Przejdź do zawartości

Sambar sundajski

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Sambar sundajski
Rusa timorensis[1]
(Blainville, 1822)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Gromada

ssaki

Rząd

parzystokopytne

Rodzina

jeleniowate

Podrodzina

jelenie

Rodzaj

sambar

Gatunek

sambar sundajski

Synonimy
  • Cervus timorensis Blainville, 1822
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Sambar sundajski (Rusa timorensis) – gatunek ssaka z rodziny jeleniowatych (Cervidae)[3].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Naturalnie występuje w Indonezji (Bali i Jawa). W wyniku introdukcji pojawia się także w Australii, Brazylii, Malezji, Nowej Kaledonii, Papui-Nowej Gwinei, Reunion, Timorze Wschodnim i Tajlandii[4].

Charakterystyka ogólna

[edytuj | edytuj kod]

Podstawowe dane[5]

[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała Wysokość w kłębie Długość ogona Masa ciała Dojrzałość płciowa Ciąża Liczba młodych
w miocie
Długość życia
140–185 cm 83–110 cm ok. 20 cm 50–115 kg ok. 1,5–2
roku życia
8 miesięcy 1–2 poniżej 20 lat

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Sambar sundajski posiada poroże, które ma do 110 cm, z licznymi rozgałęzieniami oraz uperlonymi łodygami. Wyróżnia się obszerna okrywą włosową. Cechą charakterystyczną tego gatunku są spore uszy i jasne kępki włosów nad oczami. W przeciwieństwie do innych jeleniowatych nie trzyma podniesionego ogona podczas ucieczki. W porównaniu z innymi jeleniowatymi młode nie mają jasnych plamek na ciele[5].

Rozród

[edytuj | edytuj kod]

Osobniki tego gatunku uzyskują dojrzałość płciową po koło 1,5–2 latach życia. W zależności od miejsca różnie wygląda okres godowy. W Australii trwa cały rok, ale momentem szczytowym jest czerwiec–sierpień[4]. Na Bali czasem o nasilonych godach są czerwiec-sierpień, a na Jawie lipiec-sierpień.  Ciąża trwa 8 miesięcy, w miocie zazwyczaj 1–2 młode[5].  Cyklicznie prowadzone pomiary dowiodły, że przed rozrodem w ciele samca odkłada się tkanka tłuszczowa, którą traci podczas i po okresie godowym, zaś samica utrzymuje dodatkową tkankę tłuszczową aż do laktacji[4].   Samiec aby zaimponować samicy i odstraszyć konkurentów przystraja swoje poroże trawą i gałęziami[5].

Pożywienie

[edytuj | edytuj kod]

Rusa timorensis żywi się głównie trawami, ale także krzewami, korzeniami bylin i ziołami[4]. Rzadko kiedy pije wodę, gdyż dzięki spożywanym roślinom jest dobrze nawodniony[5].

Choroby

[edytuj | edytuj kod]

Badania prowadzone w Narodowym Parku Królewskim w Sutherland Shire obok Sydney w Australii dowiodły, że jedynymi pasożytami zewnętrznymi sambara sundajskiego są kleszcze. Morfologia wykazała słabą odporność na choroby takie jak gorączka Q, gorączka efemeryczna, krętkowice czy wirusa akabane[6].

 Wpływ na gospodarkę i znaczenie dla ochrony środowiska

[edytuj | edytuj kod]

Rusa timorensis ze względu na fakt, iż jest roślinożerny przyczynia się do znacznej defoliacji roślin, a niekiedy nawet do poważnych zniszczeń powodujących obumarcie rośliny[7]. Działa niekorzystnie na uprawy zjadając plony i rozsiewając chwasty[8]. Sambar sundajski jest cennym obiektem dla gospodarki ze względu na mięso i skóry używane do rękodzieła. Jest także surowcem produktów medycznych. Jest to gatunek bardzo bliski znalezieniu się na liście zagrożonych. W Indonezji objęty ochroną[4].

 Podgatunki[9]

[edytuj | edytuj kod]
1. Rusa timorensis djonga Van Bemmel, 1949
2. Rusa timorensis floresiensis Heude, 1896
3. Rusa timorensis macassaricus Heude, 1896
4. Rusa timorensis moluccensis Quoy and Gaimard, 1830
5. Rusa timorensis renschi Sody, 1932
6. Rusa timorensis russa Müller and Schlegel, 1845
7. Rusa timorensis timorensis Blainville, 1822

 Aktualny kierunek badań naukowych

[edytuj | edytuj kod]
Najnowsze badania nad Rusa timorensis odnoszą się do spermy. Pobrane w okresie godowym kwiecień-lipiec 2012 i kwiecień–czerwiec 2013 próbki spermy przedstawicieli tego gatunku zbadano pod skaningowym mikroskopem elektronowym. Pomimo odmiennych okresów płodnych nie wyróżniono różnic w rozmiarze, kształcie i strukturze powierzchni plemników różnych samców[10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Rusa timorensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. S. Hedges i inni, Rusa timorensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-09-06] (ang.).
  3. Komosińska H., Podsiadło E., Ssaki kopytne., Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.
  4. a b c d e S. Hedges i inni, Rusa timorensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2017-03-23] (ang.).
  5. a b c d e Rusa, Sunda sambar [online], www.ultimateungulate.com [dostęp 2017-03-23].
  6. Moriarty A. J., Ecology and Environmental Impact of Javan Rusa Deer (Cervus timorensis russa) in the Royal National Park., 2004.
  7. Keith D., Pellow B., Effects of Javan rusa deer (Cervus timorensis) on native plant species in the Jibbon-Bundeena Area, Royal National Park, New South Wales, 2005.
  8. Wodzicki K., Introduced Mammals of New Zeland., New Zeland: Wellington, 1950.
  9. Rusa timorensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2017-03-22] (ang.).
  10. Azlan C.A. i inni, Sperm attributes and morphology on Rusa timorensis: Light and scanning electron microscopy, „Animal Reproduction Science”, 148, 2014, s. 245–250.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Azlan C.A., Jaji A.Z., Jesse F.F.A., Khumran A.M., Mahre M.B., Rosnina Y., Wahid H., 2014. Sperm attributes and morphology on Rusa timorensis: Light and scanning electron microscopy. Animal Reproduction Science. 148: 245–250
  • Bentley, 1979. An introduction to deer in Australia: with special reference to Victoria. Second edition. Hawthorn Press, Melbourne.
  • Dryden G., Duckworth J.W., Hedges S., Priyono A., Semiadi G., Timmins R.J., 2015. Rusa timorensis. IUCN Red List of Threatened Species.
  • Huffman B., 1999. Sunda Sambar, Rusa deer. http://www.ultimateungulate.com/Artiodactyla/Rusa_timorensis.html
  • Rusa timorensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).
  • Keith D., Pellow B., 2005. Effects of Javan rusa deer (Cervus timorensis) on native plant species in the Jibbon-Bundeena Area, Royal National Park, New South Wales. University of Wollongong Australia.
  • Komosińska H., Podsiadło E., 2002. Ssaki kopytne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
  • Moriarty A.J., 2004. Ecology and Environmental Impact of Javan Rusa Deer (Cervus timorensis russa) in the Royal National Park. College of Science Technology and Environment School of Science Food and Horticulture University of Western Sydney.
  • Wodzicki K., 1950. Introduced Mammals of New Zeland. Wellington, New Zeland. Department of Scientific and Industrial Research.