Wikipedysta:Pichoneczek/Hedd Wyn

Hedd Wyn

Hedd Wyn (właś. Ellis Humphrey Evans, ur. 13 stycznia 1887, zm. 31 lipca 1917) był poetą piszącym w języku walijskim. Zginął podczas bitwy pod Passchendaele w trakcie I Wojny Światowej. Został pośmiertnie odznaczony krzesłem barda podczas Narodowego Eisteddfodu w 1917 roku. Przyjął pseudonim Hedd Wyn (walijski: błogosławiony spokój) który został zainspirowany sposobem, w jaki światło słoneczne przebija się przez dolinę Meirionydd. Na jego styl największy wpływ miał romantyzm a główne motywy przewijające się w jego twórczości to motywy natury i religii. Napisał także kilka wierszy wojennych po wybuchu wojny na froncie zachodnim.

Wczesne życie

Ellis Humphrey Evans urodził się 13 stycznia 1887 w Pen Lan, w domu leżącym w centrum miejscowości Trawsfynydd w rejonie Meirionydd w Walii. Był najstarszym z jedenaściorga dzieci Evana i Mary Evansów. Latem 1887 roku rodzina przeniosła się na farmę w Yr Ysgwrn leżącą kilka kilometrów od Trawsfynydd. Uczęszczał do szkoły podstawowej i do szkoły niedzielnej jednakże w wieku 14 lat porzucił edukację i rozpoczął pracę jako pasterz na farmie swojego ojca. Pomimo średnich wyników w nauce miał talent do poezji i napisał swoje pierwsze wiersze już w wieku jedenastu lat.

Pierwsza Wojna Światowa

Premier David Lloyd George zachęcał mieszkańców Walii do brania czynnego udziału w wojnie. Ludność Walii także bardzo popierała I Wojnę Światową. Bardzo wielu Walijczyków ochotniczo zaciągnęło się do armii w 1914 i nawet wprowadzenie obowiązkowego poboru w 1916 roku nie zmniejszyło poparcia dla wojny.

Wojna zainspirowała Hedd Wyna, który wtedy właśnie napisał jedne z najbardziej rozpoznawalnych wierszy takich jak 'Plant Trawsfynnydd' ("Children of Trawsfynnydd” – "Dzieci Trawsfynnyd"), 'Y Blotyn Du' ("The Black Dot" – "Czarny Punkt"), i "Nid â’n Ango" ("[It] Will Not Be Forgotten" – "To nie zostanie zapomniane"). Jego wiersz, 'Rhyfel' ("War" – "Wojna") pozostaje jednym z jego najczęściej cytowanych wierszy.

 

'Rhyfel' w wersji walijskiej i angielskiej

Język Walijski	Język Angielski
Gwae fi fy myw mewn oes mor ddreng,	Why must I live in this grim age,
A Duw ar drai ar orwel pell;	When, to a far horizon, God
O'i ôl mae dyn, yn deyrn a gwreng,	Has ebbed away, and man, with rage,
Yn codi ei awdurdod hell.	Now wields the sceptre and the rod?
Pan deimlodd fyned ymaith Dduw	Man raised his sword, once God had gone,
Cyfododd gledd i ladd ei frawd;	To slay his brother, and the roar
Mae swn yr ymladd ar ein clyw,	Of battlefields now casts upon
A'i gysgod ar fythynnod tlawd.	Our homes the shadow of the war.
Mae'r hen delynau genid gynt,	The harps to which we sang are hung,
Ynghrog ar gangau'r helyg draw,	On willow boughs, and their refrain
A gwaedd y bechgyn lond y gwynt,	Drowned by the anguish of the young
A'u gwaed yn gymysg efo'r glaw	Whose blood is mingled with the rain.

Służba wojskowa

W 1916 roku rodzina Evansów musiała wysłać jednego ze swoich synów aby dołączył do Brytyjskiej Armii pomimo faktu, że uprawa roli stanowiła kluczowy element wojennej gospodarki Walii. Ellis zaciągnął się zamiast swojego młodszego brata Roberta. W lutym 1917 roku otrzymał szkolenie w Litherland Camp w Liverpoolu. Jednakże w marcu 1917 roku rząd wydał oświadczenie w którym niektórzy żołnierze byli zwolnieni ze służby aby uczestniczyć w pracy na roli. Dzięki temu Ellis został zwolniony ze służby na siedem tygodni. Spędził większość tego czasu pisząc wiersz 'Yr Arwr' („The Hero” – „Bohater”), który później zgłosił na uroczystość Narodowego Eisteddfodu pod pseudonimem Fleur de Lys. W czerwcu 1917 roku Hedd Wyn dołączył do 15go batalionu Walijskich Królewskich Fizylierów w Flechin we Francji. List z wierszem został wysłany pocztą 15 lipca 1917 roku. Tego samego dnia, 15ty batalion wymaszerował na front i miał wkrótce wziąć udział w Bitwie pod Passchendaele.

Śmierć pod Passchendaele

Atak rozpoczął się 31 Lipca 1917 roku. Rzęsisty deszcz zamienił pole bitwy w bagno. 15ty batalion zajął Pilckem Ridge i potem ruszył w stronę umocnień znanych jako "Żelazny Krzyż" pod ciężkim ostrzałem artyleryjskim i maszynowym. W połowie drogi Hedd Wyn otrzymał ranę w brzuch i wkrótce potem został przeniesiony do namiotu sanitariuszy. Wciąż przytomny zapytał lekarza czy uważa że ma szansę na przeżycie pomimo tego, że jego szanse były one minimalne. Szeregowy Ellis Evans zmarł około godziny 11. Wśród 31000 ofiar tej bitwy znalazł się także irlandzki poeta Francis Ledwidge.

Dziedzictwo

Szóstego września 1917 uroczystość Narodowego Eisteddfodu odbyła się w Birkenhead Park w Anglii. David Lloyd George, ówczesny premier Anglii, który sam był Walijczykiem także wziął w niej udział. Po tym jak sędziowie ogłosili zwycięstwo Fleura de Lysa zabrzmiały trąby które wzywały autora do ujawnienia się i odbioru nagrody. Po trzech wezwaniach Arcydruid Dyfed ogłosił że zwycięzca zginął w bitwie 6 tygodni wcześniej. Krzesło barda, będące główną nagrodą i wyróżnieniem tej uroczystości pozostało więc puste i zostało przykryte czarnym płótnem. W takim stanie zostało ono dostarczone rodzinie Evansa. Obecnie w odniesieniu do uroczystości z 1917 używa się często zwrotu "Eisteddfod y Gadair Ddu" ("Eisteddfod Czarnego Krzesła"). Krzesło to zostało wyrzeźbione przez Eugeena Vanfleterena (1880-1950), Belga, który po rozpoczęciu wojny wyemigrował do Anglii. Ellis H. Evans został pochowany na cmentarzu Artillery Wood niedaleko miejscowości Boezinge. Po petycji Komisji do Spraw Grobów Wojennych do nagrobka E. H. Evansa została dodana fraza ‘Y Priffard Hedd Wyn’ , ‘Główny Bard – Hedd Wyn’.

Rękopisy i publikacje

Zaraz po uroczystościach Eisteddfod w miejscowości Trawsfynydd zebrała się specjalna komisja, której celem było odnalezienie prac poety. Pod kierunkiem J. R. Jonesa, wszystkie rękopisy poety zostały odnalezione i zabezpieczone. Dzięki tym działaniom pierwszy zbiór prac barda zatytułowany Cerddi'r Bugail (‘Wiersze Pasterza’) został wydany w roku 1918. Oryginalne rękopisy zostały przekazane Walijskiej Bibliotece w 1934 roku. Zbiór prac poety w języku walijskim został opublikowany pod tytułem "Hedd Wyn, Ei Farddoniaeth" przez Merilang Press, Bodyfuddau, Trawsfynydd, Gwynedd, LL41 4UW w lutym 2012. ISBN 978-0-9569379-1-9.

Yr Arwr

Wiersz 'Yr Arwr' (“The Hero” – ‘Bohater’) który wygrał Narodowy Eisteddfod jest wciąż uważany za najlepszą pracę poety. Oda podzielona jest na cztery części i przedstawia dwójkę bohaterów: Merch y Drycinoedd ("Daughter of the Tempests" – "Córka Burz") a także postać o imieniu Arwr. W przeszłości pojawiały się niezgodności co do znaczenia tejże ody. Z pewnością Hedd Wyn, podobnie jak jego ulubiony poeta Shelley, zmierzał w kierunku ideidoskonałej ludzkości i doskonałego świata wbrew chaosowi spowodowanemu przez wojnę. Merch y Drycinoedd jest postrzegana jako symbol miłości, piękna natury i kreatywności a Yr Arwr jako symbol dobra, uczciwości, wolności i sprawiedliwości. To właśnie poprzez jego poświęcenie i jedność z Merch y Drycinoedd nadejdą lepsze czasy.

Trawsfynydd

Krzesło barda należące do Hedd Wyna znajduje się na wystawie w Yr Ysgwrn gdzie jest przechowywane przez bratanka poety, Geralda Williamsa. W grudniu 2012 roku Gerald został nominowany do Orderu Imperium Brytyjskiego za jego "wyjątkowy wkład” w dziedzictwo poety. Powstał także pomnik Hedd Wyna, wykonany z bronzu, który przedstawia go jako człowieka ubranego w pasterskie ubrania. Pomnik ten stoi w samym środku miejscowości. Został on odsłonięty przez jego matkę w 1923 i znajduje się na nim englyn (tradycyjny walijski krótki wiersz), który Hedd Wyn napisał ku pamięci swojego zamordowanego przyjaciela, Griffa Jonesa.

W kulturze masowej

'The Black Chair' ("Czarne Krzesło"), powieść dla młodzieży z 2009 roku napisana przez Phila Carradice’a jest oparta na biografii Hedd Wyna.

Hedd Wyn stał się bohaterem filmu ‘Hedd Wyn’ z 1992. Film nagrany był na postawie scenariusza Alana Llwyda a główną rolę zagrał w nim Huw Garmon. W tymże filmie, Hedd Wyn został przedstawiony jako bohater tragiczny, który nie znosi ultranacjonalizmu, otaczącego go ze wszystkich stron w trakcie wojny. W związku z tym fabuła filmu w znacznej części skupia się na staraniach Ellisa Evansa o uniknięcie służby wojskowej. Hedd Wyn wygrał nagrodę the Royal Television Society's Television Award w kategorii Najlepszy Pojedynczy Akt w 1993 a także nagrodę BAFTA Cymru (walijski odpowiednik BAFTA) w następujących kategoriach:

Najlepsza Rola (stworzona przez Jane Roberts i Martina Morleya),

Najlepszy Reżyser (Paul Turner),

Najlepszy Serial – Walia (Shan Davies i Paul Turner),

Najlepszy Montaż (Chris Lawrence),

Najlepsza Oryginalna Muzyka (John E.R. hardy),

Najlepszy Scenarzysta – Walia (Alan Llwyd) w 1994 roku.

Był także pierwszym filmem Brytyjskim nominowanym w kategorii Najlepszy Film Zagraniczny na Academy Awards. Kategoria:Brytyjscy pisarze