Przejdź do zawartości

Kukal zmienny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kukal zmienny
Centropus sinensis[1]
(Stephens, 1815)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

kukułkowe

Rodzina

kukułkowate

Podrodzina

kukale

Plemię

Centropodini

Rodzaj

Centropus

Gatunek

kukal zmienny

Synonimy
  • Polophilus sinensis Stephens, 1815
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Kukal zmienny[3] (Centropus sinensis) – gatunek dużego ptaka z rodziny kukułkowatych (Cuculidae). Występuje w południowej i południowo-wschodniej Azji. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy gatunek opisał James Francis Stephens w 1815 na podstawie holotypu z Ningbo (Chiny). Nowemu gatunkowi nadał nazwę Polophilus sinensis[4]. Obecnie (2021) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) umieszcza kukala zmiennego w rodzaju Centropus. Wyróżnia 6 podgatunków[5]. Badania mtDNA wskazują na to, że kukal zmienny najbliżej spokrewniony jest z kukalem jawajskim (C. nigrorufus)[4].

Podgatunki i zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]
Kukal brunatny z Andamanów często uznawany jest za odrębny gatunek

IOC wyróżnia następujące podgatunki[5]:

Autorzy Kompletnej listy ptaków świata za podgatunek kukala zmiennego uznają też kukala brunatnego C. (s.) andamanensis Beavan, 1867[3], który jest klasyfikowany przez IOC i IUCN jako osobny gatunek[5][6]. Zamieszkuje on Andamany[5].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała wynosi 47–52 cm. Masa ciała dla jednego samca z Indii: 236 g, dla jednej samicy z Indii: 268 g[4]. W upierzeniu dymorfizm płciowy nie występuje. Samice są większe od samców. Głowa, górna część grzbietu i spodnie partie ciała czarne. Na głowie występuje niebieska lub fioletowawa opalizacja. Skrzydła kasztanowe. Sterówki czarne z zielonym połyskiem. Pokrywy podskrzydłowe czarne; u niektórych osobników występują drobne białe paski. Tęczówka barwy od brązowej po czerwoną. Dziób i nogi czarne[7].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]

Środowiskiem życia kukali zmiennych są obszary trawiaste i zarośla wtórne na skrajach lasów, w okolicy obszarów rolniczych i wodnych. Występują również w namorzynach, zakrzewieniach, na bagnach, w trzcinowiskach i ogrodach. Są to ptaki skryte, często ukrywają się w gęstej roślinności. Żywią się dużymi owadami, gąsienicami, małymi kręgowcami (jak młode myszy czy jaszczurki), ślimakami, ptasimi jajami, owocami i nasionami. Pożywienia szukają na ziemi[8].

Jajo kukala zmiennego (po lewej) i kukala malgaskiego

Okres lęgowy trwa podczas pory najintensywniejszych opadów deszczu; w północnych Indiach głównie od czerwca do września, na Półwyspie Indyjskim i Sri Lance niemal cały rok (na Sri Lance najintensywniej w marcu i kwietniu)[4]. Gniazdo ma kształt kulisty, zbudowane jest z luźno splecionych traw, liści i gałęzi. Rosnące nieopodal liście i gałązki zostają wplecione w konstrukcję gniazda, dzięki czemu pozostaje one zawsze dobrze ukryte. Zniesienie liczy 3–6 jaj. Obydwa ptaki z pary zajmują się wysiadywaniem i młodymi[8].

Status

[edytuj | edytuj kod]

IUCN uznaje kukala zmiennego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 (stan w 2022)[9]. Kukala brunatnego IUCN również uznaje za gatunek najmniejszej troski[6]. Ze względu na brak dowodów na spadki liczebności bądź istotne zagrożenia, BirdLife International uznaje trend liczebności populacji obu tych taksonów za stabilny[2][6].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Centropus sinensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Centropus sinensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  3. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Centropodini Horsfield, 1823 (wersja: 2019-07-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-01-04].
  4. a b c d e f g h i j Payne, R.: Greater Coucal (Centropus sinensis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2017. [dostęp 2017-03-13].
  5. a b c d F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2022-01-04]. (ang.).
  6. a b c BirdLife International, Centropus andamanensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-07-30] (ang.).
  7. Robert B. Payne: The Cuckoos. OUP Oxford, 2005, s. 238–240. ISBN 978-0-19-151355-8.
  8. a b Nicole Bouglouan: Greater Coucal Centropus sinensis. Oiseaux-Birds, 20 marca 2013. [dostęp 2017-03-13].
  9. Greater Coucal Centropus sinensis. BirdLife International. [dostęp 2022-01-04].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]