Przejdź do zawartości

Planeta małp (franczyza)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Logo serii
Okładka pierwszego wydania powieści Pierre'a Boulle'a
Obsada serialu z 1974 r.
Reżyser i obsada filmu z 2011 r.

Planeta małp (ang. Planet of the Apes) – amerykańska franczyza zapoczątkowana fantastycznonaukową powieścią o tym tytule z 1963 autorstwa francuskiego pisarza Pierre'a Boulle'a.

Popularność powieści przyniosła ekranizacja z 1968 w reżyserii Franklina J. Schaffnera z Charltonem Hestonem w roli głównej. Po sukcesie filmu nakręcono 4 kolejne części oraz serial telewizyjny. Ponad 30 lat po pierwszym filmie książkę ponownie zekranizował Tim Burton. W latach 2011–2017 wytwórnia 20th Century Studios nakręciła reboot serii, zapoczątkowany przez Genezę planety małp (2011) w reżyserii Ruperta Wyatta z Jamesem Franco i Andy Serkisem w rolach głównych. Od 2024 roku wytwórnia planuje wydanie kolejnej trylogii.

Szacuje się, że filmy z serii przyniosły dochód w wysokości ponad 2 mld dolarów przy poniesionych nakładach rzędu niecałych 530 mln dolarów[1].

Fabuła

[edytuj | edytuj kod]

Amerykańscy astronauci lądują na planecie, która na pierwszy rzut oka wygląda jak Ziemia. Okazuje się jednak, że trafili do prymitywnego świata, w którym rządzą inteligentne małpy, a zdziczali ludzie są traktowani jak zwierzęta[2].

Książki

[edytuj | edytuj kod]
Niewydane w Polsce
  • Michael Avallone Beneath the Planet of the Apes (nowelizacja 1970)
  • Jerry Pournelle Escape from the Planet of the Apes (nowelizacja 1974)
  • John Jakes Conquest of the Planet of the Apes (nowelizacja 1972)
  • David Gerrold Battle for the Planet of the Apes (nowelizacja 1973)
  • William T. Quick Planet of the Apes (nowelizacja 2001), Planet of the Apes: The Fall (nowelizacja 2002), Planet of the Apes: Colony (nowelizacja 2003).

Kontynuacje:

Serial telewizyjny:

Remake:

Reboot serii:

Serial animowany

[edytuj | edytuj kod]
  • Powrót na Planetę Małp (Return to the Planet of the Apes, 1975-1976) – 13-odcinkowy serial animowany (nigdy nie emitowany w Polsce)

Pozostałe media

[edytuj | edytuj kod]

Komiksy

[edytuj | edytuj kod]
Komiksy japońskie (manga)
  • Saru no Wakusei (rys. Jôji Enami, w „Bessatsu Bôken'Ô”, 1968)
  • Saru no Wakusei (rys. Minoru Kuroda, w „Tengoku Zôkan”, 1971)
  • Saigo no Saru no Wakusei (rys. Mitsuru Sugayi, w „Weekly Shōnen Champion”, 1973)
Gold Key Comics
  • Beneath the Planet of the Apes (Gold Key Comics, 1970)
Komiksy Marvela
  • Planet of the Apes (teksty Doug Moench i Gerry Conway, rys. Mike Esposito, Mike Ploog, George Tuska i in., Marvel Curtis Magazines, 1974-1977)
  • Adventures on the Planet of the Apes (rys. Doug Moench, 1975)
Power Records
  • Planet of the Apes (wszystkie części rys. Ernie Chan, Frank Redondo, Nestor Redondo, 1974)
  • Beneath the Planet of the Apes
  • Escape from the Planet of the Apes
  • Battle for the Planet of the Apes
Chad Valley
  • Chad Valley Picture Show: Planet of the Apes Sliderama Projector (32 krótkie komiksy, 1975)
Brown Watson Books
  • 3 roczniki komiksowe w twardej oprawie (1975–1977)
Mo.Pa.Sa. (Argentyna)
  • 7 hiszpańskojęzycznych komiksów (teksty Jorge Claudio Morhain i Ricardo Barreiro, rys. Sergio Mulko i T. Toledo, lata 70.)
Komiks węgierski
  • A Majmok bolygója (rys. Ernő Zórád, 1981)
Adventure Comics
  • 24 zeszyty miesięczne, zeszyt pojedynczy Sins of the Father, rocznik Planet of the Apes oraz 5 mini-serii: Urchak's Folly, Forbidden Zone, Ape City, Blood of the Apes i crossover Ape Nation.
Pilipino FUNNY Komiks
  • Planet op di Eyps (parodia, lata 90.)
Dark Horse Comics
  • adaptacja filmowa, miniseria, krótka seria, minikomiks Toys R'Us i trzyczęściowa seria (adaptacja filmu Tima Burtona, rys. Ian Edginton, 2001-2002)
Mr. Comics
  • Revolution on the Planet of the Apes (6 części, tekst Joe O'Brien, Ty Templeton, Sam Agro i in., rys. Gabriel Morrissette i in.).
Boom! Studios
  • Planet of the Apes Boom! Studios to najdłużej ukazująca się adaptacja serii, w różnych wariantach, m.in.:
    • 16 numerów (tekst Daryl Gregory, rys. Carlos Magno, red. Ian Brill, okładki Karl Richardson i Chad Hardin, 2011-2012)
    • Betrayal of the Planet of the Apes (miniseria, 2011)
    • Exile on the Planet of the Apes (miniseria, 2012)
    • Planet of the Apes: Cataclysm (tekst Corinna Sara Bechko i Gabriel Hardman)
  • Star Trek/Planet of the Apes: The Primate Directive (razem z IDW Publishing, crossover ze Star Trek: The Original Series, od 2014)
  • Tarzan on the Planet of the Apes (crossover z Tarzanem, 2016)
  • Planet of the Apes/Green Lantern (razem z DC Comics, 6-zeszytowy crossover z Zieloną Latarnią, 2017).
  • Planet of the Apes: Visionaries (scenariusz Rod Serling do oryginalnego filmu z 1968 roku, 2018)
  • Dawn of the Planet of the Apes: Contagion (2014)
  • Dawn of the Planet of the Apes (miniseria, 2014)
  • Planet of the Apes (na Atari 2600, w 1983 opracowana ale niewydana; odnaleziona w 2002 i wydana przez niezależnych projektantów Retrodesign jako Revenge of the Apes, 2003)
  • Planet of the Apes (Fox Interactive, na komputery i PlayStation, 2001)
  • Planet of the Apes (Ubisoft, na Game Boy Advance i Game Boy Color, gra typu side-scroller, 2001)
  • Plague Inc. (Fox wraz z Ndemic Creations, 2014)
  • Planet of the Apes: Last Frontier (The Imaginarium, na PlayStation 4, 2017)
  • Crisis on the Planet of the Apes VR (FoxNext VR Studio wraz z Imaginati Studios, strzelanka pierwszoosobowa VR na PC i PlayStation 4, 2018)

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Odbiór

[edytuj | edytuj kod]

W 2001 film Planeta małp z 1968 został wpisany do Narodowego Rejestru Filmowego w Bibliotece Kongresu[8].

Wg American Film Institute (AFI) Planeta małp z 1968 zajęła 59. miejsce na liście 100 najbardziej trzymających w napięciu amerykańskich filmów AFI’s 100 Years…100 Thrills.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Box Office History for Planet of the Apes Movies. the-numbers.com. [dostęp 2024-03-27]. (ang.).
  2. Jak „Planeta małp” podbiła świat popkultury. polsatfilm.pl, 2021-06-30. [dostęp 2024-03-27]. (pol.).
  3. Planeta małp (1968) Awards. IMDb. [dostęp 2024-03-28]. (ang.).
  4. Planeta małp (2001) Awards. IMDb. [dostęp 2024-03-28]. (ang.).
  5. Geneza planety małp (2011) Awards. IMDb. [dostęp 2024-03-28]. (ang.).
  6. Ewolucja planety małp (2014) Awards. IMDb. [dostęp 2024-03-28]. (ang.).
  7. Wojna o planetę małp (2017) Awards. IMDb. [dostęp 2024-03-28]. (ang.).
  8. Complete National Film Registry Listing. loc.gov. [dostęp 2024-03-28]. (ang.).