Wikipedysta:Railcarboy/brudnopis

Wagon osobowy - wagon kolejowy, służący do przewozu osób i bagażu podręcznego. Wagony osobowe dzieli się na doczepne i silnikowe. Wagon silnikowy porusza się bez lokomotywy, ewentualnie jest sprzęgnięty z innym wagonem. Natomiast wagon doczepny jest doczepiany do lokomotywy lub wagonu silnikowego. Wśród wagonów rozróżnia się przedziałowe i bezprzedziałowe. Wagony przedziałowe są podzielone przedziałami w których jest 6 lub 8 miejsc. Używane są one przeważnie na dłuższych trasach. Natomiast wagony bezprzedziałowe są najczęściej używane w ruchu lokalnym, gdzie występuje częsta wymiana podróżnych. W wagonach bezprzedziałowych stosuje się korytarz w środku wzdłuż wagonu oraz szersze drzwi w środkowej części składu.

Klasa wagonu

W pociągach stosowanych w Europie zachodniej i środkowej wyróżnia się dwie klasy wagonów: 1 i 2.

Pierwsza klasa ma 3 miejsca w rzędzie przez co fotele są szersze. Dodatkowo można je rozłożyć. Często posiada kontakty 230V w przedziałach i indywidualne oświetlenie. Przedziały klasy I są też przeważnie dłuższe niż klasy II co powoduje że na standardowej długości wagonu znajduje się 9 przedziałów przy 10-11 w klasie II.

Druga klasa ma bardzo zróżnicowany standard. Standardowo znajdują się 4 miejsca w rzędzie (lecz może być ich 5 (w niektórych pociągach lokalnych) lub nawet 3 (najczęściej wagony zdeklasowane).

Drzwi w wagonach

drzwi skrzydłowo-łamane (z wagonu bagażowego)

W osobowych wagonach kolejowych stosuje się kilka rodzajów drzwi wejściowych.

Drzwi dwuskrzydłowe rozsuwane - w tym rozwiązaniu drzwi wchodzą w specjalne luki w bokach wagonów. Rozsuwanie następuje ręcznie np. we wagonach Bhp lub za pomocą centralnie sterowanych silników np. w elektrycznych zespołach trakcyjnych.

Drzwi skrzydłowe składają się z jednego otwieranego na zewnątrz lub do wewnątrz skrzydła. Z uwagi na to, iż otwarte drzwi skrzydłowe otwierane na zewnątrz wystają poza wymaganą skrajnię, obecnie praktycznie niestosowane - spotkać można je w niektórych wagonach zabytkowych a także w obsługiwanych wyłącznie przez obsługę pociągu drzwiach od przedziału służbowo-bagażowego EN57. Drzwi skrzydłowe otwierane do wewnątrz występują w wagonach bagażowych Ds i BDs (obecnie stosowane jako wagony do przewozu rowerów, drzwi pozbawione zostały klamek umożliwiające ich otwieranie). Drzwi tego typu używane są również w niektórych węglarkach (posiadających drzwi).

Drzwi skrzydłowo łamane są najpopularniejszym drzwiami w wagonach osobowych użytkowanych przez PKP. Drzwi te składają się z dwóch skrzydeł, które jeśli są zamknięte tworzą jedną powierzchnię, natomiast podczas otwierania jedna z tych powierzchni jest załamywana do wewnątrz wagonu, a druga, większa - do zewnątrz. Dzięki takiemu rozwiązaniu wagon nawet z otwartymi drzwiami cały czas mieści się w wymaganej skrajni. Tego typu drzwi występują w wagonach typu 111A, 112A (w tym 112At) , 120A oraz YB BAUTZEN.

Drzwi odskowo przesuwne są stosowane w szynobusach i najnowszych wagonach osobowych (większość z nich jeździ w składach IC). Drzwi te w przeciwieństwie do rozsuwanych otwierają się na zewnątrz. Jednakże są tam prowadzone na specjalnych ramionach napędzanych małymi silniczkami. Otwarcie drzwi następuje przez naciśniecie przycisku. Czasem stosuje się otwieranie centralne ale jest to stosowane prawie wyłącznie w tramwajach.

Ogrzewanie w wagonach

Pierwszym system ogrzewania w wagonach pasażerskich były tak zwane gorące podnóżki. Były to blaszane zbiorniki mające około 20 litrów pojemności, obite tkaniną. Zbiorniki te były napełniane wodą na stacjach. System ten był stosowany do około 1910 roku. Gorące podnóżki były bardzo nieergonomicznym rozwiązaniem dodatkowo wymagały częstych uzupełnień wody powodując przestoje pociągów.

Kolejnym system ogrzewania stosowanym głównie na liniach lokalnych były piece. System ten był możliwy do zastosowania w wagonach bezprzedziałowych i polegał na zastosowaniu pieca z żeliwa. Podstawową wadą tego rozwiązania było nierównomierne ogrzewanie przedziału. Dodatkowo potrzebny był dodatkowy palacz. System ten był stosowany nawet do lat 50. Jednakże w końcowej fazie tylko w wagonach gospodarczych i technicznych.

Ogrzewanie gazowe w wagonach osobowych było stosowane bardzo krótko gdyż było bardzo niebezpieczne i bardzo drogie. System ten polegał na stosowaniu kilku małych grzejników gazowych połączonych z piecem gazowym.

Zmodyfikowanym system ogrzewania piecowego były piece brykietowe. Piec znajdował się na zewnątrz ogrzewał powietrze lub wodę w zbiorniku następnie zbiornik ten ogrzewał wagon. Jednakże nie sprawdził się ze względu na kłopotliwą obsługę oraz wysokie koszty eksploatacji. System ten był stosowany w wagonach PKP do lat 50.

Ogrzewanie powietrzne jest znacznie ulepszoną wersją pieców brykietowych. Piec opalany był koksem ogrzewał powietrze które rurkami rozchodziło się do grzejników dodatkowo posiadały regulacje niestety czym dalej od pieca tym regulacja była mniej dokładna i zależna od ustawień we wcześniejszych przedziałach.

Ogrzewanie wodne jest lepszą wersją ogrzewania powietrznego z tą różnicą że zamiast powietrza w rurach płynęła woda co znacznie ulepszyło możliwość regulacji. W wersji ulepszonej woda nie była podgrzewana przez piec tylko elektrycznie z lokomotywy w tej wersji stosuje się ją czasem nawet do dziś.

Pierwszy system ogrzewania nieindywidualnego w którym ogrzewanie pochodziło z kotła parowego (ogrzewanie parowe) w lokomotywie lub specjalnym wagonie ogrzewczym. Obecnie system ten nie jest stosowany jednakże są jeszcze lokomotywy i wagony posiadające ten system.

System ten polega na grzejnikach elektrycznych podłączonych do lokomotywy lub zasilanych z prądnic znajdujących się przy wózku. Często umożliwia regulacje (0, 1/3, 2/3, 1).

Ogrzewanie elektryczne nawiewowe to najnowocześniejszy system ogrzewania polegający na wtłaczaniu do przedziałów gorącego powietrza ogrzewane przez grzejniki elektryczne często posiada pełną regulacje temperatury.

Obecnie najnowocześniejsze wagony są klimatyzowane.

Instalacja rozgłoszeniowa

Służy do rozgłaszania komunikatów w pociągu we wszystkich lub wybranym wagonie. Podróżni mogą zostać poinformowani np. o zbliżaniu się pociągu do określonej stacji, o uzyskiwanych połączeniach, o zakłóceniach w ruchu, o zagrożeniu pożarem lub o innych niebezpieczeństwach życia i zdrowia pasażerów. Obsługa pociągu może porozumiewać się ze stanowiskiem sterującym lub maszynistą pociągu. Regulacja natężenia sygnału akustycznego jest możliwa w przedziałach.

Na instalację rozgoszeniową wagonu składają się:

1. wzmacniacz akustyczny np. WWA 106.1,