Przejdź do zawartości

Szamil

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szamil
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

1797
Gimry, Dagestan

Data i miejsce śmierci

1871
Medyna

Zawód, zajęcie

przywódca kaukaskich wolnych górali

podpis

Szamil (ur. 1797 w aule Gimry[1], zm. 1871 w Medynie[2]) – przywódca powstania górali kaukaskich przeciwko Rosji w latach 1834–1859.

Stał na czele teokratycznego państwa, Imamatu Kaukaskiego, określanego niekiedy jako imamat Szamila. Przez lata skutecznie uniemożliwiał podbicie północnego Kaukazu, przede wszystkim Dagestanu i Czeczenii.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się w aule Gimry w rodzinie Dengaw–Muhammada, awarskiego wolnego rolnika i Bachu Mesedon wywodzącej się z beków[1]. Początkowo nosił imię Ali, jednak jeszcze w dzieciństwie rodzice zmienili je na Szamil (tj. Samuel)[3], co jak wierzyli, miało odmienić jego los – bowiem jako dziecko był bardzo słabego zdrowia[1]. Odebrał religijne wykształcenie początkowo u kadiego, Kazi-mułły, który w 1830 r. został przywódcą powstania[4]. W roku 1834, po śmierci Gamzat-Beka został trzecim z kolei imamem ludów górskich[5]. Związany z sufickim bractwem nakszbandijja, ruchem, który był podporą wielu wystąpień muzułmańskiej ludności Kaukazu przeciw Rosji.

Posiadał niekwestionowany talent organizacyjny i wojskowy, wielokrotnie odnosił sukcesy w walce z armią rosyjską. Prowadził politykę tolerancji religijnej. Pod jego rządami wolnością religijną cieszyli się, m.in.: żydzi i rosyjscy raskolnicy[6].

Za sprawą Henry'ego Rawlinsona, wówczas konsula generalnego w Bagdadzie powstańcy otrzymywali pomoc z Wlk. Brytanii, która po pokoju adrianopolskim starała się przeciwdziałać wzrostowi rosyjskich wpływów na Bliskim Wschodzie[7]. Osobistą gwardię Szamila stanowiła grupa polskich kawalerzystów-dezerterów z wojska rosyjskiego[potrzebny przypis]. Polscy i ukraińscy zbiegowie z armii Imperium obsługiwali zdobyte w 1841 i 1842 działa artylerii imamatu[8].

W 1839 roku, po nieudanej obronie twierdzy Alchugo, Szamil zmuszony został do podjęcia próby pertraktacji pokojowych z Rosjanami. Oddał wtedy jako amanata (kaukaskie określenie zakładnika gwarantującego dobrą wolę podczas negocjacji pokojowych) swojego pierworodnego syna Dżamal al-Dina[9][10].

Po zakończeniu wojny krymskiej w 1856 r. carat skoncentrował wojska na północnym Kaukazie, aby dokończyć jego podbój. Szamil został pokonany 25 sierpnia 1859 w aule Gunib, w środkowym Dagestanie przez wojska dowodzone osobiście przez namiestnika Kaukazu gen. Aleksandra Bariatinskiego[11].

Przez resztę życia przebywał z rodziną w niewoli rosyjskiej, najpierw wywieziony do Petersburga docelowo do Kaługi[12]. Jednakże zezwolono mu na odbycie pielgrzymki do Mekki, w trakcie której zmarł w Medynie, gdzie został pochowany[2].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Gralewski 2015 ↓, s. 490–491.
  2. a b Gralewski 2015 ↓, s. 527.
  3. Gralewski 2015 ↓, s. 530.
  4. Gralewski 2015 ↓, s. 493.
  5. Gralewski 2015 ↓, s. 496.
  6. Gralewski 2015 ↓, s. 508.
  7. Figes 2018 ↓, s. 67.
  8. Gralewski 2015 ↓, s. 499–500,511.
  9. Fakt ten stał się kanwą powieści historycznej Aleksandry Lapierre Ludzie honoru, Wydawnictwo WAM 2011, ISBN 978-83-7505-687-7
  10. Gralewski 2015 ↓, s. 509.
  11. Барятинский Александр Иванович [online], hrono.ru [dostęp 2021-06-20].
  12. Gralewski 2015 ↓, s. 528.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]