił do Odeskiego Konserwatorium (założonego przez Witolda Maliszewskiego w 1913), gdzie studiował do 1926, tam też zagrał po raz pierwszy Koncert a-moll J.S. Bacha. Na jego recital dyplomowy w 1926 składały się: Chiaconna J.S. Bacha, Sonata z diabelskim trylem Tartiniego, Sonata skrzypcowa Rubinsteina i Koncert D-dur Prokofjewa. Jako solista, z jemu dedykowanym koncertem a-moll Głazunowa pod dyrekcją kompozytora, wystąpił w Kijowie w 1927. Koncert przyniósł mu w następnym roku zaproszenia na występ w Leningradzie z orkiestrą symfoniczną kierowaną przez Nikołaja Malko.

Ojstrach otrzymał swoje pierwsze i jedyne wykształcenie muzyczne od pedagoga skrzypcowego Piotra Stoliarskiego. Wbrew powszechnej opinii, Ojstrach nie był urodzonym wirtuozem. W rzeczywistości zaczął od grania na altówce w orkiestrze konserwatorium. Wiele miesięcy później doszedł do poziomu solisty i zadebiutował grając koncert Bacha z orkiestrą. W ciągu następnych dwóch lat przemierzył Rosję, aby w końcu triumfalnie zadebiutować koncertem Czajkowskiego w Leningradzie.

W tym samym roku zdecydował się przeprowadzić do Moskwy, gdzie dał swój pierwszy recital i gdzie spotkał Tamarę Rotarewą, pianistkę, z którą rok później wziął ślub. W 1931 urodził się ich jedyny syn Igor, który poszedł w ślady ojca i wraz z nim grywał takie utwory jak Koncert podwójny Bacha i Symfonia koncertująca Mozarta. Od 1934 został nauczycielem w Moskiewskim Konserwatorium, gdzie został mianowany profesorem w 1939.

Szczególnie dobrze znane są jego wykonania koncertów Szostakowicza, ale był również wykonawcą klasycznych koncertów i utworów. Pracował z orkiestrami w Rosji, a także z muzykami w Europie i Stanach Zjednoczonych. Innym sławnym nagraniem jest koncert potrójny Beethovena na skrzypce, fortepian i wiolonczelę, wspólnie ze Swiatosławem Richterem i Mstisławem Rostropowiczem. Najważniejszymi zadedykowanymi mu utworami są koncert skrzypcowy Chaczaturiania i oba koncerty skrzypcowe Szostakowicza.

Ojstrach zdobył międzynarodową sławę wygrywając kilka krajowych i międzynarodowych konkursów, wliczając w to Wszechrosyjski Konkurs Muzyczny w 1935. Zdobył drugą nagrodę na I Międzynarodowym Konkursie Wieniawskiego w Warszawie, ustępując tylko wyjątkowo utalentowanej 16-letniej Ginette Neveu[1]. Jednakże w 1937 zdobył najwyższą nagrodę na Konkursie im. Królowej Elżbiety Belgijskiej (wtedy konkurs Eugène’a Ysaÿe’a) w Brukseli[2]. W tym czasie zaczęła się jego długa przyjaźń i partnerstwo z pianistą Lwem Oborinem. Podczas wojny był aktywny w Związku Radzieckim, prezentując po raz pierwszy nowe koncerty Miaskowskiego i Chaczaturiana, jak również dwie sonaty jego przyjaciela Prokofjewa. W 1942 otrzymał za to Nagrodę Stalinowską.

W ostatnich latach wojny kwitła jego przyjaźń z Szostakowiczem, a kompozytor ten poświęcił mu dwa koncerty i sonatę, które miały zostać wykonane po raz pierwszy wspólnie; utwory te powiązały się z karierą Ojstracha i pewną niechęcią państwa do niego w następnych latach. Jego kariera nie była też ciągła, na co wpłynęła polityka Związku Radzieckiego, który nie pozwalał wybitnym obywatelom na opuszczenie kraju. Kontynuował nauczanie studentów w Konserwatorium Moskiewskim, jednak gdy nazistowskie Niemcy najechały Rosję, przeszedł na linię frontu, grając dla żołnierzy i robotników w wojennych warunkach.

Koniec wojny pozwolił Ojstrachowi wyjechać za granicę do krajów w bloku radzieckim, a także na zachód. Jego pierwszy zagraniczny występ, na Festiwalu Praska Wiosna, był ogromnym sukcesem. W 1951 pojawił się na festiwalu Maggio Musicale we Florencji, w 1952 zagrał w Niemczech Wschodnich z okazji obchodów śmierci Beethovena, w 1953 we Francji, 1954 w Wielkiej Brytanii i ostatecznie w 1955 pozwolono mu zwiedzić Stany Zjednoczone. Od 1959 rozpoczął drugą karierę jako dyrygent i w 1960 nagrodzono go nagrodą Lenina. Jego moskiewski debiut dyrygencki odbył się w 1962, a w 1967 założył duet ze sławnym radzieckim pianistą Swiatosławem Richterem.

W 1968 hucznemu świętowaniu jego sześćdziesiątych urodzin towarzyszyło przedstawienie w Wielkiej Sali Konserwatorium im. Czajkowskiego w Moskwie oraz koncert pod batutą jednego z jego ulubionych dyrygentów, Giennadija Rożdiestwienskiego. Dawid Ojstrach został zaliczony i był porównywany do wielkich skrzypków jego czasów, takich jak George Enescu i Yehudi Menuhin.

W 1957 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego jury Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu[3].

Przez około dziesięć lat Ojstrach grał na skrzypcach Stradivariego – Conte di Fontana rok 1702, w czerwcu 1966 wymienił je na Stradivariusa – Ex Marsick rok 1715.

Ojstrach miał pierwszy atak serca już w 1964. Kontynuował jednak pracę, stał się jednym z głównych kulturalnych ambasadorów Związku Radzieckiego, dzięki licznym koncertom na żywo i nagraniom na Zachodzie[4]. Jednak ze strony państwa była to działalność traktowana jako źródło dewiz (sam artysta otrzymywał niemal głodowe diety), co w dużym stopniu przyczyniło się do jego śmierci. Po poprowadzeniu cyklu muzycznego na temat Brahmsa z Concertgebouw Orkiestra zmarł na atak serca w Amsterdamie w 1974. Jego ciało zostało przewiezione do Moskwy, gdzie został pochowany na cmentarzu Nowodziewiczym[5].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Laureaci Międzynarodowych Konkursów Skrzypcowych im. Henryka Wieniawskiego. wieniawski.pl. [dostęp 2022-10-28].
  2. Laureates. queenelisabethcompetition.be. [dostęp 2020-03-20]. (fr.).
  3. Jury members of International Henryk Wieniawski Violin Competition. wieniawski.com. [dostęp 2022-10-27]. (ang.).
  4. David Oistrach w bazie Discogs.com (ang.)
  5. David Oistrakh. findagrave.com. [dostęp 2022-10-29].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]