Przejdź do zawartości

Muzeum Vasa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Muzeum Vasa
Vasamuseet
Ilustracja
Widok muzeum z zewnątrz
Państwo

 Szwecja

Miejscowość

Sztokholm

Adres

Vasamuseet
Galärvarvsvägen 14
Stockholm

Data założenia

1990

Dyrektor

Marika Hedin

Położenie na mapie regionu Sztokholm
Mapa konturowa regionu Sztokholm, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Muzeum Vasa”
Położenie na mapie Szwecji
Mapa konturowa Szwecji, na dole znajduje się punkt z opisem „Muzeum Vasa”
Ziemia59°19′41″N 18°05′29″E/59,328056 18,091389
Strona internetowa

Muzeum Vasa (szw. Vasamuseet) – muzeum morskie znajdujące się w Sztokholmie na wyspie Djurgården. Otwarte 15 czerwca 1990 dla ekspozycji okrętu „Vasa”, wydobytego w 1961 z dna morskiego i odrestaurowanego. Muzeum jest częścią państwowych muzeów morskich Szwecji (obok Sjöhistoriska museet w Sztokholmie i Marinmuseum w Karlskronie). Jest najpopularniejszym muzeum Sztokholmu[1].

Historia okrętu

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Vasa.

Budowa i zatonięcie

[edytuj | edytuj kod]

Okręt wojenny „Vasa” został zbudowany w Sztokholmie na rozkaz króla Gustawa II Adolfa. Prace nadzorował budowniczy okrętów Henrik Hybertsson. Przy budowie okrętu, która trwała ok. 2 lata, pracowało czterystu ludzi. Statek miał 3 maszty, mógł rozwinąć 10 żagli, mierzył 52 m od topu masztu do kilu oraz 69 m od dziobu do rufy i ważył 1200 ton. Nazwę „Vasa” otrzymał na cześć panującej dynastii. Miał być jednym z najważniejszych okrętów szwedzkiej floty wojennej, liczącej wówczas ok. 20 jednostek. Wyposażony został w 64 działa[2], z których większość stanowiły tzw. „dwudziestoczterofuntówki” (od wagi wystrzeliwanych kul: 24 funty – ponad 11 kg)[2].

10 sierpnia 1628 okręt „Vasa” wypływał z portu w Sztokholmie. Przy wyjściu z portu w wyniku gwałtownego porywu wiatru przechylił się, lecz odzyskał równowagę. Po drugim podmuchu wiatru przechylił się na bok, a przez otwarte luki do środka wdarła się woda. Okręt zatonął, zabierając na dno od 30 do 50 ludzi ze stu pięćdziesięcioosobowej załogi[2].

Podniesienie wraku i jego odrestaurowanie

[edytuj | edytuj kod]
Anders Franzén na tle wraku okrętu wydobytego w 1961

Na początku lat 50. XX w. prywatny badacz Anders Franzén rozpoczął poszukiwania okrętu. Jego wrak zlokalizował w 1956. 25 sierpnia na linie obciążonej ołowiem wydobył kawałek sczerniałego drewna dębowego. W 1957 nurkowie rozpoczęli prace wydobywcze drążąc przez dwa kolejne lata tunele pod kadłubem wraku w celu przeciągnięcia lin[2].

Okręt „Vasa” podczas zabiegów konserwacyjnych (1965)

Wrak udało się ruszyć z dna już podczas pierwszej próby, a podczas kolejnych 16 prób wrak przesuwano na płyciznę. Następnie uszczelniono miejsca, z których wypadły przerdzewiałe nity. Podnoszenie wraku rozpoczęto 24 kwietnia 1961, a 5 maja ustawiono go w suchym doku[3].

Potem przystąpiono do jego konserwacji i impregnacji spryskując go na początku wodą, a następnie nasączając środkiem konserwującym, glikolem polietylenowym. Zabieg ten kontynuowano przez wiele lat. Wraz z okrętem „Vasa” odzyskano ponad 14 000 różnego rodzaju drewnianych przedmiotów, w tym 700 rzeźb. Wszystkie je poddano konserwacji, po czym umieszczono w pierwotnych miejscach na okręcie[2].

Wraz z okrętem wydobyto również kości członków załogi oraz ich dobytek, a także 6 żagli, które nie były osadzone w czasie katastrofy. Są to najstarsze żagle na świecie. Je również poddano konserwacji[2].

Historia muzeum

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1987–1990 dla wydobytego i poddanego konserwacji okrętu zbudowano specjalne muzeum. Projekt wykonała pracownia architektoniczna Månsson Dahlbäck Arkitektkontor, a prace budowlane – firma NCC (Nordic Construction Company). Do budowy zużyto 10 000 m³ betonu. Budynek muzeum zajmuje powierzchnię 12 700 m², jego kubatura wynosi 117 000 m³, a powierzchnia okien – 55 000 m². Miedziany dach ma powierzchnię 12 000 m² i waży ok. 100 ton. Ponad dach wystają maszty okrętu, z których najwyższy mierzy 52,5 m. Muzeum otwarto 15 czerwca 1990. 26 kwietnia 2011 liczniki zainstalowane w muzealnych drzwiach zarejestrowały 30-milionowego zwiedzającego, Amerykankę Kristine Herb[4].

Zwiedzanie muzeum

[edytuj | edytuj kod]

Okręt "Vasa” udało się zrekonstruować w 95 procentach. Jego kadłub zachował się w całości, ale musiano do niego dopasować 13 500 znalezionych luźnych elementów. W muzeum odtworzono dla zwiedzających górny pokład działowy i kajutę admiralską. Zwykli marynarze i żołnierze jedli i spali na pokładzie, pomiędzy działami. Spośród znalezionych przedmiotów eksponowane są m.in. drewniane łyżki i talerze marynarzy, oficerska zastawa z cyny i gliny, sprzęt medyczny, komplet do gry w tryktraka, oraz monety i inne rzeczy osobistego użytku. Kopie niektórych z nich można kupić w muzealnym sklepie z pamiątkami[3].

Otoczenie muzeum

[edytuj | edytuj kod]
Statki Sankt Erik (z lewej strony kei) i Finngrundet (z prawej)

Przy betonowej kei znajdującej się w pobliżu wejścia do muzeum stoją zacumowane dwa zabytkowe statki:

  • Sankt Erik – jeden z pierwszych szwedzkich lodołamaczy, zbudowany w 1915, z charakterystycznym czarnym, nitowanym kadłubem i pojedynczym, wysokim kominem. Jego wnętrze daje pogląd na życie marynarzy na początku XX w. Statek zachował się w dobrym stanie technicznym, włącznie z oryginalną maszyną parową,
  • Finngrundet – latarniowiec zbudowany w latach 1902–1903, z charakterystycznym, czerwonym kadłubem. Statki tego typu służyły do lat 60. XX w. do oświetlania niebezpiecznych miejsc na trasach żeglugowych.

Nieopodal muzeum znajduje się też pomnik Estonii – zbudowany dla upamiętnienia 852 ofiar katastrofy promu MS „Estonia”, który we wrześniu 1994 uległ katastrofie płynąc z Tallinna do Sztokholmu. Na pomniku mającego formę trzech granitowych ścian wysokich na 2,5 m, ustawionych w formie trójkąta, wyryte zostały nazwiska ofiar i napis: „Ich imion i ich losu nigdy nie zapomnimy”[5]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Kaj Sandell: Sztokholm. s. 92.
  2. a b c d e f Vasamuseet: Vasa Museum. [dostęp 2018-03-31]. (pol.).
  3. a b Kaj Sandell: Sztokholm. s. 94.
  4. NCC, Vasamuseet [zarchiwizowane 2013-12-14] (szw.).
  5. James Proctor, Neil Roland: Szwecja praktyczny przewodnik. Wyd. 3. Bielsko-Biała: Pascal, 2000, s. 78–79. ISBN 83-88355-04-X.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kaj Sandell: Sztokholm. Warszawa: Wiedza i Życie, 2001. ISBN 83-7184-064-0.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]