Przejdź do zawartości

Trichlorek azotu

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Trichlorek azotu
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

NCl3

Inne wzory

Cl3N

Masa molowa

120,36 g/mol

Wygląd

żółta, oleista ciecz[1]

Identyfikacja
Numer CAS

10025-85-1

PubChem

61437

DrugBank

DB14645

Podobne związki
Podobne związki

PCl
3
, AsCl
3
, SbCl
3
, NI
3
, NH
2
Cl
, NHCl
2

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Trichlorek azotu, NCl
3
nieorganiczny związek chemiczny z grupy halogenków azotu. Związek ten może też być traktowany jako pochodna amoniaku, w której wszystkie atomy wodoru zostały podstawione atomami chloru, stąd alternatywna nazwa trichloroamina. Jest silnie wybuchowy[3]. Powstaje m.in. w reakcji chloru z amoniakiem i stanowi istotne zagrożenie w instalacjach przemysłowych z chlorem – dla uniknięcia jego powstawania, konieczne jest zapewnienie braku kontaktu chloru ze związkami amonowymi[4].

Otrzymywanie

[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy został otrzymany w roku 1811 przez francuskiego chemika P. L. Dulonga. Zarówno on, jak i Humphry Davy oraz Michael Faraday odnieśli obrażenia w wyniku eksplozji podczas badań tego związku (Dulong stracił 3 palce)[5].

Typową metodą otrzymywania trichlorku azotu jest reakcja chloru z amoniakiem lub solami amonowymi[3][6]:

NH
3
+ 3Cl
2
→ NCl
3
+ 3HCl

Na skalę laboratoryjną związek ten można otrzymać przez elektrolizę nasyconego roztworu chlorku amonu – chlor wydzielający się na anodzie, reaguje z solą amonową[5]:

NH
4
Cl + 3Cl
2
→ NCl
3
+ 4HCl

Szkodliwość

[edytuj | edytuj kod]

Trichlorek azotu powstaje podczas dezynfekcji związkami chloru wody zanieczyszczonej substancjami zawierającymi azot (np. mocznikiem, jonami NH+
4
lub aminokwasami)[7] i jest główną przyczyną ostrego zapachu na pływalniach krytych[8]. Powoduje podrażnienia oczu i układu oddechowego oraz może wywoływać astmę[7]. W celu jego rozkładu można stosować naświetlanie światłem UV o λ ≈ 360 nm[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c d e f David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 4-79, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  2. David R. Lide (red.), CRC Handbook of Chemistry and Physics, wyd. 90, Boca Raton: CRC Press, 2009, s. 9-51, ISBN 978-1-4200-9084-0 (ang.).
  3. a b Yasukazu Ura, Gozyo Sakata: Chloroamines. W: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley, s. 1–2.
  4. Peter Schmittinger: Chlorine. W: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley, s. 6, 71–80.
  5. a b Stanisław Tołłoczko, Wiktor Kemula: Chemia nieorganiczna z zasadami chemii ogólnej. Warszawa: PWN, 1954, s. 315.
  6. Handbook of Preparative Inorganic Chemistry. Georg Brauer (red.). Wyd. 2. T. 1. Nowy Jork, Londyn: Academic Press, 1963, s. 479.
  7. a b C. Schmalz, F.H. Frimmel, C. Zwiener. Trichloramine in swimming pools--formation and mass transfer. „Water Res”. 45 (8), s. 2681–2690, 2011. DOI: 10.1016/j.watres.2011.02.024. PMID: 21420139. 
  8. a b Światło UV. Pływalnie i baseny. [dostęp 2013-01-06].