Przejdź do zawartości

Oleica fioletowa

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oleica fioletowa
Meloe violaceus
Marsham, 1802
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Rodzina

oleicowate

Podrodzina

Meloinae

Plemię

Meloini

Rodzaj

Meloe

Podrodzaj

Meloe s.str.

Gatunek

oleica fioletowa

Synonimy
  • Meloe angusticollis Rey, 1892
  • Meloe aprilina Meyer, 1793
  • Meloe montanuus Kaszab, 1958
  • Meloe prolifericornis Motschulsky, 1873
  • Meloe rufipes Bremi-Wolf, 1855
  • Meloe similis Marsham, 1802
  • Meloe strigosus Motschulsky, 1872
  • Meloe tenuicollinus Kaszab, 1958
  • Pediculus melittae Kirby, 1802

Oleica fioletowa[1], oleica fiołkowa[2] (Meloe violaceus) – gatunek chrząszcza z rodziny oleicowatych. Występuje w Europie, Afryce Północnej i umiarkowanej strefie Azji.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Chrząszcz o ciele długości 10–32 mm[3][1][4]. Ubarwienie ma czarne z silniejszym lub słabszym połyskiem niebieskim do fioletowego, rzadziej jest ono całkiem czarne. Czułki samca mają człony od piątego do siódmego rozszerzone, spłaszczone, a ten ostatni ponadto wygięty. U samic człony te są walcowate. Punktowanie głowy i przedplecza jest płytsze, drobniejsze i rzadsze niż u oleicy krówki. Szerokość głowy jest większa niż przedplecza. Jej ciemię jest słabiej wypukłe niż u M. autumnalis. Przedplecze jest spłaszczone, niewiele dłuższe niż szerokie, o tępych kątach tylnych i lekko wyciętej krawędzi nasadowej. Punkty średniej wielkości na przedpleczu rozmieszczone są nieregularnie i nie tworzą skupisk. Pokrywy są miękkie, szersze od przedplecza, skrócone, lekko przy nasadzie nachodzące na siebie, a ku wierzchołkom rozchylone. Rzeźba pokryw składa się z drobnych zmarszczek, mniejszych niż u oleicy krówki; brak jest wyraźnych dołków jak u M. autumnalis. Mikrorzeźba pokryw jest niemal matowa. Wierzchołki pokryw są słabiej zaokrąglone niż u oleicy krówki. Skrzydeł tylnej pary brak zupełnie. Odnóża ostatniej pary mają biodra wydłużone, dwukrotnie dłuższe niż szersze, a golenie o ostrodze wierzchołkowej zewnętrznej dłuższej i grubszej od wewnętrznej. Odwłok jest duży, zwłaszcza u samic silnie rozdęty[4].

Biologia i ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Oleica jest powolna w ruchach, a jej ochroną jest trująca, oleista ciecz wylewana w momencie zagrożenia.

Trójpazurkowiec (larwa)

Jedna samica składa do 10 000 jaj. Składanie tak dużej ilości jaj jest wymuszone skomplikowanym cyklem rozwojowym tego owada. Ze złożonych w ziemi jaj wykluwają się larwy, które wspinają się na kwitnące rośliny zielne. Tam żywią się pyłkiem i czekają na żywicieli – głównie dzikie pszczoły. Przyczepiają się do odnóży pszczół i w ten sposób trafiają do ich gniazda. W gnieździe larwy zjadają pszczele jaja i zajmują ich miejsce jedząc dalej nektar i pyłek przynoszony przez pszczoły[5]. Po kilku wylinkach larwy przekształcają się w nibypoczwarki, a następnie poczwarki i ostatecznie w postać dorosłą (hipermetamorfoza). Tak skomplikowany cykl rozwojowy powoduje, że tylko z nielicznych jaj powstają osobniki dorosłe, które z kolei odżywiają się zielonymi częściami roślin[3]. Imago występują od kwietnia do czerwca, preferują obszary trawiaste, skraje suchszych lasów i zarośli[5].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek palearktyczny. W Europie znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Andory, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Białorusi, Ukrainy, Mołdawii, Rumunii, Bułgarii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji oraz europejskiej części Rosji[6][7]. Na kontynencie tym sięga na północ daleko poza koło podbiegunowe[8].

W Afryce Północnej zamieszkuje Maroko i Algierię. W Azji stwierdzono jego występowanie w Gruzji, Azerbejdżanie, Armenii, Turcji, na Syberii Zachodniej i Wschodniej, Rosyjskim Dalekim Wschodzie, w Kazachstanie, Turkmenistanie, Uzbekistanie, Tadżykistanie, Kirgistanie, Iranie i północnych Indiach[7]

W Polsce jest najpospolitszym przedstawicielem rodzaju, rozmieszczonym od nizin do wysokości około 1500 m n.p.m.[8]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Jiří Zahradník: Przewodnik: Owady. Warszawa: Multico, 2000, s. 178.
  2. Owady: 129 rysunków kolorowych. Wydawnictwo M. Arcta, 1925, s. 8, seria: Atlasiki kieszonkowe.
  3. a b Świat zwierząt. Ladislav Korbel (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza Multico, 1993, s. 138-139. ISBN 83-7073-036-1.
  4. a b Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 84 Majkowate – Meloidae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1987.
  5. a b Heiko Bellmann: Atlas owadów. Warszawa: Wydawnictwo RM, 2010, s. 110-111. ISBN 978-83-7243-794-5.
  6. Meloe (Meloe) violaceus Marsham, 1802. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-04-23].
  7. a b Hassan Ghahari, María Paula Campos-Soldini. An annotated catalogue of blister-beetles (Coleoptera: Tenebrionoidea: Meloidae) of Iran. „Entomofauna”. 40/1 (5), s. 59-138, 2019. 
  8. a b B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Tom XXIII, zeszyt 14. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, część 3.. Warszawa: 1987.