Stanisław Mazan (strażak)
Stanisław Piotr Mazan (ur. 26 listopada 1911 w Rzeszowie, zm. 12 stycznia 1944 w Kłodnem) – porucznik pożarnictwa, członek ZWZ – AK i Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w Rzeszowie w rodzinie Józefa i Marii[1], szkołę średnią ukończył w Krośnie. Po odbyciu służby wojskowej zamieszkał w Krynicy, gdzie działał w Ochotniczej Straży Pożarnej. Za radą ówczesnego komendanta, Bronisława Witkowskiego złożył podanie o przyjęcie do Centralnej Szkoły Pożarniczej w Warszawie. Po ukończeniu kursu pełnił funkcję instruktora pożarnictwa, w latach 1937 – 1939 był zastępcą komendanta Portowej Straży Pożarnej w Gdyni[2]. Po wybuchu II wojny światowej brał udział w obronie Gdyni i Oksywia. Po zwolnieniu z aresztu wraz z żoną i synem został skierowany do obozu przejściowego w Częstochowie, wyskoczyli z pociągu w okolicach Katowic i przedostali się do Krosna[3].
Zaangażował się w działalność konspiracyjną, do jego zadań należało m.in. kolportowanie prasy, był również kurierem i przewodnikiem na Słowację i Węgry. W 1942 nawiązał kontakt z Jerzym Lgockim, Kierownikiem Technicznym Polskich Straży Ogniowych w Generalnym Gubernatorstwie oraz Komendantem Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”. W wyniku rozmów Mazan stanął na czele struktur Sądeckiego Obwodu "Skały", które powstały na wiosnę 1942. Od 1943 Mazan był Komendantem Powiatowym Straży Pożarnych w Nowym Sączu, w tym samym roku utworzył Powiatową Szkołę Pożarniczą w Starym Sączu, która była filią CSP[4]. Aresztowany został w nocy z 14 na 15 listopada 1943, był przesłuchiwany i torturowany w więzieniu w Nowym Sączu oraz w więzieniu Montelupich w Krakowie.
Rozstrzelany został w grupie 28 więźniów 12 stycznia 1944 w Kłodnem w odwecie za wykolejenie pociągu towarowego przez oddział dywersyjny placówki AK w Limanowej[5]. W 1945 jego ciało zostało ekshumowane, pochowany został na cmentarzu w Nowym Sączu.
Był ojcem Leszka Mazana.
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
Został upamiętniony na tablicach pamiątkowych w Kłodnem oraz w Starym Sączu[6].
Jest patronem Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej w Starym Sączu, 20 maja 2018 podczas obchodów Gminnego Dnia Strażaka został poświęcony proporzec MDP[7].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
W 1949 został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Partyzanckim.
Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 2020 r. o nadaniu orderów odznaczony został pośmiertnie Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości[8]. Order został wręczony w Pałacu Prezydenckim 19 stycznia 2023 r. przez sekretarza stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzeja Derę[9].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Akt chrztu świętego z kościoła farnego pw. św. Wojciecha i Stanisława w Rzeszowie
- ↑ Strażacy – ofiary II wojny światowej [online], zgzeirp.pl [dostęp 2021-04-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-11] .
- ↑ Tabliczka #137 [online], armiakrajowa.org.pl [dostęp 2021-04-11] .
- ↑ Okres międzywojenny. gov.pl, 2020-11-26.
- ↑ Stanisław Dąbrowa-Kostka , Hitlerowskie Afisze Śmierci, 1983 .
- ↑ ROCZNICA ŚMIERCI STANISŁAWA MAZANA [online], osp.starysacz.org.pl, 12 stycznia 2021 [dostęp 2021-04-11] .
- ↑ Młodzieżowa Drużyna Pożarnicza ze Starego Sącza ma swojego Patrona [online], Starosadeckie.info, 21 maja 2018 [dostęp 2021-04-11] (pol.).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 listopada 2020 r. o nadaniu orderów [online], isap.sejm.gov.pl [dostęp 2021-04-11] .
- ↑ Odznaczenia dla zasłużonych dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej. prezydent.pl, 2023-01-19. [dostęp 2023-01-20].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Władysław Pilawski, Strażacki Ruch Oporu "Skała", 2012;
- Stanisław Dąbrowa-Kostka, Hitlerowskie Afisze Śmierci, 1983;
- Przegląd Pożarniczy, Jeden z nich – Stanisław Mazan, 1981/6.
- Członkowie Strażackiego Ruchu Oporu „Skała”
- Funkcjonariusze Straży Pożarnej (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Krzyżem Orderu Krzyża Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Partyzanckim
- Polacy i obywatele polscy straceni przez Niemcy nazistowskie w Polsce 1939–1945
- Urodzeni w 1911
- Więźniowie więzienia Gestapo na Montelupich w Krakowie
- Zmarli w 1945
- Ludzie urodzeni w Rzeszowie