Przejdź do zawartości

Ukwiały

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ukwiały
Actiniaria[1]
Hertwig, 1882
Ilustracja
Anemonia sulcata
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

parzydełkowce

Gromada

koralowce

Podgromada

koralowce sześciopromienne

Rząd

ukwiały

Ukwiały (Actiniaria) – rząd bezszkieletowych, osiadłych lub półosiadłych koralowców sześciopromiennych (Hexacorallia) żyjących pojedynczo, często intensywnie ubarwionych, z wyraźnymi deseniami. Zwierzęta te często żyją w symbiozie z innymi organizmami. Do najbardziej znanych ukwiałów zalicza się: Aiptasia diaphana, Actinia equina (ukwiał koński) oraz ukwiały symbiotyczne Stoichactis, Radianthus. Niektóre gatunki są hodowane w akwariach morskich.

Ekologia i morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Ukwiały są zwierzętami osiadłymi. Wszystkie żyją pojedynczo, najczęściej przytwierdzone podeszwą (tarczą czepną) do podłoża, zazwyczaj mogą się na niej przesuwać. Wyjątki są wtórnie pelagiczne. Są rozpowszechnione w niemal wszystkich, głównie ciepłych morzach świata, na różnych głębokościach. Posiadają duże zdolności adaptacji do środowiska – niektóre gatunki znoszą wody o niższym zasoleniu – występują w estuariach.

Ich cylindryczne ciało osiąga zwykle kilka milimetrów, ale w niektórych przypadkach może osiągać do 1,5 m średnicy. Żywe ubarwienie zawdzięczają barwnikom karotenowym.

Ukwiał w akwarium

Czułki, zwykle pojedyncze, wyjątkowo rozgałęzione, mogą występować w formie wieńca na krawędzi szczelinowatego otworu gębowego lub – jeśli są liczne – w zróżnicowanych funkcjonalnie okółkach pokrywających całą, płaską tarczę oralną.

Ukwiały nie wytwarzają szkieletu wewnętrznego. Układ nerwowy złożony jest z sieci zewnętrznej i wewnętrznej, ze szczególnym unerwieniem czułków i płytki gębowej. Mają dobrze rozwinięte umięśnienie. Liczne i różnorodne komórki parzydełkowe (haplonemy, heteronemy i spirocysty) są wykorzystywane do obrony i polowania. Ukwiały są drapieżnikami – obezwładniają ofiarę parzydełkami i wciągają czułkami do otworu gębowego lub ruchami rzęsek napędzają do niego plankton.

Rozmnażanie

[edytuj | edytuj kod]

Rozmnażają się płciowo lub bezpłciowo. W większości są rozdzielnopłciowe lub dwupłciowe. Partenogeneza występuje rzadko – tak rozmnaża się np. ukwiał koński (Actinia equina). Rozmnażanie płciowe z zapłodnieniem zewnętrznym lub wewnętrznym. Jak u wszystkich koralowców, również u ukwiałów nie występuje stadium meduzy. W rozwoju występuje kilka stadiów larwalnych: planula, larwa typu edwardsia i halcampula. Rozmnażanie bezpłciowe poprzez podział podłużny, podział poprzeczny, lacerację (te posiadają znaczne zdolności regeneracyjne) lub wyjątkowo przez pączkowanie. Niektóre gatunki opiekują się potomstwem – ich młode przez pewien czas przebywają na ciele matki.

Amfiprion okoniowy ukryty wśród czułków ukwiała Dofleinia armata

Symbioza

[edytuj | edytuj kod]

Do organizmów żyjących w symbiozie z ukwiałami należą zooksantelle, pustelniki (Paguroidea) oraz ryby (np. z rodzaju Amphiprion).

Klasyfikacja

[edytuj | edytuj kod]

Do ukwiałów zaliczono ponad 1400 gatunków, z których, w wyniku rewizji taksonomicznej, około 1100 uznano za formalnie poprawnie opisane[2]. Klasyfikowane są w 46 rodzinach[3] grupowanych w podrzędach[1]:

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b Actiniaria, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Fautin et al. Genera of orders Actiniaria and Corallimorpharia (Cnidaria, Anthozoa, Hexacorallia), and their type species. „Zootaxa”. 1668, s. 1–766, 2007. 
  3. Daly et al. The phylum Cnidaria: A review of phylogenetic patterns and diversity three hundred years after Linneaeus. „Zootaxa”. 1668, s. 127-182, 2007. (ang.). 

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]