Wikipedysta:Stanisom/brudnopis11
Odoranty a zdrowie
[edytuj | edytuj kod]
Oddziaływanie na układ węchowy
[edytuj | edytuj kod]Odorantem jest dowolna substancja posiadająca zapach. Odczucie zapachu zachodzi wtedy gdy odoranty oddziaływują na narząd powonienia. Substancje chemiczne zawarte we wdychanym powietrzu przedostają się do jamy nosowej, gdzie rozpuszczają się w śluzie pokrywającym nabłonek okolicy węchowej błony śluzowej. W nabłonku węchowym znajdują sie zakończenia nerwu węchowego, który przewodzi impulsy węchowe drogą węchową przez opuszkę węchową do kory mózgowej. [1] [2]
Reakcja zdrowotna na zapach zależy od Intensywności, rodzaj i wartości hedonicznej zapachu (przyjemne lub nieprzyjemne wrażenie przy ekspozycji na zapach). [2] [3] [4] Nieprzyjemne zapachy mogą być przyczyną uciążliwości zapachowej. Reakcje zdrowotne na zapachy mogą wystąpić także wtedy, gdy stężenie zapachu jest poniżej dawki toksycznej.[5]
Drażniące działanie odorantów
[edytuj | edytuj kod]Odoranty mogą również drażnić zakończenia nerwów czuciowych znajdujących się w błonie śluzowej nosa i pozostałych odcinków dróg oddechowych. Są to nerw trójdzielny i nerw błędny. Powoduje to takie reakcje jak kichanie, łzawienie lub nawet zatrzymanie oddechu. [2] [4]. Zapachy wskazują na obecność w powietrzu substancji, które mogą wywoływać takie reakcje jak podrażnienie śluzówek dróg oddechowych.[5]
Przykłady reakcji zdrowotnych
[edytuj | edytuj kod]Shusterman zwrócił uwagę na to, że niektóre substancje wywoływały objawy zdrowotne już w wielokrotnie niższych stężeniach niż stężenia drażniące lub toksyczne i opisał mechanizmy patofizjologiczne powodowania przez odory takich objawów somatycznych jak bóle głowy, nudności i duszność[6] [7].
Istnieje niewielka liczba substancji chemicznych, które powodują odczucia węchowe i jednocześnie nie posiadają działania drażniącego na błony śluzowe (w wystarczająco dużych stężeniach). Tak więc gdy mówimy o wpływie odorantu na zdrowie, trzeba zwrócić uwagę na możliwe współistnienie oddziaływania olfaktorycznego i drażniącego i wyraźnie oddzielać te dwa rodzaje ekspozycji w badaniach empirycznych[7] [8].
Bulsing i in. stwierdzili, że niektórzy ludzie przypisują występowanie objawów zdrowotnych do ekspozycji na zapachy, mimo, że nie występują one w stężeniach toksycznych. W tym wypadku objawy zdrowotne są wynikiem przekonania tych osób o potencjalnie szkodliwym wpływie tych odorantów[5].
Ekspozycja na zapachy powoduje pogorszenie się objawów astmy oskrzelowej.[9]
Sugawara i in. badali wpływ zmiany nastroju oraz zachowań werbalnych i niewerbalnych w wyniku ekspozycji na odoranty zawarte w olejkach eterycznych[10].
Nawet jeśli odoranty nie wywołują działania toksycznego, mogą obniżać wydolność organizmu, a więc potencjalnie mogą stanowić zagrożenie w wykonywaniu wielu zawodów. Badania przeprowadzone przez Knasko[11] wykazały jednak, że wpływ odorantów na obniżenie wydolności lub zmiany nastroju może być związany z błędnym odczytywaniem testów pamięciowych, a niekoniecznie z istotnymi zmianami w stanie zdrowia.
Wśród ludności mieszkającej w pobliżu zakładów hodowli świń stwierdzono większą częstotliwość występowania takich objawów chorobowych jak bóle głowy, zaburzenia układu oddechowego, podrażnienie oczu, nudności, osłabienie i ucisk w klatce piersiowej[12].
| Substancja | Stężenie | Objawy | Zródło |
|---|---|---|---|
| Olejki eteryczne Linalool i enantiomery |
1/1, 1/5, 1/10, 1/50, 1/100, 1/1,000 i 1/10,000 |
Zmiany nastroju, zachowania werbalne i niewerbalne |
Sugawara[10] |
| Insektycydy, środki czyszczące, perfumy i woda kolońska, dym papierosowy |
... | Pogorszenie objawów astmy | Shim[9] |
| ... | ... | ... | ... |
| ... | ... | ... | ... |
| ... | ... | ... | ... |
| ... | ... | ... | ... |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Olgierd Narkiewicz: Neuroanatomia czynnościowa i kliniczna. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003. ISBN 978-83-200-3751-7.
- ↑ a b c William F. Ganong: Fizjologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2009. ISBN 978-83-200-3989-4.
- ↑ Maria Zalesska-Kręcicka, Tomasz Kręcicki: Zarys otolaryngologii. Wrocław: Akademia Medyczna im. Piastów Sląskich, 2008. ISBN 978-83-7055-552-8.
- ↑ a b Susan S. Schiffman, John M. Walker, Pam Dalton,Tyler S. Lorig, James H. Raymer, Dennis Shusterman, Mike Williams. Potential Health Effects of Odor from Animal Operations, Wastewater Treatment, and Recycling of Byproducts. „Journal of Agromedicine”. 7:1, s. 7-81, 2000. DOI: 10.1300/J096v07n01_02. (ang.).
- ↑ a b c Patricia J. Bulsing, Monique A.M. Smeets and Marcel A. Van den Hout. The Implicit Association between Odors and Illness. „Chem. Senses”. 34, s. 111–119, 2009. DOI: 10.1093/chemse/bjn062.
- ↑ Dennis Shusterman. Critical Review: The Health Significance of Environmental Odor Pollution. „Archives of Environmental Health: An International Journal”. 47:1. s. 76-87. DOI: 10.1080/00039896.1992.9935948. (ang.).
- ↑ a b Dennis Shusterman. The Health Significance of Environmental Odour Pollution: Revisited. „Journal of Environmental Medicine”. 1, s. 249-258, 1999. DOI: 10.1002/jem.38.
- ↑ Dennis Shusterman. Community Health And Odor Pollution Regulation. „American Journal of Public Health”. 82(11), s. 1567, 1992.
- ↑ a b Chang Shim, M. Henry Williams. Effects of Odors in Asthma. „The American Journal of Medicine”. 80, s. 18-22, 1986.
- ↑ a b Sugawara Y, Shigetho A, Yoneda M, Tuchiya T, Matumura T, Hirano M.. Relationship between Mood Change, Odour and Its Physiological Effects in Humans While Inhaling the Fragrances of Essential Oils as well as Linalool and Its Enantiomers. „Molecules”. 18(3), s. 3312-38, 2013 Mar 13. DOI: 10.3390/molecules18033312.
- ↑ Susan C. Knasko. Performance, Mood, and Health During Exposure to Intermittent Odors. „Archives of Environmental Health: An International Journal”. 48:5, s. 305-308, 1993. DOI: 10.1080/00039896.1993.9936718.
- ↑ Kendall Thu, et al.. A Control Study of the Physical and Mental Health of Residents Living Near a Large-scale Swine Operation. „Journal of Agricultural Safety and Health”. 3 (1), s. 13-26, 1997. (ang.).