Przejdź do zawartości

Wachsz (rzeka)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Wachsz
Kyzyłsu, Sułchob
ros. Вахш
Ilustracja
Zbiornik nurecki na rzece Wachsz
Kontynent

Azja

Państwo

 Kirgistan
 Tadżykistan

Rzeka
Długość 786 km
Powierzchnia zlewni

39 100 km²

Średni przepływ

536 m³/s

Źródło
Miejsce Dolina Ałajska
Współrzędne

39°16′04″N 71°22′30″E/39,267778 71,375000

Ujście
Recypient tworzy Amu-darię wraz z rzeką Piandż
Współrzędne

37°06′39″N 68°18′53″E/37,110833 68,314722

Mapa
Mapa rzeki
Położenie na mapie Tadżykistanu
Mapa konturowa Tadżykistanu, w centrum znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”

Wachsz (także Kyzyłsu, Surchob; tadż. وخش, ros. Вахш) – rzeka w południowo-wschodnim Kirgistanie i w północno-zachodnim Tadżykistanie. Długość - 786 km, powierzchnia zlewni - 39,1 tys. km², średni przepływ - 156 m³/s. Wody Wachszu pochodzą głównie z topnienia wysokogórskich lodowców. Najwyższe stany wód występują w lipcu i sierpniu. Największe dopływy - Muksu i Obichingu (lewe). Nazwy Kyzyłsu i Surchob oznaczają "czerwona rzeka", odpowiednio w języku kirgiskim i perskim.

Wachsz ma źródła w górach zamykających od wschodu Dolinę Ałajską, łączących Góry Ałajskie w paśmie Ałaju z Górami Zaałajskimi w Pamirze. Rzeka płynie na zachód szeroką, wysoką (ponad 2000 m n.p.m.) Doliną Ałajską między Górami Ałajskimi na północy a Górami Zaałajskimi na południu. Na tym odcinku nosi nazwę Kyzyłsu. Na zachodnim krańcu Doliny Ałajskiej Wachsz wypływa na terytorium Tadżykistanu, gdzie z początku nosi nazwę Surchob. Rzeka stopniowo zmienia kierunek na południowo-wschodni i między coraz niższymi górami spływa do rozległej doliny Amu-darii. Koło miejscowości Pandżi Pojon (Niżnyj Piandż) Wachsz łączy się z rzeką Pandż, która stanowi tu granicę tadżycko-afgańską, tworząc Amu-darię.

Dolina Wachszu rozgranicza pasmo Ałaju od masywu Pamiru. Biegnie głównie przez wysokie góry i obfituje w głębokie wąwozy. Nad Wachszem leżą tadżyckie miasta Nurek, Sarband i Kurgontepa.

Na tadżyckim odcinku Wachszu stworzono łańcuch dziewięciu sztucznych jezior zaporowych, z których największe to Rogun (10,5 mld m³) i Nurek (11,6 mld m³). Ten system hydroenergetyczny wytwarza 90% energii elektrycznej produkowanej w Tadżykistanie.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]