Przejdź do zawartości

Portal:Kalifornia

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

 < Portale < Geografia < Stany Zjednoczone < Kalifornia

Witaj na Portalu: Kalifornia
Portal: Kalifornia • Wikiprojekt:Kalifornia
Flaga stanu Kalifornia
Flaga stanu Kalifornia
Pieczęć stanu Kalifornii
Pieczęć stanu Kalifornii
Location on the world map

Kalifornia (ang. California) (wymowa:/kælɪˈfɔrnjə/) – najludniejszy, najbogatszy oraz trzeci co do wielkości (po Alasce i Teksasie) stan USA.

Położony na zachodnim wybrzeżu USA, nad Oceanem Spokojnym. Na północy graniczy ze stanem Oregon, na wschodzie ze stanem Nevada, na południowym wschodzie z Arizoną, a na południu z meksykańskim stanem Kalifornia Dolna.

Cztery największe miasta stanu to: Los Angeles, San Diego, San José i San Francisco. W Kalifornii znajduje się aż osiem z pięćdziesięciu największych miast USA.

Stan znany jest ze zróżnicowanego środowiska przyrodniczego i klimatu, a także z wielorasowego i wielokulturowego społeczeństwa.

Terytorium stanu rozciąga się między wybrzeżem Pacyfiku a górami Sierra Nevada na wschodzie, pustynią Mojave na południowym wschodzie i lasów (z przewagą sekwoi i jedlicy) na północnym wschodzie. Centrum stanu zajmuje Dolina Kalifornijska, jeden z najbardziej wydajnych rolniczo obszarów na świecie. Leżąca na terenie stanu Dolina Śmierci (86 m p.p.m.) jest najniższym punktem w Ameryce Północnej.

Wybrany wyróżniony artykuł edytuj

Katastrofa w Port Chicagoeksplozja amunicji, która nastąpiła 17 lipca 1944 roku na terenie Port Chicago Naval Magazine w nieistniejącej już miejscowości Port Chicago w Kalifornii. Detonacja nastąpiła w czasie załadunku amunicji na statek, co spowodowało śmierć 320 osób i ranienie 390. Większość zabitych i rannych stanowili pracujący przy załadunku czarnoskórzy marynarze z poboru.

W miesiąc później, wobec braku poprawy warunków bezpieczeństwa, wielu marynarzy odmówiło pracy przy przeładunku amunicji, co w dziejach US Navy odnotowano jako „bunt w Port Chicago”. 50 marynarzy, nazywanych w mediach „Pięćdziesiątką z Port Chicago”, zostało oskarżonych o bunt i skazanych na kary wieloletniego więzienia. 47 spośród nich zwolniono w styczniu 1946 roku, pozostałych trzech w kilka miesięcy później.

W czasie procesu i po jego zakończeniu kwestionowano rzetelność i praworządność postępowania sędziów i prokuratorów sądu wojennego. Pod naciskiem opinii publicznej dowództwo US Navy raz jeszcze powołało sąd (w tym samym składzie) i nakazało ponowne rozpatrzenie sprawy, lecz sędziowie zatwierdzili wcześniej wydane wyroki. Szerokie nagłośnienie sprawy sprawiło, że stała się ona cause célèbre zarówno wśród Afroamerykanów, jak i wśród białych. Ta i inne sprawy sądowe o podłożu rasowym toczące się w marynarce w latach 1944–1945 doprowadziły do znaczących zmian w US Navy i zapoczątkowały w lutym 1947 roku proces desegregacji. W roku 1994 w miejscu tragedii odsłonięto pomnik upamiętniający tych wszystkich, którzy ponieśli śmierć w katastrofie.


Wybrana grafika edytuj

Balboa Stadium jest stadionem sportowym położonym w San Diego. Został zbudowany w 1914 roku. Zaprojektowano go na 15 tys. miejsc, w 1961 doszło jednak do przebudowy w związku z którą powiększono go do 34 tys. miejsc. 19 września 1919 roku prezydent Woodrow Wilson wygłosił na oczach 50 tys. ludzi zgromadzonych na stadionie przemówienie dotyczące powołania Ligi Narodów.

Wybrana wyróżniona biografia edytuj

Marilyn Monroe, właściwie Norma Jeane Mortenson (ur. 1 czerwca 1926 w Los Angeles, zm. 5 sierpnia 1962 tamże) – amerykańska modelka i aktorka filmowa, gwiazda filmowa, ikona kultury popularnej oraz seksbomba lat 50. i 60. XX w. American Film Institute umieścił ją na szóstym miejscu na liście największych aktorek wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends).

Monroe zaczęła swoją karierę w latach 40. jako pin-up girl. Później trafiła do świata filmu, gdzie pracowała dla 20th Century Fox (1946–47) i Columbia Pictures (1948). W 1951 r. związała się z wytwórnią Fox, po czym wkrótce zyskała popularność dzięki filmom Małpia kuracja, Niagara, Mężczyźni wolą blondynki czy Słomiany wdowiec. Zasłynęła z ról stereotypowych blondynek, ale wcielała się również w postacie bardziej złożone i dramatyczne. W 1955 r. studiowała aktorstwo metodyczne w Actors Studio u Lee Strasberga i założyła własną wytwórnię Marilyn Monroe Productions (MMP). Za rolę Elsie w Księciu i aktoreczce otrzymała nagrody David di Donatello i Crystal Star Award, a za rolę 'Sugar Kane' Kowalczyk z Sandusky w Pół żartem, pół serio uhonorowano ją Złotym Globem. Życie prywatne Monroe było pełne perturbacji. Aktorka zmagała się z uzależnieniami i problemami psychicznymi. Była trzykrotnie zamężna, nie miała dzieci. Film Skłóceni z życiem był ostatnim w jej karierze, którą przerwała nieoczekiwana śmierć w 1962 r.