Przejdź do zawartości

Rhamphorhynchoidea

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Rhamphorhynchoidea
Plieninger, 1901
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

(bez rangi) archozaury
(bez rangi) Ornithodira
(bez rangi) pterozauromorfy
Rząd

pterozaury

Podrząd

Rhamphorhynchoidea*

Rhamphorhynchoidea (proponowane nazwy polskie: ramforynchy[1], ramforynchusy[2], ramforynchowce[3]) – podrząd latających gadów pterozaurów (Pterosauria). Żyły od późnego triasu do późnej jury. Charakteryzowały się długim ogonem i wąskimi skrzydłami. Były mięsożerne, pokryte futrem i prawdopodobnie stałocieplne. Rozpiętość skrzydeł zależnie od gatunku wahała się od 40 cm do 2 m. Obejmuje rodziny Dimorphodontidae, Campylognathoididae, Rhamphorhynchidae i Anurognathidae.

Analizy kladystyczne wykazują, że Rhamphorhynchoidea są grupą parafiletyczną, a niektóre rodziny tradycyjnie zaliczane do tego podrzędu są bliżej spokrewnione z pterodaktylami (Pterodactyloidea) niż z innymi pterozaurami tradycyjnie zaliczanymi do Rhamphorhynchoidea (np. z analiz Kellnera, 2003[4] i Unwina, 2003[5] wynika, że Rhamphorhynchidae były siostrzane do pterodaktyli, zaś z analizy Andresa, Clarka i Xu, 2010 wynika, że siostrzana do pterodaktyli była rodzina Anurognathidae[6]); z tego powodu podrząd ten generalnie nie jest wyróżniany w nowszych publikacjach.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Filogeneza

[edytuj | edytuj kod]

Kladogram bazalnych pterozaurów według Wanga i współpracowników (2009)[7]:


Pterosauria
Anurognathidae

Anurognathus ammoni




Jeholopterus ningchengensis



Dendrorhynchoides curvidentatus



Batrachognathus volans






Austriadactylus cristatus




Sordes pilosus




Preondactylus buffarinii



Scaphognathus crassirostris




Dorygnathus banthensis



Wukongopterus lii





Eudimorphodon ranzii



"Eudimorphodon" rosenfeldi[8]




Peteinosaurus zambellii



"Eudimorphodon" cromptonellus[9]





Raeticodactylus filisurensis



Caviramus schesaplanensis





Dimorphodon macronyx


Novialoidea


Campylognathoides zitteli



Campylognathoides liasicus




Rhamphorhynchidae

Rhamphorhynchus longicaudus



Rhamphorhynchus muensteri




Pterodactyloidea










Kladogram bazalnych pterozaurów autorstwa Lü i współpracowników (2010)[10]:


Pterosauria

Preondactylus



Dimorphodontidae

Dimorphodon



Peteinosaurus




Anurognathidae

Anurognathus



Batrachognathus



Dendrorhynchoides



Jeholopterus





Austriadactylus



Raeticodactylus




Campylognathoides



Eudimorphodon





Scaphognathus



Sordes



Pterorhynchus


Rhamphorhynchinae

Cacibupteryx



Dorygnathus




Nesodactylus



Rhamphorhynchus




Monofenestrata

Darwinopterus



Pterodactyloidea








Kladogram bazalnych pterozaurów autorstwa Andresa, Clarka i Xu (2014)[11]:


Pterosauria



Preondactylus buffarinii



Austriadactylus cristatus





Peteinosaurus zambellii





Caviramus schesaplanensis



Raeticodactylus filisurensis



Eudimorphodontidae

"Eudimorphodon" cromptonellus




Eudimorphodon ranzii



"Eudimorphodon" rosenfeldi







Macronychoptera


Dimorphodon macronyx



Parapsicephalus purdoni



Novialoidea


Campylognathoides liasicus



Campylognathoides zitteli



Breviquartossa
Rhamphorhynchidae

Scaphognathus crassirostris


Rhamphorhynchinae

Dorygnathus banthensis





Rhamphorhynchus muensteri




Cacibupteryx caribensis



Nesodactylus hesperius






Qinglongopterus guoi




Harpactognathus gentryii




Sericipterus wucaiwanensis



Angustinaripterus longicephalus










Sordes pilosus


Monofenestrata


Pterorhynchus wellnhoferi


Wukongopteridae

Darwinopterus modularis



Wukongopterus lii






Changchengopterus pani


Caelidracones
Anurognathidae

Dendrorhynchoides curvidentatus




Jeholopterus ningchengensis




Anurognathus ammoni



Batrachognathus volans






Pterodactyloidea










Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. David Lambert: Księga dinozaurów. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-896-X.
  2. Hanna Dobrowolska: Zwierzęta świata. Gady. Wyd. drugie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990. ISBN 83-01-08483-9.
  3. ramforynchowce, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2010-02-06].
  4. Kellner, Alexander W. A. (2003) "Pterosaur phylogeny and comments on the evolutionary history of the group." Pp. 105-137. DOI: 10.1144/GSL.SP.2003.217.01.10. In Buffetaut, Eric i Mazin, Jean-Michel (eds.) "Evolution and Palaeobiology of Pterosaurs." Geological Society of London, Special Publications Vol. 217. 347 pp.
  5. Unwin, David M. (2003) "On the phylogeny and evolutionary history of pterosaurs." Pp. 139-190. DOI: 10.1144/GSL.SP.2003.217.01.11. In Buffetaut, Eric i Mazin, Jean-Michel (eds.) "Evolution and Palaeobiology of Pterosaurs." Geological Society of London, Special Publications Vol. 217. 347 pp.
  6. Brian Andres, James M. Clark, Xing Xu. A new rhamphorhynchid pterosaur from the Upper Jurassic of Xinjiang, China, and the phylogenetic relationships of basal pterosaurs. „Journal of Verterbrate Paleontology”. 30 (1), s. 163–187, 2010. DOI: 10.1080/02724630903409220. (ang.). 
  7. Xiaolin Wang, Alexander W.A. Kellner, Shunxing Jiang i Xi Meng. An unusual long-tailed pterosaur with elongated neck from western Liaoning of China. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 81 (4), s. 793–812, 2009. DOI: 10.1590/S0001-37652009000400016. (ang.). 
  8. Obecnie zaliczany do odrębnego rodzaju Carniadactylus. Patrz: Fabio M. Dalla Vecchia. Anatomy and systematics of the pterosaur Carniadactylus gen. n. rosenfeldi (Dalla Vecchia, 1995). „Rivista Italiana di Paleontologia e Stratigrafia”. 115 (2), s. 159-188, 2009. (ang.). 
  9. Obecnie zaliczany do odrębnego rodzaju Arcticodactylus. Patrz: Alexander W.A. Kellner. Comments on Triassic pterosaurs with discussion about ontogeny and description of new taxa. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 87 (2), s. 669–689, 2015. DOI: 10.1590/0001-3765201520150307. (ang.). 
  10. Lü Junchang, David M. Unwin, Jin Xingsheng, Liu Yongqing i Ji Qiang. Evidence for modular evolution in a long-tailed pterosaur with a pterodactyloid skull. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 277 (1680), s. 383–389, 2010. DOI: 10.1098/rspb.2009.1603. (ang.). 
  11. Brian Andres, James Clark i Xing Xu. The Earliest Pterodactyloid and the Origin of the Group. „Current Biology”. 24 (9), s. 1011–1016, 2014. DOI: 10.1016/j.cub.2014.03.030. (ang.).