Przejdź do zawartości

Kiry

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kiry
część wsi
Ilustracja
Kiry
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

tatrzański

Gmina

Kościelisko

Sołectwo

Kościelisko

Część miejscowości

Kościelisko

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

34-511[2]

Tablice rejestracyjne

KTT

SIMC

0468536

Położenie na mapie gminy Kościelisko
Mapa konturowa gminy Kościelisko, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kiry”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kiry”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Kiry”
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego
Mapa konturowa powiatu tatrzańskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kiry”
Ziemia49°16′39″N 19°51′57″E/49,277500 19,865833[1]
Kaplica Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej w Leśnickich Kirach

Kiry – część wsi Kościelisko w Polsce w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim, w gminie Kościelisko[3][4].

Kiry położone są u wylotu Doliny Kościeliskiej, znane jako punkt wypadowy wycieczek kierowanych do tej doliny Kościeliskiej i w jej okolice[5].

Układ osiedla

[edytuj | edytuj kod]

Na Kiry składają się trzy polany[5]:

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Nazwa Kir pochodzi od gwarowego określenia zakrętu drogi, ścieżki lub rzeki i brzmiącego kira lub kiera. Drugie człony nazw pochodzą od wsi do których należały: Leśnicka od Leśnicy, a Miętusia od Miętustwa. Zachowane dokumenty z 1646 potwierdzają nadanie praw własności Kir przez króla Władysława IV Wazę dla sołtysów Łasiów z położonej na wschodnim Podhalu wsi Leśnicy. Mieli oni tutaj szopy na siano. W połowie XIX w Kirach istniały chatki węglarzy wypalających węgiel drzewny i funkcjonował tartak wodny z gonciarnią. Później przeniesiono tutaj także ze Starych Kościelisk leśniczówkę. Przed II wojną światową w Kirach oprócz tej leśniczówki było jeszcze 10 domostw i nierentowny tartak. W latach 1920–1930 stacjonowała tutaj Kompania Wysokogórska Wojska Polskiego[6].

W latach 1975–1998 Kiry administracyjnie należały do województwa nowosądeckiego.

Jeszcze w XX w. polan używano do przechowywania siana oraz masowego wypasu owiec. Obecnie na polanach leżących poza terenami TPN znajdują się góralskie zabudowania, kaplica Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej (wzniesiona w 1972 r. przez zakon kanoników laterańskich[7]), przystanek PKS i busów, postój dorożek, gospoda Słowińskich (aktualnie pod nazwą Harnaś), kiosk, sklep i parkingi. Głębiej znajduje się poczta, bar Hajduk, ośrodki wczasowe i pensjonaty, a także stadion biathlonowy. Na Wyżniej Miętusiej Kirze prowadzony jest obecnie kulturowy wypas owiec, a w stojącym tu szałasie można kupić oscypki, bundz i żętycę[6].

Przez osiedle biegnie szosa z Zakopanego do Witowa i dalej (Chochołów, Czarny Dunajec).

Szlaki turystyczne

[edytuj | edytuj kod]
szlak turystyczny zielony – zielony z Pałkówki przez Butorowy Wierch, Budzówkę, Rysiulówkę i Groń do Kir, a dalej dnem Doliny Kościeliskiej do schroniska na Hali Ornak:
  • Czas przejścia z Butorowego Wierchu do Kir: 1:25 h, ↑ 1:40 h
  • Czas przejścia z Kir do schroniska: 1:40 h, ↓ 1:35 h
szlak turystyczny zielony – znakowany zielono szlak z Siwej Polany u wylotu Doliny Chochołowskiej przez Polanę Biały Potok do Kir, a stąd już dalej jako nieoznakowana Droga pod Reglami wzdłuż granicy lasu do Zakopanego.
  • Czas przejścia z Siwej Polany do Kir: 50 min w obie strony
  • Odległość z Kir do wylotu Doliny Małej Łąki: 3,0 km[8]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 53392
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 521 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. a b Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
  6. a b Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2006. ISBN 83-915859-1-3.
  7. Kościelisko - Kaplica Matki Bożej Gietrzwałdzkiej - zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2023-08-21].
  8. Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.