Przejdź do zawartości

Szalim-ahum

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Szalim-ahum (akad. Šalim-aḫum)[1] – wczesny, słabo znany władca asyryjski, noszący tytuł „zarządcy (miasta) Aszur” (énsi a-šùrki)[1], syn i następca Puzur-Aszura I, ojciec i poprzednik Ilu-szumy; rządził miastem-państwem Aszur na początku XX w. p.n.e.[2]

W jedynej znanej inskrypcji tego władcy[1] oraz inskrypcjach jego kolejnych następców Ilu-szumy[3], Eriszuma I[4] i Ikunuma[5] jego imię zapisywane jest Ša-lim-a-ḫu-um (w transkrypcji Šalim-aḫum). Znaczy ono w języku akadyjskum „Uchowaj brata!”[6]. W Asyryjskiej liście królów imię to uległo zniekształceniu i zapisywane było Šal-lim-papmeš (w transkrypcji Šallim-aḫḫē, tłum. „Uchowaj braci!”)[7].

Sulili, Kikkia, Akia, Puzur-Aszur, Szalim-ahum, Ilu-szuma - razem sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”[8][9]

ustęp Asyryjskiej listy królów wyliczający asyryjskich królów od 27 do 32

Asyryjska lista królów

[edytuj | edytuj kod]

Szalim-ahum (pod imieniem Szallim-ahhe) wymieniany jest w Asyryjskiej liście królów jako 31 władca Asyrii[8][9]. Występuje on tam jako piąty z tzw. „sześciu królów [których imiona zostały zapisane na] cegłach, (ale) których limmu nie zostali spisani/znalezieni”[8][9]. Jako jego poprzednik wymieniany jest Puzur-Aszur I, a jako jego następca Ilu-szuma[8][9].

Dynastia

[edytuj | edytuj kod]

Szalim-ahum jest drugim znanym władcą Aszur należącym do tzw. „dynastii Puzur-Aszura I”. W swojej własnej inskrypcji nazywa on siebie „synem Puzur-Aszura”[1], podczas gdy jego syn, Ilu-szuma, w swojej inskrypcji nazywa siebie „synem Szalim-ahuma, zarządcy (miasta) Aszur” (dumu Ša-lim-a-hu-um énsi A-šùrki)[3]. O Szalim-ahumie wspominają również kolejni władcy Aszur: Eriszum I w swych inskrypcjach zaznacza, iż był wnukiem Szalim-ahuma[10], zaś Ikunum przedstawia siebie jako jego prawnuka[11].

władcy z dynastii Puzur-Aszura I pokrewieństwo lata panowania
według Veenhofa[9]
lata panowania
według Barjamovica, Hertela i Larsena[12]
uwagi
Puzur-Aszur I - początek XX w. p.n.e. początek XX w. p.n.e. najprawdopodobniej założyciel dynastii
Szalim-ahum syn Puzur-Aszura I początek XX w. p.n.e. początek XX w. p.n.e. we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Puzur-Aszura”[1]
Ilu-szuma syn Szalim-ahuma ?-1974 p.n.e. ?-1971 p.n.e. we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Szalim-ahuma”[3]
Eriszum I syn Ilu-szumy 1974-1935 p.n.e. 1972-1933 p.n.e. we własnych inskrypcjach nazywa siebie „synem Ilu-szumy”[13]
Ikunum syn Eriszuma I 1934-1921 p.n.e. 1932-1918 p.n.e. we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Eriszuma”[14]
Sargon I syn Ikunuma 1920-1881 p.n.e. 1917-1878 p.n.e. we własnej inskrypcji nazywa siebie „synem Ikunuma”[15]
Puzur-Aszur II syn Sargona I 1880-1873 p.n.e. 1877-1870 p.n.e. nazywany „synem Sargona” w Asyryjskiej liście królów[8]
Naram-Sin syn Puzur-Aszura II 1872-1829/1819 p.n.e. 1869-? p.n.e. nazywany „synem Puzur-Aszura” w Asyryjskiej liście królów[8]
Eriszum II syn Naram-Sina 1828/1818-1809 p.n.e. ?-1809 p.n.e. nazywany „synem Naram-Sina” w Asyryjskiej liście królów[8]

Panowanie

[edytuj | edytuj kod]

Szalim-ahum jest najwcześniejszym asyryjskim władcą, którego istnienie potwierdzają jego własne inskrypcje[16]. W trakcie wykopalisk w mieście Aszur, podczas prac archeologicznych prowadzonych przy najstarszych kamiennych fundamentach świątyni boga Aszura, odnaleziona została płyta alabastrowa z wyrytą na niej jego inskrypcją[1][17]. Nosi on w niej tytuł „zarządcy (miasta) Aszur” (énsi a-šùrki) i przedstawia siebie jako syna Puzur-Aszura I (dumu Pù-zur8-da-šùr)[1]. W inskrypcji tej opisane zostały jego prace budowlane przy świątyni boga Aszura, które prowadzone być miały na życzenie samego boga[1][17]. W tekście wspomniane są kaplice i pomieszczenia usytuowane wokół głównego wewnętrznego dziedzińca świątyni, w tym „dom kadzi piwnych” i „pałac [...] Dagana”, identyfikowany ze znaną z późniejszych tekstów bēt Dagan, ważną kaplicą dzieloną przez Dagana z Enlilem i innymi bogami[1][16]. Opis prac Szalim-ahuma jest najwcześniejszym znanym świadectwem działalności budowlanej władców asyryjskich przy tej świątyni i dobrze wpisuje się we wczesne lata politycznej niezależności Aszur, kiedy to świątynia eponimicznego boga miasta odgrywać musiała szczególnie ważną rolę[16][17].

Panowanie Szalim-ahuma i pozostałych pięciu władców wspomnianych w ustępie Asyryjskiej listy królów umieszczane jest w pięćdziesięcioletnim okresie pomiędzy ok. 2025 a ok. 1974 r. p.n.e.[2] Ok. 2025 r. p.n.e., w kilka lat po objęciu tronu przez Ibbi-Suena, imperium III dynastii z Ur zaczęło się rozpadać i utraciło kontrolę nad swoimi obszarami peryferyjnymi, w tym nad miastem Aszur, tak więc Szalim-ahum, jako niezależny władca miasta-państwa Aszur, panować mógł dopiero po tej dacie[18]. Z drugiej strony panować on musiał przed ok. 1974 r. p.n.e., gdyż dopiero wówczas, wraz z wstąpieniem na tron Eriszuma I, wprowadzono w Aszur instytucję corocznie wybieranego urzędnika limmu (eponima), podczas gdy Asyryjska lista królów zalicza Szalim-ahuma do grupy wcześniejszych władców, za których rządów urzędnicy limmu nie byli jeszcze znani[9].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f g h i inskrypcja Szalim-ahuma (A.0.31); A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 14.
  2. a b K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 31.
  3. a b c inskrypcja Ilu-szumy (A.0.32.2); A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 17.
  4. inskrypcja Eriszuma I (A.0.33.14); A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 37.
  5. inskrypcja Ikunuma (A.0.34.3); A.K. Grayson, Assyrian Rulers..., s. 43.
  6. hasło šalāmu, The Assyrian Dictionary, tom 17 (Š/1), The Oriental Institute, Chicago 1989, s. 220.
  7. J.-J. Glassner, Mesopotamian..., s. 136-137.
  8. a b c d e f g A.K. Grayson, Königslisten ..., s. 104-105.
  9. a b c d e f K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 29.
  10. A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 37.
  11. A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 43.
  12. Old Assyrian limmu lists. cdli.ox.ac.uk. [dostęp 2018-08-29]. (ang.).
  13. A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 19-40.
  14. A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 41.
  15. A.K. Grayson, Assyrian Rulers ..., s. 46.
  16. a b c K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 125.
  17. a b c A.K. Grayson, Assyrian Royal..., s. 6.
  18. K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian ..., s. 20.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • J.-J. Glassner, Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
  • A.K. Grayson, Assyrian Royal Inscriptions, tom I (From the Beginning to Ashur-resha-ishi I), seria Records of the Ancient Near East (RANE), Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1972.
  • A.K. Grayson, Assyrian Rulers of the Third and Second Millennia BC (to 1115 BC), tom I z serii The Royal Inscriptions of Mesopotamia. Assyrian Periods (RIMA 1), University of Toronto Press 2002.
  • A.K. Grayson, Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch, w: Reallexikon der Assyriologie, tom VI (Klagesang-Libanon), Walter de Gruyter, Berlin - New York 1980-83, s.86-135.
  • K.R. Veenhof, J. Eidem, Mesopotamia. The Old Assyrian Period, Academic Press Fribourg 2008.