Przejdź do zawartości

Kominiarczyk amerykański

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kominiarczyk amerykański
Chaetura pelagica[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

krótkonogie

Rodzina

jerzykowate

Podrodzina

jerzyki

Plemię

Chaeturini

Rodzaj

Chaetura

Gatunek

kominiarczyk amerykański

Synonimy
  • Hirundo Pelagica Linnaeus, 1758[2]
  • Hirundo pelasgiaStephens, JF[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     zimowiska

Kominiarczyk amerykański[5] (Chaetura pelagica) – gatunek małego ptaka z rodziny jerzykowatych (Apodidae), zamieszkujący Amerykę Północną, a zimujący w Ameryce Południowej. Narażony na wyginięcie.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku Karol Linneusz w 10. edycji Systema Naturae. Autor nadał gatunkowi nazwę Hirundo Pelagica, a jako miejsce występowania wskazał Amerykę[6]; ponieważ Linneusz oparł swój opis o wcześniejszą publikację Marka Catesby’ego[6][7], uściślono, że miejscem typowym był stan Karolina Południowa[2][3].

Dawniej łączony w jeden gatunek z kominiarczykiem szarobrzuchym (C. vauxi) i jednobarwnym C. chapmani[2]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][8].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kominiarczyk amerykański w locie
Wygląd
Mały, brązowy, ciemniejszy wierzch ciała i skrzydła; jaśniejsze od spodu, najjaśniejsza barwa na gardle i górnej części piersi. Skrzydła wąskie, długie; ogon sztywny, krótki, po rozłożeniu zaokrąglony. Stosiny sterówek wystają poza końce chorągiewek, przypominają ości. Dziób krótki, bardzo szeroki.
Rozmiary
  • długość ciała: 12–15 cm[9]
  • rozpiętość skrzydeł 27–30 cm[9]
  • masa ciała 17–30 g[9]

Zasięg występowania

[edytuj | edytuj kod]

Na wschód od środkowej i południowo-środkowej części Ameryki Północnej (południowo-środkowa i południowo-wschodnia Kanada, środkowe i wschodnie USA[8]). Zimuje w górnym basenie Amazonki i dalej na zachód po wybrzeża Pacyfiku; na południu po północne Chile[2].

Ekologia i zachowanie

[edytuj | edytuj kod]
Rozród
Buduje małe gniazda, które zbudowane są ze źdźbeł zlepionych śliną, przyczepia je w kominach lub wypróchniałych drzewach. Jaja odnotowywano od maja do lipca[10]. W lęgu 2–7 jaj[10].
Zachowanie
Lata szybko, płytko uderza skrzydłami, po czym leci lotem ślizgowym. Często lata w małych, krzykliwych grupach.
Pożywienie
Żywi się pająkami i owadami, głównie z rzędu muchówek i błonkoskrzydłych[10].

Status

[edytuj | edytuj kod]

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2018 roku klasyfikuje kominiarczyka amerykańskiego jako gatunek narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable). Wcześniej, od 2010 roku miał on status gatunku bliskiego zagrożenia (NT – Near Threatened), a jeszcze wcześniej – gatunku najmniejszej troski (LC – Least Concern). Choć gatunek ten jest nadal liczny (7,7 miliona dorosłych osobników według szacunków z 2016 roku), jego liczebność szybko spada w związku z utratą miejsc do gniazdowania[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Chaetura pelagica, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e Chimney Swift (Chaetura pelagica). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-06)]. (ang.).
  3. a b D. Lepage: Chimney Swift Chaetura pelagica. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2022-12-01]. (ang.).
  4. a b Chaetura pelagica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Chaeturini Bonaparte, 1857 (wersja: 2020-01-10). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-06-11].
  6. a b K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 192 (łac.).
  7. M. Catesby, The natural history of Carolina, Florida and the Bahama Islands..., t. 2 (suplement), Londyn 1747, s. 8 (ang. • fr.).
  8. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Owlet-nightjars, treeswifts, swifts. IOC World Bird List (v10.1). [dostęp 2020-06-11]. (ang.).
  9. a b c Chimney Swift Identification. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2022-12-01]. (ang.).
  10. a b c Species factsheet: Chaetura pelagica. BirdLife International. [dostęp 2020-06-11]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Andrew Gosler: Atlas ptaków świata. Warszawa: MULTICO Oficyna Wydawnicza, 2000. ISBN 83-7073-059-0.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]