Wikipedysta:HuBar/Trondheim

Trondheim
Herb	Flaga
Państwo	Norwegia
Region	Sør-Trøndelag
Burmistrz	Rita Ottervik
Powierzchnia	342,0 km²
Wysokość	0-565 m n.p.m.
Populacja (2006); • liczba ludności; • gęstość	; 160 000; 467,84 os./km²
Kod pocztowy	1601
Tablice rejestracyjne	FP VD VE VF VH VJ VK VL VN VP VR
Podział miasta	4 dzielnice
	Położenie na mapie Norwegii Trondheim
	63°23′N 10°21′E/63,383333 10,350000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Trondheim - miasto w Norwegii, nad Trondheimsfjordem, ośrodek administracyjny, dobrze rozwinięty przemysł stoczniowy, maszynowy, metalowy, rybny, ważny port handlowy i rybacki. Ważny ośrodek sportów zimowych (trasy biegowe, skocznie narciarskie).

Położenie i klimat

Trondheim położone jest w miejscu gdzie rzeka Nidelva spotyka fjord Trondheimsfjord. Podczas przesilenia letniego, słońce wschodzi o 3:00 a zachodzi o 23:40, ale zostaje zaraz za horyzontem - to powoduje że pomiędzy 20. maja a 20. lipca, nie ma w nocy ciemności. Natomiast podczas przesilenia zimowego, słońce wschodzi o 10:00, pozostając jedynie nad linią horyzontu, zachodzi już o 14:30. Trondheim ma przeważnie klimat nadmorski, jednak zwykle osłonięty od silnych morskich wiatrów. Najcieplejszą zanotowaną temperaturą była ta z 22 lipca 1901 i wynosiła 35 °C, a najzimniejszą -26.1 °C w lutym 1899. Najwyższym naturalnym wzniesieniem na terenie miasta jest Góra Storheia, wznosząca się 565 metrów ponad poziom morza.

Historia

Ludzie mieszkali w tych okolicach już od tysiącleci. W dawnych czasach w miejscu zwanym Øretinget u ujścia rzeki Nidelvy, wolni ludzie wybierali swojego władce. Harald Jasnowłosy (865 - 933) został powołany tu królem, jak i jego syn Haakon I zwany Dobrym. Miasto było siedzibą królów Norwegii, a także do 1217 roku pełniło rolę stolicy państwa.
Trondheim było od 1152 roku siedzibą katolickiego arcybiskupstwa Norwegii. Aż do ucieczki z miasta ostatniego katolickiego arcybiskupa Olava Engelbrektssona w 1537, kiedy to rozpowszechnił się protestantyzm.

Po układzie pokojowym w Roskilde 26 lutego 1658 roku Trondheim (i cała reszta Trondelay) dostała się pod panowanie szwedzkie. Ziemie te odebrano Szwedom 10 miesięcy później, co potwierdzono Traktatem Pokojowym w Kopenhadze 27 maja 1600. Podczas II wojny światowej Trondheim okupowały siły niemieckie od kwietnia 1940 roku (od pierwszego dnia inwazji na Norwegię - operacja Weserübung) aż do końca wojny w maju 1945 r.

Trondheim przez długi czas stanowiło siedzibę władz Norwegii. Tutaj zbierał się pierwszy norweski parlament - Ting, a miejscowa katedra była centrum kultu religijnego, do którego przybywali pielgrzymi aż z Oslo.

Miasto trawiły wielkie pożary w latach 1598, 1651, 1681, 1708, 1717, 1742, 1788, 1841 i 1842. Pożar w 1681 zwany "pożarem Hornmana" pochłonął 90% zabudowy miasta i spowodował niemal całkowitą prebudowę miasta. Generał Johan Caspar von Cicignon (inżynier wojskowy z Luksemburga) nadzorował odbudowę miasta, zupełnie nie zważając na prawa własności po to, aby w przyszłości uniknąć tego typu katastrof. To wtedy zbudowano szerokie aleje takie jak Monkegaten, to nadało miastu jego własny, szczegóny styl.

Nazwa miasta

Król Wikingów Olav Tryggvason nazwał miasto w 997 roku Kaupangen (znaczące tyle co "Miejsce Targów"). Wkrótce potem zaczęto je nazywać Nidaros - (ujście rzeki Nidy). W późnym Średniowieczu nazwę zmieniono na Trondheim.
W trakcie trwania unii Danii z Norwegią, miasto nazywane było Trondhjem - (słowa heimr, heim i hjem oznaczają dom, a Trond to plemienne imię, czyli nazwa oznaczała "Dom Trøndera").
W okresie 1 stycznia 1930 – 6 marca 1931, miastu ponownie nadano historyczną nazwę Nidaros. Aby podkreślić duże znaczenie miasta w przeszłości zmieniono nazwę, mimo że podczas referendum z 1928 roku mieszkańcy głosowali następująco: 17,163 głosów za Trondhjem i 1,508 głosów za Nidaros. Publiczne oburzenie, a nawet protesty, spowodowały doprowadzenie do kolejnej zmiany nazwy miasta, tym razem bardziej kompromisowa, brzmiąca mniej duńsko Trondheim. Nazwa ta nawiązywała do historycznej nazwy całego okolicznego fiordu Trondheimsfjord. Wymowa "Trondhjem" była oficjalnie zabroniona, choć nadal jest wielu preferujących nieoficjalną wymowę nazwy miasta, w lokalnym dialekcie (Trøndersk).
Tradycyjna niemiecka nazwa miasta to Drontheim. W czasach okupacji niemieckiej 1940 - 1945, Niemcy wybudowali tu główną bazę łodzi podwodnych (DORA 1). Rozważali także budowę nowego miasta, Neu-Drontheim dla 250 tys mieszkańców. Miało ono sie mieścić 15 km na południe od Trondheim, obok mokradeł Øysand, na obrzeżach miasta Melhus. Nowe miasto miało stać się stolicą północnej niemieckiej Skandynawii, która miała być główną bazą marynarki wojennej na rejon Północnego Atlantyku, stając się największą ze wszystkich niemieckich baz. Z wielkich planów Niemcom udało zrobić się niewiele - do dziś w okolicach Øysand, obok głównej drogi widać jedynie zardzewiałe końcówki zbrojeń planowanego miasta.

Charakterystyczne miejsca

Nidarosdomen - gotycka katedra (XII-XIV w.), pałac arcybiskupi (XIII w.).
Gamle Bybro - most starego miasta zbudowany w 1685
Starówka Bakklandet - stojące na palach nad rzeką Nidelva drewniane domy i magazyny kupieckie z XVII i XVIII wieku
Kristiansten festning - wybudowana w latach 1681 - 1685 forteca górująca nad miastem
Munkholmen - ulokowane na małej wysepce byłe miejsce egzekucji, klasztor, forteca, więzienie, a dziś popularna atrakccja turystyczna
Budynek Norweskiego Uniwersytetu Nauki i Technologii
Stiftsgarden - wybudowany w 1774 roku pałac królewski
Nedre Elvehavn - nowe osiedle i centrum handlowe, wybudowane w starym porcie i w zaadaptowanych budynkach pofabrycznych
Tyholttarnet - wieża radiowo-telewizyjna widoczna z każdego punktu miasta, wybudowana w 1985 roku
Samfundet - charakterystyczny czerwony budynek prowadzony dla i przez studentów, pełni rolę klubu studenckiego a w lecie hostelu
Statuła Olava Tryggvasona - stojąca na centralnym placu miasta, upamiętnia założyciela Trondheim
Lerkendal Stadion - wybudowany w 1947 roku stadion, na którym gra zespół Rosenborg Trondheim
Granasen - skocznia narciarska o punkcie K120m

Edukacja

Studia

Trondheim nazywane jest miastem studenckim. Średnio jeden na sześciu mieszkańców jest żakiem. Większość studentów (ponad 20 tyś) studiuje na Nowerskim Uniwersytecie Nauki i Technologii (NTNU) - drugiej co do wielkości tego typu uczelni w kraju. Kolejnych 8000 żaków uczęszcza na zajęcia do Uniwersytetu Medycznego (Sør-Trøndelag University College [1]). Dodatkowo w Trondheim działa Norweska Szkoła MBI oraz Queen Maud's College [2], kształcący głównie nauczycieli nauczania początkowego.

Ośrodki badań

Norges geologiske undersøkelse (NGU) - zajmuje się badaniem skał i mienerałów i wód gruntowych,
Norsk Institut for Naturforskning (NINA) - Norweski Instytut Badań Naturalnych zbający o długoterminową strategię ochrony środowiska naturalnego,
NTNU Samfunnsforskning AS [3]
SINTEF - Fundacja dla Naukowych i Przemysłowych Badań przy Norweskim Instytucie Technologii. [4]
TISIP - IT and research [5]

Ilość szkół wyższych oraz ośrodków naukowych sprawiają, że Trondheim pełni ważną rolę w zakresie rozwoju technologii w Norwegii.

Szkoły

W Trondheim istnieją 99 szkoły podstawowe, gimnazja oraz 3 szkoły międzynarodowe:

Birralee International School [6], jest szkołą dla dzieci w wieku 4 - 13 lat, w której zajęcia odbywają się po angielsku,
Trondheim International School [7], oferująca zajęcia dwujęzyczne (norwesko-angielskie) dla dzieci w wieku 3 - 16 lat, które przygotowują uczniów do podjęcia nauki w Trondheim Kathedralskole [8].

Kultura

Festiwale

Latinfestivalen - organizowany od 1998 roku (co roku w styczniu) festiwal muzyki latynoamerykańskiej. [9]
The International Student Festival in Trondheim (ISFiT) - jest to największy światowy festiwal studencki, organizowany co dwa lata od 1990 roku. Podczas 10 festiwalowych dni ponad 400 studentów z różnych stron świata dyskutuje i bierze udział w przeróżnych warsztatach dotyczących polityki i problemów międzynarodowych. Najbliższy ISFiT odbędzie się w dniach 16 – 25 lutego 2007 a jego tematem przewodnim będzie globalizacja.
Minimalen kortfilmfestival - festiwal filmów krótkometrażowych organizowany zazwyczaj w marcu od 18 lat (pierwszy festiwal odbył się w 1988. [10]
Nidaros Bluesfestival - festiwal muzyki blusowej odbywający się na przełomie kwietnia i maja [11]
Kosmorama - Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Trondheim odbył się po raz pierwszy w 2005 roku, jednak swoją nazwą nawiązuje do pierwszego dużego kina w mieście, które powstało już 1910 roku [12]
Ungdommens Kulturmønstring - [13]
Hell Music Festival - znany także jako Hell Blues Festival wystartował w 1992 roku. W ramach festiwalu odbywają się takie imprezy jak: "Opening Concert" (koncert powitalny), "Hell Blues Night Extravaganza", "Rocknight in Hell", "BBQ and Blues Vorspiel at Hell Station" i "Street Parade". [14]
Olsokdagene på Stiklestad
Trøndersk Matfestival - Festiwal Jedzenia prezentujący dorobek kulinarny okręgu Sør-Trøndelag [15]
Olavsfestdagene - Festiwal św. Olava, jest to największy festiwal kościelo-kulturalny, odbywający się każdego lata w całej Norwegii od 1962 roku. [16]
Storåsfestivalen - festiwal muzyczny. Na czas festiwalu wydzialany jest specjalny kemping dla uczestników, których w 2005 było około 15 tyś, a podczas 3 dni zagrało prawie 60 zespołów [17]
Kristin på Husaby - [18]
Olav Engelbrektsson - [19]
Trondheim Jazzfestival - festiwal jazzowy, podczas którego można posłuchać najwybitniejszych artystów skandynawskich, odbywa się na przełomie sierpnia i września. [20]
Trondheim Kammermusikkfestival - Festiwal Muzyki Kameralnej. Twórcy festiwalu wychodza z założenia, że "muzyka jest jak świeże jedzenie i trzeba je konsumować tu i teraz", stąd też otwarta formuła festiwalu pozwalająca każdemu spotkać się z każdym. Podczas festiwalu w 2006 otworzono nową salę koncertową Dokkhuset położoną w samum centrum Nedre Elvehavn. [21]
StudenterUKA - Tydzień studencki, norweski festiwal kulturalny. [22]

Muzea

Trondhjems Kunstmuseum – Muzeum Sztuki [23]
Sverresborg Trøndelag Folkemuseum – Muzeum Historii Kultury [24]
Telemuseet – Norweskie Muzeum Telekomunikacji w Trondheim [25]
Trondhjems Sjøfartsmuseum – Muzeum Morskie [26]
Vitenskapsmuseet – Muzeum Historii Ziemi i Archeologii [27]
Vitensenteret – Centrum Wynalazków [28]
Rustkammeret – Muzeum Militariów [29]
Ringve Museum – Narodowe Muzeum "Ringve" (Muzeum Historii Muzyki) [30]
Ringve botaniske hage - Ringve Ogród Botaniczny [31]
Norsk Rettsmuseum – Narodowe Muzeum Policji [32]
Sporveismuseet – Muzeum Tramwajów w Trondheim [33]
Nordenfjeldske Kunstindustrimuseum – Narodowe Muzeum Sztuki Dekoracyjnej w Trondheim [34]
Det jødiske museum – Muzeum Żydowskie [35]

Ośrodek żydowski

W mieście istnieje jedyne w Norwegii muzeum żydowskie znajdujące się przy Ark. Christies gate 1. Muzeum otwarte w 1997 roku i było darem dla miasta na 1000 rocznicę powstania. Wystawione zdjęcia, ukazują między innymi historię żydówki Cissi Klein, która została zabrana prosto ze szkolnej ławki przez norweską policję i wysłana do Auschwitz-Birkenau.
Tutejsza synagoga jest najdalej na północ położoną na świecie. Strona muzem

Transport

Tramwaje

Trondheim to najdalej na północ miasto na świecie które może się poszczycić komunikacją tramwajową, a także posiadaniem w przeszłości parti tramwajarskiej w zarządzie miasta. Tramwaje zaczęły jeździć po mieście w 1901 roku, a już w 1924 otwarto muzeum prezentujące widokówki, magazyny i zdjęcia poświęcone tramwajom. Muzeum otwarte jest codziennie, a wejście dla zwiedzających jest za darmo. System tramwajowy w Trondheim został zamknięty 12 czerwca 1988 roku, ale już dwa lata później Graakallbannen (towarzystwo historyczne dróg szynowych) uruchomiło linię tramwajową z przystanku St. Olavs gate via Munkvoll do Lian. Jedyna obecnie istniejąca trasa tramwajowa posiada 21 przystanków. Pierwszy przystanek to Liam via zajezdnię w Munkvoll biegnie malowniczą trasą liczącą 8.8 km do centrum miasta (przystanek St. Olavs gate). Tramwaje jeżdżą tą trasą średnio cztery razy na godzinę w ciągu dnia, oraz raz na godzinę w nocy.
W planach jest budowa 10 km trasy z Kaigarten do Nesttun, a dalej wydłużenia o 2,5 km do Rådal (z czego 2.1 km ma biec w tunelu).
Graakallbannen w każdą sobotę lata wypuszcza do 91 starych tramwaji na trase pomiedzy St. Olavs gate w centrum i Lian w Bymarka (czas przejazdu około 2 godzin). Strona Graakallbannen

Rowery

W Trondheim w latach 90. XX wieku postanowiono rozwinięcie tras rowerowych, aby jak największa rzesza osób mogła codziennie korzystać z tego środka transportu. Obecnie, pojazd ten popularniejszy jest bardziej niż samochów, a mieszkańcy mają udostępnione liczne parkingi i wydzielone ścieżki rowerowe.

Przy Bakklandet, obok Gamle Bybro, znajduje się jedyny na świecie wyciąg dla rowerów i jest sporą atrakcją dla turystów. Wynalazcą tej nietypowej windy otwartej 18 sierpnia 1993 roku jest Jarle Wanvik. Urządzenie pomaga podjechać pod dość stromą górke. Ten niestendardowy prototyp od momentu uruchomienia przewiózł ponad 200 tys rowerzystów.

W Trondheim osoby nie posiadające własnego roweru mogą pożyczyć jeden ze 125 rowerów miejskich, które są rozmieszczone na 10 „przystankach” w rejonie starego miasta. Aby wypożyczyć rower należy udać się do Biura Informacji Turystycznej, gdzie otrzymuje się specjalną elektroniczną kartę, która pozwala odblokować rower. Jednorazowo można używać roweru przez 3 godziny (kartę otrzymuje się na 24 godziny), a odstawić go można na najbliższym z „przystanków”. Wypożyczenie roweru jest bezpłatne, jedyną opłatą jest depozyt w wysokości 200 NOK, zwracany przy oddaniu karty.

Autobusy

Firmą obsługującą system autobusów w Trondheim jest Team Trafikk. Linie autobusowe docierają do każdej, nawet najdalszej części miasta. Pierwsze autobusy zaczynają jeździć około godziny 5:00 rano, a ostatnie kończą kursować około północy. W nocy, na trasy wyjeżdżają Nattbuss (autobusy nocne) - z tego środka transportu korzystają zwłaszcza osoby lubiące weekendowe nocne zabawy.
Wszystkie autobusy mają jeden wspólny przystanek w samym centrum miasta przy Munkegata. Autobusy, zwłaszcza w godzinach szczytów komunikacyjnych, stanowią szybką konkurencję dla aut osobowych, które nie mogą korzystać ze specjalnie wydzielonych pasów ruchu przeznaczonych dla busów i taxi.
Koszty biletów są relatywnie tanie dla mieszkańców miasta: w 2006 roku ceny biletów to 22 NOK dla dorosłych i 15 dla dzieci. Są także bilety okresowe, a osoby po 67 roku życia jeżdżą gratis. Strona "Team Trafikk"

Lotnisko

35 km od Trondheim w Stjørdal, znajduje się jedno z największych lotnisk w Norwegii. Lotnisko Trondheim lufthavn, Værnes obsługiwane jest przez firmę Avinor, dzieląc lotnisko z częścią wojskową zarządzającą przez Norweskie Królewskie Siły Lotnicze. Lotnisko, z którego pierwszy lot odbył się 26 marca 1914, w 2005 roku obsłużyło 2 817 454 pasażerów.

Pociągi

Miasto posiada dworzec kolejowy z którego odjeżdżają koleje linii Nordlandsbanen łączące Trondheim z Mo i Rana od 1942, z Fauske od 1958, z Bodø od 1962. Natomiast inna linia kolejowa Meråkerbanen łaczy od 1882 roku ze Szwecją via Storlien. Z Oslo łaczą natomiast dwie linie Rørosbanen (od 1877) i Dovrebanen (od 1921).

Statki

Z Trondheim odpływają statki firmy Hurtigruten, które kursują pomiędzy Bergen a Kirkenes. Dodatkowo w sezonie letnim, do portu awija wiele statków rejsowych. Od roku 1994 kursuje szybki statek do Kristiansund, pełniąc rolę statku regionalnego doworzącego ludzi tych dwóch bliskich geograficznie miast.

Sport

W mieście działa wiele klubów sportowych, ale najsławniejszym z nich jest Rosenborg Trondheim. Wielokrotnie wygrywał mistrzostwo norweskiej ekstraklasy, oraz występował w Lidze Mistrzów.

W Trondheim mieści się także Granasen - skocznia narciarska, która była areną wielu zawodów m.in. Mistrzostw Świata w kombinacji norweskiej w 1997 roku, oraz Pucharu Świata w narciarstwie klasycznym w 2004 roku. Na skoczni rozgrywane są także zawody Pucharu Świata w skokach narciarskich. Rekord skoczni z wynikiem 138,5m, ustanowił 9 marca 2001 Adam Małysz.

W mieście znajduje się także pole golfowe z osiemnastoma dołkami. Z terenów "Bymarka" rozpościera się widok na całe miasto i pobliski fjord. [36]