Przejdź do zawartości

Nagisa Ōshima

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Nagisa Ōshima
大島 渚
Ilustracja
Ōshima na 53. MFF w Cannes (2000)
Data i miejsce urodzenia

31 marca 1932
Okayama

Data i miejsce śmierci

15 stycznia 2013
Tokio

Zawód

reżyser filmowy

Lata aktywności

1959–1999

Nagisa Ōshima (jap. 大島渚 Ōshima Nagisa; ur. 31 marca 1932 w Okayamie, zm. 15 stycznia 2013 w Tokio)[1] – japoński reżyser filmowy.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Jego ojciec był urzędnikiem administracji rządowej, zmarł gdy Ōshima miał 6 lat. Wcześnie zainteresował się polityką i poznał teksty teoretyków socjalizmu i komunizmu. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Kiotyjskim, gdzie zaangażował się w aktywność polityczną, przewodząc lewicującej organizacji studenckiej.

Po ukończeniu studiów Ōshima stracił zainteresowanie prawem, zyskał za to zatrudnienie w agencji filmowej Shōchiku i wkrótce zaczął tworzyć jako reżyser, debiutując w 1959 roku filmem Dzielnica miłości i nadziei (jap. 愛と希望の街 Ai to kibō no machi).

Zaczął również działać na polu krytyki filmowej, publikując w 1958 roku esej Czy to przełom? (Moderniści japońskiego kina), w którym określił nowy trend w kinematografii japońskiej, do dziś niemal nieznany na Zachodzie (poza twórczością Yasuzo Masumury)[2].

Ōshima współtworzył japońską „nową falę” (jap. ヌーベルバーグ Nūberu bāgu) kina na przełomie lat 50. i 60., aby na krótko odejść do telewizji w proteście wobec ograniczania kinowej dystrybucji jego zaangażowanych politycznie filmów. Powrócił w 1965 roku, reżyserując Rozkosze ciała. Film z 1967 roku, zatytułowany Ninja bugei-chō (jap. 忍者武芸帖), był adaptacją mangi autorstwa Sampei’a Shirato. Ōshima nie stworzył ani filmu fabularnego, ani animowanego, filmując jedynie obrazy Shirato i dodając głosy aktorów. Obraz odniósł sukces komercyjny w Japonii, jednocześnie zdobywając uznanie krytyków.

Jednym z najgłośniejszych filmów w reżyserii Ōshimy było Imperium zmysłów (jap. 愛のコリーダ Ai no koriida) z 1976 roku. Historię opartą na prawdziwych zdarzeniach z lat 30. reżyser zdecydował się przedstawić bez unikania realistycznych scen erotycznych, uznanych wówczas za twardą pornografię. Aby zmontowanie filmu było w ogóle możliwe, Ōshima wysłał taśmę do Francji. Nieocenzurowana wersja obrazu do dziś jest niedostępna w Japonii.

Podobną tematykę Ōshima podniósł dwa lata później, reżyserując w 1978 roku film Imperium namiętności (1978), który zdobył nagrodę za reżyserię na 31. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes. Dużym sukcesem okazał się również film pod tytułem Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence (1983), z Davidem Bowiem i Ryūichim Sakamoto w rolach głównych. W roli Hary zadebiutował jako aktor dramatyczny Takeshi Kitano.

W 1994 roku zasiadał w jury konkursu głównego na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Wenecji. Dwa lata później reżyser doznał udaru mózgu, ale powrócił do kina w 1999 roku swoim ostatnim filmem, Tabu (jap. 御法度 Gohatto) z Takeshim Kitano, Ryūhei Matsudą i Tadanobu Asano w rolach głównych, podejmując tematykę XIX-wiecznej homoseksualnej tradycji shudō (jap. 衆道).

Shōhei Imamura stwierdził kiedyś: Ja jestem wieśniakiem, Nagisa Ōshima jest samurajem. Interpretatorzy tych słów zwykle wskazują na podobną wymowę filmów Ōshimy i Imamury, przy czym u Ōshimy bohaterami filmów są przedstawiciele klasy wyższej (podobno rodzina Ōshimy miała tradycje samurajskie[2]), a Imamura, sam przynależący do klasy średniej, opowiada o życiu prostych ludzi i wyrzutków społeczeństwa (jap. hari).

Zbiór tekstów krytycznych i esejów Ōshimy został wydany w 1993 roku w publikacji Cinema, Censorship and the State (ISBN 0-262-65039-8). Reżyser mieszkał w Fujisawie, w prefekturze Kanagawa.

Wybrana filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Rok Tytuł
polski japoński
Kanji Rōmaji
1959 Asu no taiyō 明日の太陽 Asu no taiyō
Dzielnica miłości 愛と希望の街 Ai to kibō no machi
1960 Naga młodość 青春残酷物語 Seishun zankoku monogatari
Taiyō no hakaba 太陽の墓場 Taiyō no hakaba
Noc i mgła w Japonii 日本の夜と霧 Nihon no yoru to kiri
1961 Schwytany 飼育 Shiiku
1962 Powstaniec 天草四郎時貞 Amakusa Shirō Tokisada
1963 Pierwsza przygoda małego dziecka 小さな冒険旅行 Chiisana bōken ryokō
1964 Watashi wa Bellett 私はベレット Watashi wa beretto
1965 Rozkosz 悦楽 Etsuraku
Dziennik Yunbogiego ユンボギの日記 Yunbogi no nikki
1966 Koszmar za dnia 白昼の通り魔 Hakuchū no tōrima
1967 Waleczne czyny buntowniczego ninja 忍者武芸帳 Ninja bugei-chō
Japońskie kuplety 日本春歌考 Nihon shunka-kō
Podwójne samobójstwo latem w Japonii 無理心中日本の夏 Muri shinjū: Nihon no natsu
1968 Śmierć przez powieszenie 絞死刑 Kōshikei
Trzej wskrzeszeni pijacy 帰って来たヨッパライ Kaette kita yopparai
1969 Dziennik złodzieja z Shinjuku 新宿泥棒日記 Shinjuku dorobō nikki
Chłopiec 少年 Shōnen
1970 Po wojnie tokijskiej 東京戰争戦後秘話 Tōkyō sensō sengo hiwa
1971 Ceremonia 儀式 Gishiki
1972 Siostra na lato 夏の妹 Natsu no imōto
1976 Imperium zmysłów 愛のコリーダ Ai no koriida
1978 Imperium namiętności 愛の亡霊 Ai no bōrei
1983 Wesołych świąt, pułkowniku Lawrence 戦場のメリークリスマス Senjō no merii kurisumasu
1986 Max, mon amour マックス、モン・アムール Makkusu, mon amūru
1999 Tabu 御法度 Gohatto

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mari Yamaguchi, Nagisa Oshima Dead: Japanese Film Director Dies At 80, [w:] The Huffington Post [online], www.huffingtonpost.com, 15 stycznia 2013 [dostęp 2013-01-15] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-26] (ang.).
  2. a b Kim Nelson, Nagisa Oshima, [w:] Senses of Cinema [online], www.sensesofcinema.com [dostęp 2021-02-25] [zarchiwizowane z adresu 2006-04-11] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]