Wikipedysta:Zmechowiec 75/brudnopis/Garnizon Przasnysz

Garnizon Przasnysz, 1912r. Rosyjski kompleks koszarowy o zabudowie carskiej przy trakcie makowskim, powstał (1897-1907)

Plan sytuacyjny koszar (1923)

Garnizon Przasnysz, 2010r. Widok współczesny koszar garnizonu

Garnizon Przasnysz, 2013r. Koszary przasnyskiego garnizonu

Garnizon Przasnysz, 2013r. Sztandar 2 Orel z asystą wojskową

Garnizon Przasnysz – garnizon utworzony na przełomie XVIII i XIX wieku, gdzie stacjonowały regimenty dragońskie, przed 1945 garnizon armii pruskiej w czasie zaboru pruskiego (był to początkowy okres stałego stacjonowania wojska w Przasnyszu), następnie znalazł się na terenie Księstwa Warszawskiego, potem Królestwa Polskiego, dalej pełniąc funkcje militarne.

Od 1907 garnizon armii Imperium Rosyjskiego z kompleksem koszarowym o zabudowie carskiej, jednocześnie stając się autonomicznym i granicznym miastem garnizonowym.

W czasie I wojny światowej w listopadzie i grudniu 1914 pod i w samym garnizonie Przasnysz toczyły się ciężkie walki pomiędzy wojskami rosyjskimi i niemieckimi, jako garnizon graniczny wielokrotnie przechodził z rąk do rąk. 15 lipca 1915 garnizon został opanowany przez oddziały niemieckie i był pod jej jurysdykcją do 11 listopada 1918, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości rozlokowana była placówka Polskiej Organizacji Wojskowej.

W sierpniu 1920 w garnizonie Przasnysz i w okolicach miały miejsce wyjątkowo zacięte walki z bolszewicką 15 Armią. Przez dwa tygodnie miasto było okupowane przez wojska sowieckie Korpusu Kawalerii Gaja Gaj. Od 21 sierpnia 1920 operowały w rejonie oraz były rozlokowane w koszarach oddziały Wojska Polskiego II RP do 1939.

Od 1939 do 1945 garnizon armii niemieckiej (niem. Garnison Praschnitz). Po II wojnie światowej garnizon wojsk Armii Czerwonej/Radzieckiej, a od 1946 polski garnizon wojskowy Wojska Polskiego.

Obecnie w garnizonie Przasnysz w kompleksie koszarowym przy ul. Makowskiej 1 stacjonuje 2 Ośrodek Radioelektroniczny, który w wyniku reformy struktur dowodzenia od 1 stycznia 2014 podlega pod Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.

Garnizon Przasnysz obejmuje swoją właściwością miasto Przasnysz, powiat przasnyski, powiat ciechanowski, powiat mławski, powiat pułtuski, powiat sierpecki, powiat makowski, powiat żuromiński.

Geneza wojska w Przasnyszu

Najstarsze ślady wojska

Stefan Czarniecki przebywał w Przasnyszu (1657)

Początek stałego funkcjonowania garnizonu Przasnysz przyjmuje się na początek XIX wieku. Jednak najstarsze ślady hufców zbrojnych w Przasnyszu sięgają XIII w., gdzie nad rzeką Węgierką, funkcjonowała osada targowa. Stał tu również dwór myśliwski książąt mazowieckich, którego opis zamieścił Henryk Sienkiewicz w Krzyżakach. 10 października 1427 roku Przasnysz uzyskał od księcia mazowieckiego Janusza I Starszego przywilej miejski na prawie chełmińskim. Największy rozkwit miasta nastąpił w XVI wieku, zwłaszcza po wcieleniu w 1526 Mazowsza do Korony. Administracyjnie Przasnysz wchodził w skład Ziemi Ciechanowskiej jako stolica rozległego powiatu.

gen. Antoni Madaliński był w Przasnyszu (1794)

Wojska Stefana Czarnieckiego, szwedzkie, Sawy-Calińskiego

26 stycznia 1657 po zwycięskiej potyczce z oddziałem brandenburskim stoczonej w rejonie Chorzel pojawił się w Przasnyszu Stefan Czarniecki, ale został zmuszony wycofać się stąd pod naporem przeważających sił Szwedów dowodzonych przez Stenbocka. W mieście rozpoczęły stacjonować wojska szwedzkie. Upadek Przasnysza okazał się niezwykle długotrwały. Dopiero w 2 połowie XVIII w. miasto zaczęło się ponownie rozwijać. W czasie Konfederacji Barskiej w okolicach Przasnysza mieściła się baza wypadowa oddziału konfederatów słynnego Kozaka Józefa Sawy-Calińskiego. W bitwie pod Szreńskiem został ranny, dostał się do niewoli rosyjskiej, zmarł z ran i został pochowany w okolicach Przasnysza w 1771.

Wojska Antoniego Madalińskiego

13 marca 1794 stanął w Przasnyszu na czele zbuntowanej I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej gen. Antoni Madaliński. Podczas marszu z Ostrołęki do Krakowa dał sygnał do wybuchu powstania kościuszkowskiego. Madaliński zorganizował tu oddziałek Kurpiów, tworząc z nich jednostkę strzelców pieszych.

Garnizon Przasnysz w XVIII, XIX i XX w. do 1945

Był zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe:

1. Armia Królestwa Prus (1795-1807)
2. Armii Księstwa Warszawskiego (1807-1815)
3. Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego (1815-1830)
4. Armii Imperium Rosyjskiego (1831-1915)
5. Armii Cesarstwa Niemieckiego (1915-1918)
6. Polskiej Siły Zbrojnej (1917-1918)
7. Wojska Polskiego II RP (1918-1939)
8. III Rzeszy (1939-1945)
9. Armii Krajowej – SZP – ZWZ (1939-1945),

Garnizon w okresie zaboru pruskiego 1795-1807

Ziemie Rzeczypospolitej po rozbiorach

Po klęsce insurekcji kościuszkowskiej i trzecim rozbiorze (1795) Przasnysz znalazł się w zaborze pruskim w składzie pruskiej monarchii Hohenzollernów, jako część tzw. Prusów Nowo-wschodnich. Na przełomie XVIII i XIX wieku w garnizonie kwaterowały regimenty dragońskie. Od 1806 w Przasnyszu stacjonowało wojsko na stałe.

Jednostki w latach 1795-1806

• pułk dragonów dowodzony przez gen. Roquette (1806)
• szwadron 10 regimentu dragonów von Buscha (1806)

Garnizon w okresie Księstwa Warszawskiego 1807-1812

Napoleon Bonaparte

Księstwo Warszawskie w latach 1809-1815

W latach 1807-1815 garnizon Przasnysz terytorialnie należał do departamentu płockiego Księstwa Warszawskiego, a następnie Królestwa Polskiego. W tym czasie stawały garnizonem oddziały rosyjskie i polskie.

Jednostki w latach 1807-1813

• IV korpus Soult'a
  • kawaleria gen. Guyot'a z IV korpusu Soult'a (1806-1807)
• oddziały polskie (1807-1813)
  • kompania z 4 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego (1808)
• oddziały rosyjskie (1813-1831)

Garnizon w okresie Królestwa Polskiego 1815-1914

Polska okresu rozbiorów po kongresie wiedeńskim

W garnizonie Przasnysz w okresie Królestwa Polskiego w 1815 r. kwaterowała doraźnie na kwaterach prywatnych kompania karabinierska z 3 Pułku Strzelców Pieszych.

Garnizon w okresie powstania listopadowego

W okresie powstania listopadowego w garnizonie przasnyskim kwaterowały i przemieszczały się oddziały regularne wojsk carskich i polskich.

Garnizon w okresie i po powstaniu styczniowym

Garnizon 22 stycznia 1863 w momencie wybuchu powstania styczniowego liczył około 800 osobowy stan. W 1864 po upadku powstania styczniowego w Przasnyszu stale funkcjonowały mniejsze lub większe oddziały wojskowe. W 1907 Przasnysz uzyskał «status autonomicznego miasta garnizonowego».

W 1913 stan garnizonu wynosił około 2500 ludzi.

Jednostki w latach 1815-1914

• kompania karabinierska z → 3 Pułku Strzelców Pieszych — stacjonowanie miasto (1815)
• szwadron kawalerii Orła Białego (dowódca mjr Aleksander Kamiński) — rejon/miasto (1831)
• odziały gen. Jana Nepomucena Umińskiego — rejon/miasto (1831)
• 7 Pułk Kozaków Czarnomorskich — rejon/miasto (1831-1832)
• 9 Pułk Jegrów – rejon/miasto (1831-1832)
• wydzielone pododdziały 22 Niżegorodzkiego Pułku Piechoty ze składu → 6 Dywizji Piechoty Imperium Rosyjskiego — miasto (1832-1864)
• sztab 22 pp z → 6 DP IR — miasto (1832-1864)
  • 2 i 7 kompania 22 pp z → 6 DP IR — miasto (1832-1864)
• oddział inwalidów (żołnierzy niezdolnych do dalszej służby z powodu kalectwa lub utraty zdrowia) — miasto (1863- ?)
• sotnia 18 Pułku Kozaków Dońskich — miasto (1863-? )
• 30 Połtawski Pułk Piechoty ze składu → 8 Dywizji Piechoty Imperium Rosyjskiego — miasto/koszary (1892-1910)
• sztab 2 Brygady Kawalerii z → 6 Dywizji Kawalerii Imperium Rosyjskiego (sztab w Ciechanowie) — koszary (1911-1913)
• 6 Doński Pułk Kozaków z → 6 DK IR — koszary (1910-1914)
• 6 Klasticki Pułk Huzarów z → 6 DK IR — koszary (1913-1914)
• kompania karabinów maszynowych 1 Brygady z → 8 DP IR — koszary (1913-1914)

Garnizon rosyjski i niemiecki w latach 1914-1918

W czerwcu 1914 w garnizonie Przasnysz, po wybuchu I wojny światowej, kwaterowały wojska rosyjskie. W listopadzie i w grudniu 1914 r. w garnizonie i w jego rejonie toczyły się ciężkie walki pomiędzy wojskami rosyjskimi i niemieckimi. Garnizon wielokrotnie przechodził z rąk do rąk.

Od 1914 do listopada 1918 w garnizonie Przasnysz oraz w jego rejonie operowały:

Jednostki Imperium Rosyjskiego w 1914

• 6 Doński Pułk Kozaków — stacjonowanie w koszarach (1910-5 września 1914)
• Sztab 1 Turkiestańskiego Korpusu Armijnego — stacjonowanie w koszarach (6 wrzesień 1914-18 wrzesień 1914)
• Sztab 23 Korpusu Armijnego Imperium Rosyjskiego — koszary (6 wrzesień 1914-18 wrzesień 1914)

Jednostki Cesarstwa Niemieckiego w 1914

• 36 Dywizja Rezerwowa z korpusu gen. Morgena wchodzącego w skład grupy armijnej von Gallwitza — koszary (19 września 1914-27 września 1914)
• Dywizja gen. Wernitza, wchodząca w skład korpusu Zastrowa — koszary (7 grudzień 1914-15 grudzień 1914)

Jednostki Imperium Rosyjskiego w latach 1914-1915

• sztab 1 Turkiestańskiego Korpusu Armijnego - koszary (15 grudzień 1914-23 luty 1915)
• 4 Dywizja Kozaków Dońskich — działania w rejonie Przasnysza, koszary (15 grudzień 1914-22 grudzień 1914 )

Szturm niemiecki na Przasnysz w dniach 18 – 24 II

Rosyjskie kontruderzenie I i II Korpusu Syberyjskiego w dniach 25 – 28 II

Położenie stron z 13 i 14 lipca

• 77 Dywizja Piechoty Imperium Rosyjskiego — działania w rejonie Przasnysza, koszary (15 grudzień 1914-22 grudzień 1914)
• 63 Brygada Piechoty Imperium Rosyjskiego — działania w rejonie Przasnysza, koszary (15 grudzień 1914-22 grudzień 1914)
• Samodzielna Brygada Kawalerii Gwardii Imperium Rosyjskiego — działania w rejonie Przasnysza, koszary (15 grudzień 1914-22 grudzień 1914 )
• 63 Rezerwowa Dywizja Piechoty pułkownika Barybina — koszary (styczeń 1915-23 luty 1915)
  • 249 Dunajski Pułk Piechoty — koszary (styczeń 1915-23 luty 1915)
  • 250 Bałtyński Pułk Piechoty — koszary (styczeń 1915-23 luty 1915)
  • 63 Brygada Artylerii — koszary (styczeń 1915-23 luty 1915)
  • 1 batalion 44 syberyjskiego pułku strzelców — koszary (styczeń 1915-23 luty 1915)
  • 3 kompanie z 41 syberyjskiego pułku strzelców — koszary (styczeń 1915-23 luty 1915)

Jednostki Cesarstwa Niemieckiego w 1915

• sztab 1 Korpusu Rezerwowego — koszary (24 luty 1915-28 luty 1915)
• Dywizja gen. Wernitza z 1 Korpusu Rezerwowego, wchodzącego w skład grupy armijnej gen. von Gallwitza - stacjonowanie w koszarach (24 luty 1915-28 luty 1915)
• 36 Rezerwowa Dywizja Piechoty? z 1 Korpusu Rezerwowego, wchodzącego w skład grupy armijnej gen. von Gallwitza — stacjonowanie w koszarach (24 luty 1915-28 luty 1915)
• 1 Dywizja Rezerwowa z 1 Korpusu Rezerwowego, wchodząca w skład grupy armijnej gen. von Gallwitza — stacjonowanie w koszarach (24 luty 1915-28 luty 1915)?
• 1 Dywizja Rezerwowa Gwardii gen. Albrechta — działania w rejonie Przasnysza (21 luty 1915-24 luty 1915)?
• 37 Dywizja Piechoty gen. Staabsa — działania w rejonie Przasnysza (21 luty 1915-24 luty 1915)
• 9 Brygada Landwehry — działania w rejonie Przasnysza (21 luty 1915-24 luty 1915)

Jednostki Imperium Rosyjskiego w 1915

• 1 Turkiestańskiego Korpusu Armijnego — działania w rejonie Przasnysza (27 luty 1915-14 lipiec 1915?)
• 1 Syberyjskiego Korpusu Armijnego — działania w rejonie i w Przasnyszu (27 luty 1915-14 lipiec 1915?)
• 1 Dywizja Syberyjska z 1 Syberyjskiego Korpusu Armijnego — koszary (27 luty 1915-14 lipiec 1915?)
• 4 Dywizja Syberyjska z z 2 Syberyjskiego Korpusu Armijnego — (27 luty 1915-14 lipiec 1915?)
• sztab 1 Syberyjskiego Korpusu Armijnego gen. Pleszkowa — koszary (lipiec 1915)
  • 4 Syberyjski Pułk z 1 Syberyjskiej Dywizji Strzeleckiej — koszary (lipiec 1915-14 lipiec 1915)
  • 8 Syberyjski Pułk Strzelców z 2 Syberyjskiej Dywizji Strzeleckiej — koszary (lipiec 1915-14 lipiec 1915)
• 2 Dywizja Syberyjska — działania w rejonie Przasnysza (12 lipiec 1915-14 lipiec 1915)
• 10 Syberyjska Dywizja Strzelecka — działania w rejonie Przasnysza (12 lipiec 1915-14 lipiec 1915)
• 11 Syberyjska Dywizja Strzelecka gen. Zorakowskiego — działania w rejonie i w Przasnyszu (12 lipiec 1915-14 lipiec 1915)
• 14 Pułk Kawalerii — działania w rejonie Przasnysza (12 lipiec 1915-14 lipiec 1915) ?

Paul von Hindenburg (drugi od lewej) ze swoim sztabem pod Przasnyszem w okolicach Mchowa. Zb. Mirosław Krejpowicz

Jednostki Cesarstwa Niemieckiego w latach 1915-1918

W lipcu 1915 garnizon znalazł się pod jurysdykcją niemiecką

• 86 Dywizji Piechoty gen. Breugela — działania w rejonie Przasnysza (13 lipiec 1915-15 lipiec 1915)
• 36 Dywizja Piechoty gen. Wernitza z XI Korpusu armijnego gen. Plüskowa — miasto, koszary (14 lipiec 1915-15 lipiec 1915)
• 7 Dywizja Piechoty — działania w rejonie Przasnysza, koszary (14 lipiec 1915-15 lipiec 1915) ?
• 9 Brygada Landwery — działania w rejonie Przasnysza, koszary (14 lipiec 1915-15 lipiec 1915)
• 21 brygada Landwery — działania w rejonie Przasnysza, koszary (14 lipiec 1915-15 lipiec 1915)
• oddział Landwery w sile 250 żołnierzy (A. Drwęcki podaje liczbę 800 żołnierzy) — koszary (sierpień 1915-listopad 1918)
• żandarmeria niemiecka — koszary (lipiec 1915-listopad 1918)

Garnizon II Rzeczpospolitej

Józef Piłsudski z Komendą Naczelną POW w 1917 roku

Garnizon Wojska Polskiego 1918-1920

11 listopada 1918 garnizon niemieckich wojsk okupacyjnych został rozbrojony przez członków Polskiej Organizacji Wojskowej oraz zwykłych mieszkańców Przasnysza.

Jednostki Wojska Polskiego II RP w latach 1918-1920

• Placówka POW stacjonowanie — koszary (1918)
• Powiatowa Komisja Pomocy Wojskowym — koszary (1918-1920)

Wojna polsko-bolszewicka 1920

Garnizon sowiecki (sierpień 1920)

W sierpniu 1920 w garnizonie i w jego okolicach miały miejsce zacięte walki z bolszewicką 15 Armią.

Jednostki wojsk sowieckich z sierpnia 1920 r.

• 15 Dywizja Kawalerii Imperium Rosyjskiego z 3 Korpusu Konnego Gaja Gaj — stacjonowanie w rejonie miasta i koszar (7-21 sierpień 1920)
  • 1 Brygada Konna ( Kawalerii) pod dowództwem Selickiego — koszary (7-21 sierpień 1920)
  • 2 Brygada Konna ( Kawalerii) pod dowództwem Ujedinowa — koszary (7-21 sierpień 1920)
• 16 Dywizja Strzelców Szechajewa — w rejonie miasta i koszar (7-21 sierpień 1920)
• 33 Dywizja Strzelców Stiggi — w rejonie miasta i koszar (7-21 sierpień 1920)

Garnizon Wojska Polskiego 1920-1939

Tereny działań bojowych 76 pułku w latach 1919-1920, Przasnysz 21 sierpnia 1920

Wyzwolenie garnizonu Przasnysz nastąpiło przyniósł 21 sierpnia 1920. Od września 1920 do sierpnia 1939 kwaterowały jednostki Wojska Polskiego.

Jednostki wojskowe II RP w latach 1920-1939

• Dywizja Ochotnicza (II RP) pod dowództwem ppłk Adama Koca — koszary (21 sierpień 1920):
  • 2 Brygada Ochotnicza pod dowództwem ppłk Andrzeja Kopy — koszary (sierpień 1920)
    • 101 Rezerwowy Pułk Piechoty pod dowództwem ppłk Włodzimierza Hellmanna — koszary (sierpień 1920)
      • 1 kompania z 101 r.pp pod dowództwem ppor. Barskiego (komendant wojskowy garnizonu Przasnysz) — koszary (21 sierpień 1920-listopad 1920)
    • 202 Pułk Piechoty pod dowództwem mjr Modesta Sieranta — koszary (21 sierpień 1920)

Garnizon Przasnysz 1920 - 1939

Garnizon Przasnysz 1921, 7 Pułk Ułanów Lubelskich

Garnizon Przasnysz, 1921r. Powóz dowódcy 7 Pułku Ułanów Lubelskich

Garnizon Przasnysz, 1921r. Magazyny 3 szwadronu z 7 Pułku Ułanów Lubelskich

Garnizon Przasnysz, 1921r. Pobudka fanfarzysty i wartownik z 3 szwadronu 7 Pułku Ułanów Lubelskich

Garnizon Przasnysz, 1929r. 4 szwadron 11 Pułku Ułanów Legionowych na placu koszarowym

Kazimierz Sosnkowski, patron 7 Pułku Ułanów Lubelskich

Edward Śmigły-Rydz, patron 11 Pułku Ułanów Legionowych

• 76 Lidzki Pułk Piechoty pod dowództwem ppłk piech. Edwarda Nowaka — koszary (21 sierpień 1920)
• Syberyjska Brygada Piechoty pod dowództwem płk Kazimierza Rumszy — koszary (21 sierpień 1920)
  • 2 Syberyjski Pułk Piechoty pod dowództwem mjr Józefa Werobeja — koszary (21 sierpień 1920)
• szwadron zapasowy 7 Pułku Ułanów Lubelskich — koszary (październik 1920)
• 7 Pułku Ułanów Lubelskich pod dowództwem mjr Zygmunta Piaseckiego — koszary (kwiecień 1921-21 czerwca 1921)
• 3 szwadron z 7 p.uł — koszary (21 czerwca 1921-1921)
• szwadron zapasowy z → 11 Pułku Ułanów Legionowych, który przybył z Garwolina — koszary (1921-1928)
• szwadron techniczny z → 11 p. uł — koszary (1921-1938)
• szwadron ciężkich karabinów maszynowych z → 11 p.uł — koszary (1922-1938)
• 4 szwadron z → 11 p.uł — koszary (1928-1938)
• batalion piechoty z → 13 Pułku Piechoty (II RP) — koszary (1938-1939)
• dowództwo i sztab Mazowieckiej Brygady Kawalerii wchodzącej w skład Armii „Modlin” — koszary (doraźnie sierpień/wrzesień 1939)
• szwadrony z 11 p.uł — koszary (doraźnie sierpień/wrzesień 1939)
• szwadrony z 1 p.sz — koszary (doraźnie sierpień/wrzesień 1939)

Garnizon III Rzeszy

Plany agresji III Rzeszy na Polskę i rozwój działań militarnych 1-28 września 1939 (mapy)

Prusy Wschodnie - Ostpreußen 1939-1945

Niemieckie plany ataku na Polskę

Rozmieszczenie dywizji 1 września 1939

Postępy armii niemieckich do 14 września 1939

Sytuacja po 14 września 1939

Kampania wrześniowa - Położenie wojsk 16/17-09-1939

Agresja III Rzeszy i ZSRR na Polskę

Postępy wojsk niemieckich do 17 września

Linia spotkania wojsk niemieckich i sowieckich w kampanii wrześniowej

Polska-okupacja 1939-1941

Polska-okupacja po 1941

Animowana mapa kampanii wrześniowej

Garnizon III Rzeszy

W 1939 garnizon Przasnysz odgrywał ważną rolę. Od 3 września garnizon stał się miejscem okupacji przez wojska niemieckie. W rejonie garnizonu powstał poligon wojskowy nazywany „Nowy Berlin”. Na lotnisku stacjonowały jednostki lotnicze Luftwaffe z VIII Korpusu Lotniczego (VIII. Fliegerkorps) 2 Floty Powietrznej (Luftflotte 2), natomiast w koszarach jednostki Wehrmachtu.

Jednostki Wehrmachtu w latach 1939-1945

W okresie II wojny światowej w garnizonie Przasnysz kwaterowały w koszarach między innymi następujące jednostki:

• wydzielone oddziały z 401 dywizji do zadań specjalnych (sztab w Ciechanowie, dowódca Generalmajor Siegfrid Ruffe) — koszary
• 356 zapasowy batalion piechoty, wojska zamienne (Infantry Battalion 356) — koszary
• 356 zapasowy batalion zmechanizowany, wojska zamienne (Grenadier Battalion 356) — koszary
• 356 szkolny batalion zapasowy (Wymiana Grenadier i szkolenia batalion 356) — koszary
• 492 zapasowy batalion piechoty (Batalion Piechoty 492 Wymiana) — koszary
• okręgowy kurs kandydatów na oficerów rezerwy trwający od 3 do 6 miesięcy (Wehrkreis ROB Lehrgang I Reserve Offizier Bataillon) — koszary
• organ dowodzenia (OK (I) 447) — koszary
• VI Inspektion — koszary

Jednostki Luftwaffe w latach 1939-1944

Garnizon Niemiecki Praschnitz (Przasnysz) 1939 -1945

Garnizon Praschnitz (Przasnysz), lotnisko 1941r. Inspekcja Generalleutnanta Hermana Brucha

Garnizon Praschnitz (Przasnysz), 1941r. Inspekcja na lotnisku Generalleutnanta Hermana Brucha, któremu towarzyszy Komendantur E 35/XI Praschnitz Oberst Heinrich Rauch - Fliegevhorst

Garnizon Praschnitz (Przasnysz),1941r. Wizyta na lotnisku Generalleutnanta Hermana Brucha, towarzyszy mu Komendantur E 35/XI Praschnitz Oberst Heinrich Rauch - Fliegevhorst

Heinkel He 111

Junkers Ju 88

Garnizon Praschnitz (Przasnysz),1941r. Niemieckie samoloty na lotnisku

Praschnitz (Przasnysz) 1941r. Niemieccy żołnierze jednostki lotniczej na lotnisku

Praschnitz (Przasnysz), 1941r. Żołnierze niemieccy z jednostki lotniczej na lotnisku przy strzelnicy

Praschnitz (Przasnysz) 1941r. Jednostka Wehrmachtu w koszarach

Praschnitz (Przasnysz) 1941, żołnierze Wehrmachtu w parku samochodowym w koszarach

Praschnitz (Przasnysz), 1939r. Miejscowa ludność w pracach ziemnych na lotnisku podczas okupacji

Garnizon Praschnitz (Przasnysz), 1941r. Budynek niemieckiej kolei przy ulicy Makowskiej

Przasnysz, 1941r. Rynek podczas okupacji

Polska-okupacja po 1941

Andriej Własow, przemawia do żołnierzy ROA, 1944

W czasie II wojny światowej na lotnisku garnizonu Przasnysz miała miejsce duża rotacja jednostek Luftwaffe, pobyt uzależniony był od bieżącej sytuacji działań wojennych:

• 2 Flota Powietrzna (Luftflotte 2)
  • VIII Korpus Lotniczy (VIII Fliegerkorps) — (1939-1944)
    • dowództwo 2 Pułku Bombowców Nurkujących "Immelmann" z samolotami Messerschmitt Bf 110 (Stab./StG 2 "Immelmann") — lotnisko (czerwiec/lipiec 1941)
    • I Gruppe 2 Pułku Bombowców Nurkujących z samolotami Junkers Ju 87 B (I /StG 2 "Immelmann") — lotnisko (1 czerwca/28 czerwca 1941, 1944)
    • II Gruppe S-Schlacht/Szturmowa z samolotami Messerschmitt Bf 109E (II (Sch)/LG) — lotnisko (czerwiec/lipiec 1941)
    • III Gruppe S-Schlacht/Szturmowa z samolotami Junkers Ju 87R (III.(Sch) /LG 2) — lotnisko (czerwiec/lipiec 1941, 1944)
    • 10 (Sch)/LG 2 z samolotami Henschel Hs 123A — lotnisko (1941, 1943)
    • 906 Eskadra Rozpoznawcza I Korpusu Artylerii Przeciwlotniczej (Aufklärungsstaffel (F) 906 des I. Flakkorps) (godłem była głowa kozła na czerwonej tarczy) — lotnisko (czerwiec/lipiec 1941, 1942, 1943)

Jednostki wojskowe poligonu wojskowego „Nowy Berlin” w latach 1939-1945

W rejonie garnizonu Przasnysz na styku trzech powiatów: mławskiego, ciechanowskiego i przasnyskiego, Niemcy utworzyli duży poligon wojskowy. Jego nazwa z niemieckiego brzmiała „Truppenübungsplatz Mielau", czyli „Poligon wojskowy Mława”. Miejsce to nazywano także „Nowym Berlinem”.

Na poligonie i w rejonach garnizonów Mława i Przasnysz stacjonowały przejściowo jednostki:

• 328 DP
• pułk ochotników w ramach XV Kosaken–Kavallerie–Korps
• 105 Panzer – Brigade
• SS Galizien
• SS Normandie
• jednostki Wehrmachtu
• jednostki Afrika Korpus
• jednostki generała Andrieja Własowa.

Od listopada 1944 do stycznia 1945 roku w garnizonie Przasnysz i w okolicy operowały:

• Grupa Armii „Mitte”

Podziemie zbrojne 1939 - 1945

Przasnysz, 2012r.

Przasnysz, 2012r.

Obszar Warszawski AK, Podokręg Północny, Insp. Przasnysz

Armia Krajowa struktury w 1944

Przasnysz, 2012r. Wystawa w Muzeum Historycznym w Przasnyszu - Skazani na śmierć działacze ZWZ-AK, 17 grudnia 1942r. Przasnysz

Przasnysz, 2012r. Pomnik członków ruchu oporu zamordowanych 17 grudnia 1942r.

• • 4 Armii
  • 3 Armii Pancernej
  • 2 Armia (na południu wzdłuż Narwi)
  • korpus pancerny „Gross Deutschland” (odwód)

Podziemie zbrojne w latach 1939-1945

W latach 1939-1945 garnizon Przasnysz był silnym ośrodkiem podziemia wojskowego. Aktywną działalność prowadziły organizacje konspiracyjne i oddziały partyzanckie, głównie AK i NSZ.

Garnizon w okresie Rzeczypospolitej Polskiej 1945-1952

Był zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe:

1. Armia Czerwona (1945)
2. Armia Radziecka (1945-1946)
3. Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (od 1945-1952)

Garnizon Armii Czerwonej/Radzieckiej w 1945-1946

Po zakończeniu II wojny światowej w Przasnyszu ulokowały się radzieckie jednostki wojskowe. W koszarach zakwaterowała się Radziecka Komenda Wojenna z komórką NKWD.

Jednostki Armii Czerwonej 18 styczeń 1945

W styczniu 1945 w garnizonie Przasnysz i w jego rejonie operowały:

• 10 Korpus Pancerny Armii Czerwonej — dowódca gen. mjr wojsk panc. M. Sachno (18 styczeń 1945)
  • 178 B. Panc (18 styczeń 1945)
  • 183 B. Panc (18 styczeń 1945)
  • 186 B. Panc (18 styczeń 1945)
  • 11 Bp. zmot (18 styczeń 1945)
  • 381, 727, 1207 i 1450 papanc (18 styczeń 1945)
  • 705 pal i 1693 paplot. (18 styczeń 1945)

Jednostki Armii Czerwonej/Radzieckiej w latach 1945-1946

• Radziecka Komenda Wojenna — koszary (1945-1946)
• Oddziały NKWD — koszary (1945-1946)

Garnizon Wojska Polskiego 1946-1952

Od 1946 garnizon przejęło Wojsko Polskie.

Jednostki Wojska Polskiego w latach 1946-1952 r.

• 3 Pułk Ułanów z 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii — koszary (1946-1947)
• 5 Dywizjon Artylerii Przeciwpancernej z 1 Warszawskiej Dywizji Kawalerii — koszary (1946-1947)
• pododdziały wydzielone z Zmotoryzowanego Pułku KBW z Góry Kalwarii (JW 4828) — koszary, doraźnie w zależności od decyzji operacyjnej dowództwa Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (1945-1947)
• pododdziały wydzielone z 1 Mazowieckiej Brygady KBW z Góry Kalwarii (JW 4828) – koszary, doraźnie w zależności od decyzji operacyjnej dowództwa Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (1947-1952)
• pododdziały wydzielone z 2 Podlaskiej Brygady KBW z Białegostoku (JW ? ) — koszary, doraźnie w zależności od decyzji operacyjnej dowództwa Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (1947-1952)
• pododdziały z Ośrodka Szkoleniowego KBW (Samodzielny Pułk Szkolny KBW w Szczytnie) — koszary, doraźnie od decyzji operacyjnej Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (1946-1951)
• Komenda Garnizonu (funkcjonowała w kolejnych latach i przeobrażała się w zależności od dyslokujących jednostek wojskowych) — koszary (1946-1951)
• pododdziały piechoty z 13pp — koszary (1949-1951)

Garnizon w okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej

Był zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe:

1. Sił Zbrojnych PRL (1952-1989)

Garnizon Wojska Polskiego 1952-1989

Garnizon Przasnysz 1951 - 1963

Garnizon Przasnysz 1951 - 48 Pułk Lotnictwa Szturmowego Ił-10

Garnizon Przasnysz 1953 - Pe-2

Proces reorganizacji eskadr OSL nr 5 w latach 1951 - 1958

Dowódcy Garnizonu Przasnysz, czasokres pełnienia służby 1958 - 1963

Struktura 64 lps z 1958

Garnizon Przasnysz, 1958r. Struktura organizacyjna 1 Eskadry Lotniczo-Technicznej 64 LPS OSL im. Żwirki i Wigury

Garnizon Przasnysz, 1958r. Struktura organizacyjna 2 Eskadry Lotniczo-Technicznej 64 LPS OSL im. Żwirki i Wigury

Garnizon Dęblin, Przasnysz, 1958r. Struktura organizacyjna OSL im. J. Krasickiego

Struktura 64 lps 1961

Garnizon Przasnysz 1959, mechanik lotniczy z 64 Lotniczego Pułku Szkolnego plut. Zbigniew Szelkowski

Kadra 1 szkolnej eskadr 64 Lotniczego Pułku Szkolnego im. Żwirki i Wigury, dowódca kpt. pil. Leszek Jaworski, obok kpt. pil. Zofia Andrychowska

Piloci 64 Pułku Szkolnego im. J. Krasickiego na szkoleniu kondycyjnym w Groniku

Garnizon Przasnysz, lotnisko, para TS-8 Bies z 64 Lotniczego Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego w locie po trasie 0305, 0414, 1960

Przasnysz, oficerowie komendy OSL-4 Dęblin i 64 Pułku Szkolnego

Garnizon Przasnysz, lotnisko, plut. Józef Lipowicz podczas czynności sprawdzających przy TS-8 Bies

Garnizon Przasnysz 1961, personel Garnizonowej Izby Chorych, kierownik kpt.lek. med. Zygmunt Gwardys

Garnizon Przasnysz 1961, pilot instruktor kpt. pil. Zofia Adrychowska jako DKL na lotnisku 64 Pułku Szkolnego im. J. Krasickiego

Legitymacja mjr pil. Tadeusza Gawryjołka

Garnizon Przasnysz 23.08.1963, kadra 64 Pułku Szkolnego podczas uroczystej zbiórki z okazji Święta Lotnictwa

Garnizon Przasnysz 1962, kierownik GICh w Przasnyszu kpt. lek. med. Zygmunt Gwardys na tle sztandaru 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

Garnizon Przasnysz 1963, pilot instruktor z 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego por. pil. Mieczysław Bieniaszewski

Były pilot 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego - ppłk pil. Jan Białowąs

Garnizon Przasnysz 1958, kadra 64 Lotniczego Pułku szkolnego OSL-5 na lotnisku 5

Garnizon Przasnysz 1958, zawody sportowe w 64 Lotniczym Pułku Szkolnym, zastępca dowódcy ds. politycznych mjr Władysław Wojtaszewski wręcza dyplomy

Garnizon Przasnysz 1959, piloci 64 Lotniczego Pułku Szkolnego - od lewej dowódca 2 szkolnej eskadry mjr pil. Tadeusz Gawryjołek z synami, od prawej por.pil. Stanisław Boczar, por.pil. Zdzisław Żwirek, por.pil. Stanisław Jaros, por.pil. Henryk Pięta, kpt.pil. Kazimierz Bober, wyżej od prawej por. pil. Kazimierz Sztorc, ppor. pil. Wiesław Adrian, por. pil. Tadeusz Wiącek, ppor. pil. Tadeusz Poncelusz

Garnizon Przasnysz, dowódca pułku mjr pil. Bolesław Andrychowski na SSD

Garnizon Przasnysz 1960, oficerowie słuchacze na lotnisku 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

Garnizon Przasnysz 1960, przed sztabem oficerowie słuchacze, od prawej Rychłowski, Zięba, Iwanowski, Molka, Tyczyński, Samczuk, Mielec

Garnizon Przasnysz 1960, oficerowie słuchacze, wskazówki przed lotami - od lewej Rychłowski, Szeląg, Bojarski

Garnizon Przasnysz 1960, oficerowie słuchacze na kursie w 64 Pułku Szkolnym OSL im. J. Krasickiego w okolicy basenu

Garnizon Przasnysz 1960, kadra techniczna 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

W latach 1952 do 1963 stacjonowały w garnizonie bojowe i szkolne jednostki lotnicze Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 z Radomia i Dęblina oraz 14 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Radiotechnicznych (JW.2277).

1 lutego 1967 w garnizonie powołany został Powiatowy Sztab Wojskowy (PWsW) z terytorialnym zasięgiem na miasto i powiat Przasnysz. W latach 1967 do 1989 w garnizonie funkcjonowały jednostki.

Jednostki w latach 1952-1989

Garnizon Przasnysz 1964 - 1989

Garnizon Przasnysz, 1966r. Uroczystość nadania sztandaru dla 2 Ośrodka Radioelektronicznego (JW 4420). Sztandar wręczył gen. bryg. Władysław Oliwa.

Garnizon Przasnysz, proporczyk JW 4420

Kpr. Michał Okurzały odznaczony pośmiertnie Krzyżem bitwy pod Lenino

Odznaczenie pośmiertne Krzyżem Walecznych Michała Okurzałego

Garnizon Przasnysz, 1967r. Pożegnanie dowódcy JW 4420 płk Zbigniewa Mroza

Garnizon Przasnysz, sala tradycji JW 4420, JW 5966

Garnizon Przasnysz,1976r. Przysięga wojskowa, dowódca 20 OSSR (JW 3832) mjr Łuczkiewicz wręcza pismo pochwalne dla rodziców wyróżnionego żołnierza

Garnizon Przasnysz, 1981r. Chor Zbigniew Szelkowski - JW 4420

Garnizon Przasnysz, główne wejście do jednostek

• 35 Batalion Obsługi Lotniska — lotnisko (1951-1963)
• 48 Pułk Lotnictwa Szturmowego — lotnisko, koszary (1952)
• 35 Pułk Lotnictwa Bombowego — lotnisko, koszary (1953)
• 6 Eskadra Pilotażu Przejściowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 — lotnisko, koszary (1954-1956)
• 9 Eskadra Pilotażu Podstawowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 — lotnisko, koszary (1954-1958)
• 8 Eskadra Pilotażu Podstawowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 5 — lotnisko, koszary (1958)
• kompania z 2 Batalionu Budowlanego — koszary (1955-1957), (1959-1960)
• 14 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Radiotechnicznych — koszary (1954-1958)
• 64 Pułk Szkolny Oficerskiej Szkoły Lotniczej im. J. Krasickiego — lotnisko, koszary (1958-1963)
• 70 Batalion Lotniczo-Techniczny — lotnisko, koszary (1958-1961)
• 27 Eskadra Lotnictwa Sanitarnego — lotnisko, koszary (1961-1963)
• 2 Ośrodek Radioelektroniczny — koszary (1960-1974)
• 20 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Radioelektroniki — koszary (1967-2002)
• 42 Batalion Łączności Specjalnej — koszary (1968-1972)
• 2 Pułk Rozpoznania Radioelektronicznego — koszary (1974-1996)
• Komenda Garnizonu (funkcjonowała w kolejnych latach i przeobrażała się w zależności od dyslokujących jednostek wojskowych) — koszary (1951-1989)
• Powiatowy Sztab Wojskowy (PWsW) — miasto (1967-1975)
• 142 krt ze składu 4 Batalionu Radiotechnicznego — Łaguny/Turowo (1974-2001)

Garnizon w okresie III Rzeczpospolitej

Był zajmowany kolejno przez instytucje i jednostki wojskowe:

1. Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (od 1989)

Garnizon Wojska Polskiego 1989-2017

Garnizon PrzasnyszZabytkowy budynek byłych koszar rosyjskich, obecnie budynek sztabu 2 Ośrodka Radioelektronicznego przy ul. Makowskiej

W 1989 roku w związku ze zmianami politycznymi w Polsce zostały wprowadzone zmiany organizacyjne w Siłach Zbrojnych RP. W 1990 roku wszelkie kompetencje w zakresie organizacji i funkcjonowania systemu rozpoznania wojskowego w Siłach Zbrojnych RP przejął Sztab Generalny Wojska Polskiego. Powstał wówczas Zarząd Rozpoznania i Walki Radioelektronicznej (ZRiWR), na którego czele stanął gen. bryg. Józef Chmiel. Zmiany te częściowo przełożyły się na jednostki stacjonujące w garnizonie Przasnysz. 2 Pułk Rozpoznania Radioelektronicznego podlegał dalej operacyjnie pod Zarządu II SG WP, ale bezpośrednio pod zastępcę szefa Zarządu II ds. rozpoznania wojskowego.

W 1991 20 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Radioelektroniki zmienił swoją podległość służbową ze Sztabu Generalnego WP na Główny Zarząd Szkolenia Bojowego. W tym samym roku w garnizonie Przasnysz zafunkcjonował kapelan ks. Wojciech Brzozowski. W 1996 roku 2 Pułk Rozpoznania Radioelektronicznego (JW 4420) przekształcono w 2 Pułk Radioelektroniczny (JW 4420).

1 października 2000 nastąpiło przejście na nowy etat 2 Pułku Radioelektronicznego. 28-29 września 2001 roku odbyły się w garnizonie obchody 50 rocznicy utworzenia jednostki. Z tej okazji do Przasnysza przyjechało ponad stu byłych żołnierzy zawodowych służących w garnizonie Przasnysz na przestrzeni pięćdziesięciu lat z pierwszym dowódcą płk Zbigniewem Mrozem na czele.

Z dniem 31 grudnia 2002 2 Pułk Radioelektroniczny i 20 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Radioelektronikizostały rozformowanestając się solidnym fundamentem do powstania 2 Ośrodka Radioelektronicznego (JW 5699), który przejął zadania poprzednio realizowane przez te jednostki. Na bazie 2 PReL powstały zasadnicze struktury jednostki, a na bazie 20 POSSRel powstał batalion szkolny. W dniu 1 czerwca 2005 roku 2 ORel został przekazany w podporządkowanie Dowództwa Wojsk Lądowych.

Garnizon Przasnysz, 2012r. Przekazanie obowiązków dla nowego dowódcy 2 Ośrodka Radioelektronicznego

W 2010 roku w garnizonie zafunkcjonowała placówka, przeniesiona z Ciechanowa, Żandarmerii Wojskowej. W tym samym roku w ramach PKW Afganistan 2 Przasnyski Ośrodek Radioelektroniczny wystawił pododdział prowadzący SIGINT.

15 grudnia 2011 2 Przasnyskiemu Ośrodkowi Radioelektronicznemu podporządkowano 8 Grudziądzki Batalion Walki Radioelektronicznej (dotychczas podporządkowany Dowództwu Wojsk Lądowych).

16 lipca 2012 w garnizonie odbyła się uroczystość pożegnania dotychczasowego dowódcy ośrodka pułkownika Ryszarda Wróbla i przekazania dowodzenia pułkownikowi Witoldowi Łukaszewskiemu w obecności generała broni Zbigniewa Głowienki, który w 2015 r. przekazał obowiązki dla ppłk Stanisława Zasady.

Od 1 stycznia 2014 w wyniku reformy struktur dowodzenia 2 ORel stacjonująca w garnizonie Przasnysz podlega pod Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych.

Od 8 grudnia 2015 dowódcą garnizonu Przasnysz jest płk dr. Mariusz Gułaj.

Jednostki w latach 1989-2017 r.

• 2 Pułk Radioelektroniczny — koszary (1996-2002)
• 20 Ośrodek Szkolenia Specjalistów Radioelektroniki — koszary (1967-2002)
• 2 Ośrodek Radioelektroniczny — koszary (2003-)

Obecnie w Garnizonie Przasnysz stacjonują następujące jednostki wojskowe i instytucje:

• 2 Ośrodek Radioelektroniczny — koszary (2003 -)
• Nieetatowa komenda garnizonu ze składu osobowego 2 ORel — koszary (2003 -)
• Klub Garnizonowy przy 2 ORel — koszary ul. Makowska 1
• Węzeł Łączności przy 2 ORel — koszary ul. Makowska 1
• Placówka Żandarmerii Wojskowej — koszary ul. Makowska 1 (2010 - )
• Grupa Zabezpieczenia Przasnysz z 26 WOG Zegrze (JW.4809) — koszary (2011 - )
• Internat Garnizonowy podległy pod Oddział Regionalny AMW w Olsztynie — Przasnysz ul. Wojskowa 11
• Wojskowa Komenda Uzupełnień — Ciechanów ul. Orylska 6
• Kapelan wojskowy ( w garnizonie Przasnysz nie pełni zawodowej służby wojskowej żaden kapelan wojskowy, posługę duszpasterską zapewnia ksiądz kapelan z garnizonu Legionowo) — koszary ul. Makowska 1

Żołnierze garnizonu, odznaki pamiątkowe, sztandary, asysty wojskowe związane z garnizonem przasnyskim

Na przestrzeni lat, zaczynając od czasu kwaterowania w garnizonie regimentów dragońskich, po czasy obecne, dowódcą garnizonu był zwyczajowo dowódca oddziału przebywającego w mieście. W zależności od okresu czasowego było to potwierdzane stosownym rozkazem, zarządzeniem przełożonego. W 1903 roku, przykładowo dowódcą garnizonu był ppłk Madritow, jednocześnie dowódca 30 Połtawskiego Pułku Piechoty, a od 8 grudnia 2015 r. jest nim płk dr Mariusz Gułaj, jednocześnie d-ca 2 ORel.

Dowódcy garnizonu (1806-2017)

Monarchia Królestwa Prus

Stały garnizon władze pruskie osadziły w Przasnyszu w 1806 r. Pierwszym oddziałem był jeden ze szwadronów 10 regimentu dragonów von Buscha. Komendantem garnizonu został:

• gen. Rouquette — jednocześnie d-ca pułku dragonów (1806)

Księstwo Warszawskie

• gen. Guyot' — jednocześnie d-ca kawalerii z IV korpusu Soult'a (1806-1807)
• Napoleon Bonaparte — jednocześnie d-ca wojsk napoleońskich (1807)

Królestwo Polskie

Wybrani dowódcy Garnizonu Przasnysz

Jan Nepomucen Umiński

Dowódca 23 Korpusu Armijnego Imperium Rosyjskiego, który walczył z wojskami niemieckimi. Kwaterował wraz ze sztabem w garnizonie Przasnysz (6 wrzesień 1914) - Gen. Kiprian Kandratowicz

Feldmarszałek Paul von Hindenburg (drugi od lewej) ze swoim sztabem pod Przasnyszem w okolicach Mchowa. Feldmarszałek po zdobyciu garnizonu Przasnysz był z wizytą w tym mieście w dniu 15 lipca 1915. Zb. Mirosław Krejpowicz

Dowódca wojsk niemieckich w walkach pod Przasnyszem i dowódca garnizonu Przasnysz 1914 - Max von Gallwitz

Dowódca garnizonu Przasnysz 1915 - Kurt von Morgen

• major Aleksander Kamiński — jednocześnie d-ca szwadronu kawalerii Orła Białego działający w garnizonie Przasnysz i w jego rejonie (styczeń/luty 1831)
• gen. Jan Nepomucen Umiński — d-ca oddziałów powstańczych, wspierający szwadron kawalerii Orła Białego działający w garnizonie Przasnysz i w jego rejonie (1831)

Okupacja rosyjska

• płk. Goriełow — jednocześnie d-ca 22 Niżegorodzkiego Pułku Piechoty z → 6 Dywizji Piechoty Imperium Rosyjskiego (1863)
• ppłk Madritow — jednocześnie d-ca 30 Połtawskiego Pułku Piechoty z → 8 Dywizji Piechoty Imperium Rosyjskiego| (1899-1909)
• generał major Czanyszew — jednocześnie d-ca 1 Brygady Piechoty z → 6 Dywizji Piechoty Imperium Rosyjskiego (1909-1911)
• płk Dawatura — jednocześnie d-ca 6 Pułku Kozaków Dońskich z → 6 Dywizji Kawalerii Imperium Rosyjskiego (1911-luty 1914)

Okupacja rosyjska i niemiecka

Działania wojenne prowadzone w roku 1914 i 1915 roku przez najeżdżające garnizon Przasnysz wojska rosyjskie i niemieckie powodowały częstą i doraźną zmianę dowódcy w garnizonie:

• płk Ryżkow — jednocześnie d-ca 6 Dońskiego Pułku Kozaków (luty 1914-sierpień 1914)
• generał piechoty Kiprian Antonowicz Kondratowicz — jednocześnie d-ca 23 Korpusu Armijnego Imperium Rosyjskiego, który walczył z wojskami niemieckimi, kwaterował wraz ze sztabem w Przasnyszu ( od 6 września 1914-?)
• gen. Siergiej Scheidemann — jednocześnie d-ca 4 Armii wojsk rosyjskich w walkach pod Przasnyszem (18 września 1914)
• gen. von Wernitz — jednocześnie d-ca dywizji wojsk niemieckich w walkach pod Przasnyszem (od 18 września 1914-?)
• gen. Ernst Erdmann Karl August Theodor von Zastrow — jednocześnie d-ca Korpusu wojsk niemieckich w walkach pod Przasnyszem (od 3 grudnia 1914-?)
• gen. piechoty M. P. Jerofiejew — jednocześnie d-ca 1 Turkiestańskiego Korpusu Armijnego wojsk rosyjskich wraz ze sztabem kwateruje w Przasnyszu (4 grudnia 1914-21 grudnia 1914) ?
• płk. Barybin — jednocześnie d-ca 63 Dywizji Piechoty Imperium Rosyjskiego (22 grudnia 1914-23 luty 1915)
• gen. Max von Gallwitz — jednocześnie d-ca grupy armijnej w walkach pod i w garnizonie Przasnysz (luty 1915)
• płk. Barybin — jednocześnie d-ca 63 DP IR, d-ca obrony garnizonu Przasnysz (21-24 lutego 1915)
• gen. von Wernitz – jednocześnie d-ca dywizji piechoty z korpusu → Zastrowa, zdobycie Przasnysza (24 luty 1915)
• gen. Kurt von Morgen — jednocześnie d-ca 1 Korpusu Rezerwowego wojsk niemieckich, ze sztabem kwateruje w Przasnyszu (25 luty 1915)
• gen. N.A. Trietiakow — jednocześnie d-ca 4 Dywizji Syberyjskiej w walkach o odbicie Przasnysza i jego zdobycie (27 luty 1915-lipiec 1915)
• gen. Pleszkow — jednoczesnie d-ca 1 Korpusu Syberyjskiego ( 2 i 11 Syberyjska Dywizja Piechoty z d-cą gen. Zorakowskim ) w walkach pod Przasnyszem i w garnizonie (lipiec 1915)
• gen. Breugel — jednocześnie d-ca 86 Dywizji Piechoty w walkach z wojskami rosyjskimi, zdobycie Przasnysza (14 lipca 1915)?
• feldmarszałek Paul von Hindenburg — jednocześnie d-ca wojsk niemieckich w walkach pod i o garnizon Przasnysz (15 lipca 1915)

Okupacja niemiecka

• hpt. Fritz Watter — jednocześnie d-ca niemieckiego garnizonu Przasnysz w skład którego wchodzili starsi żołnierze „Landwehry", którzy przybyli z frontu na odpoczynek, 250 żołnierzy ( 1917-11 listopada 1918)

II Rzeczpospolita

• por. Kazimierz Sokolnicki — pierwszy dowódca garnizonu Wojska Polskiego w Przasnyszu;wcześniej podporucznik przasnyskiego POW, dowodził akcją w koszarach (11 listopada 1918)
• Józef Holnicki-Szulc — komendant policji oraz komendant koszar garnizonu Przasnysz (12 listopada 1918-7 sierpnia 1920)

Okupacja sowiecka

• D(i)mitrijewicz Gaj — tymczasowy najeźdźca, dowódca 3 Korpusu Jazdy Gaja (RFSRR) (7 sierpnia 1920-21 sierpnia 1920)

II Rzeczpospolita

Wybrani dowódcy Garnizonu Przasnysz II Rzeczpospolitej

Dowódca garnizonu Przasnysz 1920, jednocześnie dowódca Dywizji Ochotniczej ppłk Adam Koc (w środku) podczas służby w Wojsku Polskim

Dowódca Garnizon Przasnysz 1921, jednocześnie dowódca 7 Pułku Ułanów - mjr Zygmunt Piasecki

• ppłk Adam Koc (1891-1969) — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca Dywizji Ochotniczej (21 sierpnia 1920)
• ppłk Włodzimierz Hellmann — dowódca garnizonu WP II RP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 101 Rezerwowego Pułku Piechoty ze składu Dywizji Ochotniczej (22 sierpnia 1920)
• ppor. Jan Barski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie komendant wojskowy ze 101 Rezerwowego Pułku Piechoty (23 sierpnia 1920-październik 1920)
• mjr Jerzy Śwerszcz-Pytlewski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca szwadronu zapasowego z 7 p.uł (październik 1920-listopad 1920)
• mjr Zygmunt Piasecki (1893-1954) — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 7 p.uł (kwiecień 1921-21 czerwca 1921)
• rtm. Witold Gorzechowski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 3 szwadronu z 7 p.uł (czerwiec 1921-wrzesień 1921)
• rtm. Stanisław Królicki — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca szwadronu technicznego (gospodarczy) z 11 p.uł (1921-1928)
• rtm. Jan Dworakowski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 4 szwadronu z 11 p.uł (1928-listopad 1932)
• rtm. Stefan Mosiński — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 4 szwadronu z 11 p.uł (1932-1936)
• rtm. Franciszek Wrzosek — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 4 szwadronu z 11 p.uł (1936-listopad 1938)
• por. K. Zięba — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca bp z 13pp., którego dowództwo i większość pułku stacjonowało w garnizonie Pułtusk (listopad 1938-1 września 1939)
• płk. dypl. Jan Karcz (1892-1943) — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca Mazowieckiej Brygady Kawalerii ( koniec sierpnia-wrzesień 1939)

III Rzesza

• Oberst Heinrich Rauch — Fliegevhorst, Kommandantur E 35/XI Praschnitz (1939-1942)
• od 1942r. do 1945r. okres nieznany (d-ca niemiecki)

Rzeczpospolita Polska

• od 1945r. do 1946r. okres nieznany (d-ca radziecki)
• mjr Edward Witkowski — jednocześnie d-ca 3 p.uł (1946)
• płk Bogumił Szumski (1896-1957) — jednocześnie d-ca 3 p.uł (1946)
• ppłk Leon Lisowski — jednocześnie ostatni d-ca 3 p.uł (1947)
• od 1947r. do 1949r. okres nieznany ( d-cy jednostek Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego) (1949)
• mjr Edward Suchy — jednocześnie d-ca I Brygady KBW (1949)
• mjr Michał Kubaszek — jednocześnie d-ca I Brygady KBW (1950-1951)
• ppłk pil. Jan Akinszyn — jednocześnie d-ca 48 pls (1951-1953)

Polska Rzeczpospolita Ludowa

• mjr pil. Kazimierz Wierzbicki — dowódca garnizonu w Przasnyszu Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jednocześnie d-ca 35 plb (1953-1954)
• mjr pil. Kazimierz Ciepiela (1923-2003) — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 9 epp OSL-5 (1954-1955)
• kpt. pil. Aleksander Topolnicki — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 9 epp OSL-5 (1955)
• kpt. Jan Sienkiel — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 14 0SSR (styczeń 1956-czerwiec 1956)
• kpt. Józef Lemieszek — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 14 0SSR (1956)
• kpt. Mieczysław Renkas — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 14 OSSR (1956-1957)
• mjr Stefan Tkaczyk — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 14 0SSR (1957-1958)
• kpt. pil. Leszek Jaworski (1928-2011) — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 9 epp OSL-5 (luty 1958)
• kpt. pil. Bolesław Andrychowski (1922-1991) — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 64 ps OSL-5 (luty 1958-lipiec 1958)
• mjr pil. Kazimierz Ciepiela (1923-2003) — dowódca garnizonu w Przasnyszu Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 64 ps OSL-5 (1958-1960)
• mjr pil. Bolesław Andrychowski (1922-1991) — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 64 ps OSL-4 (1960-1963)
• mjr pil. Leszek Jaworski (1928-2011) — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 64 ps OSL-4 (1963-1964)
• płk dypl. Zbigniew Mróz — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 Ośrodka Radioelektronicznego (1964-1968)
• płk dypl. Lechosław Klisowski — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 ORel (1968-1970)
• płk Władysław Urbański — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 ORel (1970-1975)
• płk dypl. Paweł Marciniak — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 PRrel (1975-1978)
• płk dypl. Marian Szklarek — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 PRrel (1978-1984)
• płk dypl. Mieczysław Rak — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 PRrel do (1984-1988)
• płk dypl. Stanisław Krzyżanowski — dowódca garnizonu w Przasnyszu SZ PRL, jednocześnie d-ca 2 PRrel (1988-1989)

Dowódcy garnizonu w PRL

mjr pil. Kazimierz Ciepiela z kadrą pułku (1954-1955)

mjr pil. Bolesław Andrychowski (1958)

mjr pil. Kazimierz Ciepiela (1958-1960)

mjr pil. Leszek Jaworski (1962-1963)

płk Zbigniew Mróz (1964-1967)

płk Lech Klisowski (1968-1970)

płk Władysław Urbański (1970-1975)

płk Paweł Marciniak (1975-1978)

ppłk Marian Szklarek (1978-1984)

płk Mieczysław Rak (1984-1988)

płk Stanisław Krzyżanowski (1988-2002)

III Rzeczpospolita

• płk dypl. Stanisław Krzyżanowski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 PRrel (1989-1996)
• płk dypl. Stanisław Krzyżanowski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 Pułku Radioelektronicznego (1996-2002)
• płk dypl. Waldemar Trochimiuk — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 ORel do (2003-2006)
• ppłk Stanisław Zasada — czasowo pełniący obowiązki dowódcy garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 ORel (2006)
• płk dypl. Ryszard Wróbel — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 ORel (2006-2012)
• płk dypl. Witold Łukaszewski — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 ORel (2012-2015)
• ppłk Stanisław Zasada — czasowo pełniący obowiązki dowódcy garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 ORel (2015-2015)
• płk dr Mariusz Gułaj — dowódca garnizonu WP w Przasnyszu, jednocześnie d-ca 2 ORel (2015- )

Dowódcy garnizonu III RP

płk Waldemar Trochimiuk (2003-2006)

płk Ryszard Wróbel (2006-2012)

płk Witold Łukaszewski (2012-2015)

płk dr. Mariusz Gułaj (2015- )

Oficerowie garnizonu Przasnysz po 1920

Garnizon Przasnysz 1920 płk Adam Koc

Garnizon Przasnysz 1921, dowódca 7 Pułku Ułanów Lubelskich - mjr Zygmunt Piasecki wśród kadry pułku

Garnizon Przasnysz, 1929r. 4 szwadron 11 Pułku na placu koszarowym

Garnizon Przasnysz, 1955r. Pilot instruktor 7/6 EWP ppor. pil. Zdzisław Żwirek

Garnizon Przasnysz, 1957r. Kadra 9 Eskadry Wyszkolenia Podstawowego

Garnizon Przasnysz, 1958r. Piloci 64 LPS na lotnisku w Sierakowie

Zofia Dziewiszek-Andrychowska

Garnizon Przasnysz 1958, dowództwo 64 Lotniczego Pułku Szkolnego OSL-5

Garnizon Przasnysz 1961, dowódca 2 szkolnej eskadry mjr pil. Tadeusz Gawryjołek na tle sztandaru 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

Garnizon Przasnysz 1961, na lotnisku w drugiej kabinie samolotu TS-8 Bies 0207 por. pil. Józef Wietecha z 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

Garnizon Przasnysz 1961, pilot instruktor 64 Pułku Szkolnego ppor.pil. Ryszard Kisiel w okolicy GKO

Garnizon Przasnysz 1962, dowódca 1 szkolnej eskadry 64 Pułku Szkolnego OSL im. J.Krasickiego kpt. pil. Edward Siedlaczek, piloci instruktorzy Kisiel, Bieniaszewski oraz podchorążowie z OSL-4 po zakończonym szkoleniu w Przasnyszu

Kadra, żołnierze JW 4420 podczas uroczystej zbiórki

Garnizon Przasnysz, 1966r. Kadra JW 4420 na zbiórce

Garnizon Przasnysz, 1968r. Kierownik GICh mjr lek. Zygmunt Gwardys

Garnizon Przasnysz, 1970r. Dowódca JW 4420 płk Klisowski z kadrą

Garnizon Przasnysz, 1971r. Dowódca 42 błs mjr Artur Mucha

Garnizon Przasnysz, dowódca Szkoły Podoficerów i Młodszych Specjalistów Rozpoznania Radioelektronicznego (JW 3832) - ppłk. Arkadiusz Wielechowski

Garnizon Przasnysz, 1971r. Kadra JW 4420 podczas defilady

Garnizon Przasnysz, 1971r. Kadra JW 4420 podczas defilady na stadionie miejskim

Garnizon Przasnysz, 1975r. Kadra JW 4420 i JW 3832 w sali tradycji

Przasnysz, 1980 r. Odprawa roczna prowadzona przez dowódcę mjra Mariana Szklarka

Garnizon Przasnysz, 1981r. Dowódca JW 4420 ppłk Marian Szklarek podczas pożegnania z armią chor. Szelkowskiego

Garnizon Przasnysz, mjr Wiesław Rogowski w sali tradycji JW 4420

Przasnysz, 1982r. Dowódca 20 OSSR (JW 3832) - ppłk Robert Łuczkiewicz (1978-1983)

Garnizon Przasnysz, 1994r. Dowódca 20 OSSR (JW 3832) - płk Tadeusz Jędrzejczak

Garnizon Przasnysz, 1998r. Dowódca 20 OSSR (JW 3832) - płk Jerzy Biss (1994-1998)

Garnizon Przasnysz, 2002r. Dowódca 20 OSSR (JW 3832) - ppłk Paweł Grałek

Oficerowie garnizonu

Z garnizonem Przasnysz byli związani między innymi oficerowie, żołnierze:

Oficerowie, kadra, żołnierze, pracownicy cywilni garnizonu Przasnysz

Garnizon Przasnysz, 1973r. Kadra JW 4420

Garnizon Przasnysz, 1974r. Szef kuchni JW 4420 sierż. Jerzy Saczuk z personelem

Garnizon Przasnysz, 1994r. Kompania honorowa podczas uroczystości patriotycznej w Rynku

Garnizon Przasnysz, 17.08 1996r. Wręczenie sztandaru nowego typu dla 2 Pułku Radioelektronicznego (JW 4420) i dla 20 OSSR (JW 3832)

Garnizon Przasnysz, 2011r. Pożegnanie żołnierzy zawodowych przez dowódcę JW 5699 płk Ryszarda Wróbla

Garnizon Przasnysz, 2010r. Kadra 2 Orel

Garnizon Przasnysz, 2012 r. Przekazanie obowiązków d-cy 2 Orel, jednocześnie d-cy garnizonu Przasnysz

Garnizon Przasnysz, 2013r. Dowódca Garnizonu, jednocześnie dowódca 2 ORel (JW 5699) płk Witold Łukaszewski podczas uroczystości z okazji 11 listopada

Garnizon Przasnysz, 2013r. Pożegnanie z armią - JW 5699

Garnizon Przasnysz, 2014r. Kapelan wojskowy podczas uroczystości wojskowej

• Józef Sawa-Caliński
• Jan Nepomucen Umiński
• Stefan Cielecki
• Antoni Madaliński
• Andrzej Bieńkowski
• Ryszard Białoszewski
• Adam Bień
• Zygmunt Młot-Przepałkowski
• Adam Koc
• Andrzej Kopa
• Włodzimierz Hellmann
• Kazimierz Rumsza
• Józef Werobej
• Zygmunt Piasecki
• Władysław Otłowski
• Edmund Zdanowski
• Marian Arct
• Zygmunt Witymir Bieńkowski
• Kazimierz Ciepiela
• Zofia Dziewiszek-Andrychowska
• Bolesław Andrychowski
• Kazimierz Chojnacki
• Leszek Jaworski
• Mirosław Hermaszewski
• Aleksander Ogłoblin
• Władysław Szczepucha
• Zdzisław Żarski
• Józef Kowalski
• Maciej Brzeziński

Kapelani garnizonu przasnyskiego w latach 1863-2017

Garnizon Przasnysz, 1915r. Kościół parafialny zamieniony na lazaret podczas działań wojennych

Garnizon Przasnysz, 1920-1932r.Tadeusz Kamiński. Wikariusz, szambelan papieski, prezbiter

Z garnizonem Przasnysz byli związani między innymi kapelani:

• Karol Gustaw Manitius — duchowny ewangelicki, administrator (1849-1853)
• ks. płk. Szymon Cebula — duchowny i spowiednik wojsk powstańczych (1863)
• ojciec Aleksander Wieszczezierskij — duchowny Połtawskiego Pułku Piechoty (1899-1906)
• Grzegorz Budny — duchowny, proboszcz parafii św. Wojciecha w Przasnyszu (1839–1877)
• ojciec Władimir Nikonowicz - duchowny 30 pp (1906-1914)

Garnizon Przasnysz, 2011r. Kościół Wniebowzięcia NMP w Przasnyszu (farny)

• pastor administrator A. Fachman — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie przyjeżdżając z kantoratu ewangelickiego z Mławy (1917-1920)
• pastor administrator Robert Nitschman — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie przyjeżdżając z kantoratu ewangelickiego z Mławy (1921-1933)
• pastor administrator F. Arlt — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie przyjeżdżając z kantoratu ewangelickiego z Mławy (1933-1939)
• reb Mendel Lewkowicz — rabin sprawujący opiekę duszpasterską wśród starozakonnych kahału przasnyskiego (1918-1924)
• reb M. Sokołower — rabin chorzelski sprawujący przez kilka tygodni po śmierci Mendela Lewkowicza opiekę duszpasterską wśród starozakonnych kahału przasnyskiego (1924-1924)
• reb Icchak Parzęczewski — rabin sprawujący opiekę duszpasterską wśród starozakonnych kahału przasnyskiego (1924-1940)
• ks. proboszcz dziekan Stanisław Czapliński — proboszcz i dziekan przasnyski w garnizonie (1877-1914)
• ks. proboszcz dziekan Józef Piekut — duchowy opiekun i przywódca przasnyszan w okresie wojen o ich miasto w latach 1914-1915, 1920 i w okresie okupacji 1939 - 1945 (1914-1946)
• ks. Pierzchalski — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie (1917-1928)
• Tadeusz Kamiński — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie, był wikariuszem i prefektem szkół w Przasnyszu (1920–1932),
• ks. Kazimierz Gwiazda — wikariusz przasnyski od 1934 do końca II wojny światowej wspomagał w pracy duszpasterskiej ks. Józefa Piekuta
• ks. prałat Sccipio del Campo — (1921)
• ks. kapelan rtm. Aleksander Wielgolaski — sprawujący opiekę duszpasterską w 4 szwadronie stacjonującym w garnizonie Przasnysz, kapelan 11 Pułku Ułanów (1928-1938)
• ks. proboszcz Tadeusz Niestępski — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie, jako proboszcz parafii św. Wojciecha w Przasnyszu (1989-1992)
• ks. kpt. Wojciech Brzozowski — kapelan (992-1994)
• ks. proboszcz Tadeusz Niestępski — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie, jako proboszcz parafii św. Wojciecha w Przasnyszu (1994-1997)
• ks. proboszcz Franciszek Różański — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie jako proboszcz parafii św. Wojciecha w Przasnyszu (1997-1999)
• ks. proboszcz Romuald Ciesielski — sprawował opiekę duszpasterską w garnizonie (1999-2006)
• ks. mjr Marek Wojnowski — kapelan (2006-2011)
• ks. por Michał Zieliński — kapelan (2012-2015)

Garnizon Przasnysz, 2015 r.

• ks. ppor. rez. Mateusz Korpak — kapelan (2015-obecnie)

Odznaki pamiątkowe, sztandary, asysty wojskowe związane z garnizonem przasnyskim

Odznaka 30 Połtawskiego Pułku Piechoty

Odznaka 22 Niżegorodzkiego Pułku Piechoty

Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej

Odznaka pamiątkowa 76 Lidzkiego Pułku Piechoty

Odznaka pamiątkowa 7 Pułku Ułanów Lubelskich

Odznaka pamiątkowa 2 PREL

Odznaka pamiątkowa 20 OSSRel

Odznaka pamiątkowa 2 Ośrodka Radioelektronicznego

Garnizon Przasnysz, 1960r. Wręczenie sztandaru dla 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

Garnizon Przasnysz, 1960r. Sztandar 64 Pułku Szkolnego OSL im. J. Krasickiego

Garnizon Przasnysz, 1966r. Sztandar 2 ORel im. kanoniera Michała Okurzałego

Akt ufundowania sztandaru dla 2 ORel.jpg

Garnizon Przasnysz, 1966r. Wręczenia sztandaru dla 2 ORel

Garnizon Przasnysz, 2003r. Sztandar 2 ORel w sali tradycji

Akt ufundowania sztandaru dla 2 ORel

Inne garnizonowe instytucje wojskowe, paramilitarne, obiekty 1899-2017

Garnizon Przasnysz, 1912r. Rosyjski kompleks koszarowy przy trakcie makowskim, powstał (1897-1907)

Garnizon Przasnysz, 1914r. Nieistniejąca cerkiew garnizonowa św. Aleksandra Newskiego

Garnizon Przasnysz, 2014r. Miejsce, gdzie pierwotnie znajdowała się Cerkiew św. Aleksandra Newskiego w Przasnyszu

Garnizon Przasnysz, 2013r. Współczesny widok z lotu ptaka na koszary garnizonowe

Garnizon Przasnysz, 2010r. Klub Garnizonowy

Garnizon Przasnysz, 2008r. Budynek byłego Klubu Garnizonowego, przedszkola wojskowego garnizonowego kompleksu koszarowego

Garnizon Przasnysz, 2008r. Budynek nr 5, dawny szpital pułkowy, dalej GICh kompleksu koszarowego garnizonu Przasnysz

W okresie XIX i XX w. w garnizonie Przasnysz oprócz jednostek wojskowych funkcjonowały różne instytucje wojskowe, organizacje paramilitarne. Zostało wybudowanych wiele budynków w których ulokowało się wiele instytucji zabezpieczających tok życia stacjonujących na stałe lub doraźnie jednostek wojskowych. Powstały także obiekty wojskowe oraz budynki, które były przyporządkowane do kwaterujących jednostek w garnizonie. Między innymi były to :

• piekarnia z piecami Wasmunda przy 30 Połtawskim Pułku Piechoty — koszary (1899-1914)
• prochownia przy 30 pp — koszary (1899-1914)
• szpital pułkowy na 84 łóżka przy 30 pp — koszary (1901-1914)
  • oddział zakaźny — koszary (1902-1914)

Garnizon Przasnysz, 1934r. Organizacje paramilitarne podczas patriotycznej uroczystości w Rynku

• Cerkiew Garnizonowa przy 30 pp (Cerkiew św. Aleksandra Newskiego w Przasnyszu) — koszary (1903-1921)
• kościół parafialny zamieniony na lazaret podczas działań wojennych I wojny światowej — miasto (1914-1915)
• męska drużyna harcerska im. księcia Józefa Poniatowskiego na której czele stanął Walerian Charkiewicz — miasto (1920)
• żeńska Drużyna Harcerska im. Królowej Jadwigi z pierwszą drużynową w osobie Aurelii Sadowskiej — miasto (1920)
• komenda placu przy szwadronie zapasowym 7 Pułku Ułanów Lubelskich — koszary (1920-1926)
• komenda placu przy 4 szwadronie z 11 p. uł — koszary (1926-1938)
• ambulans przeglądu koni przy 3 szwadronie ze składu 7 p.uł — koszary (1921-1938)
• spółdzielnia garnizonowa-sklep przy 3 szwadronie ze składu 7 p.uł — koszary (1921-1938)
• strzelnica przy 4 szwadronie z 11 p. uł — koszary (sformowana w 1924, z modernizowana w latach 60., zlikwidowana w 2001?)
• plac hipiczny przy 4 szwadronie z 11 p. uł — koszary (1926-1938)
• straż pożarna przy 4 szwadronie z 11 p. uł — koszary (sformowana w 1924, przeniesiona z 4 szwadronem do Ciechanowa w 1938)
• Obwód Straży Granicznej — koszary (?-1939)

• Związek Rezerwistów RP — miasto, koszary (1931-1939)
• Związek Strzelecki (12 oddziałów i 1344 członków) — miasto, koszary
• Towarzystwo Przyjaciół Strzelca (14 oddziałów i 424 członków) — miasto, koszary
• Towarzystwo Gimnastyczne Sokół — miasto
• organizacja paramilitarna Przysposobienia Wojskowego przy 2 batalionie piechoty z 13pp — koszary (1934-1939)
• Powiatowy Komitet Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego przy 2 batalionie piechoty z 13pp — koszary (1927-1939)
• 1, 9, 11 Bataliony Junackich Hufców Pracy — koszary ( kwaterujące w 1938 - 1939 w koszarach na tzw. leżach zimowych, gdzie w okresie zimowym zostały zorganizowane kursy doszkalające dla Junaków)
• Ekspozytura Kriminalpolizei — Kripo w Ciechanowie ( policja kryminalna), posterunek Praschnitz (1939-1945)
• posterunek żandarmeri (Gendarmeri) — Praschnitz przy ul. 3 Maja (potem Nowotki Nr 3) (1939-1945)
• NSDAP — Praschnitz zakwaterowany w budynku Gimnazjum, obecnie LO (1939-1944)
• szpital polowy nr 134 (Feldlazarett 134) — Praschnitz zakwaterowany w budynku Gimnazjum, obecnie LO (1939-1944)
• podskokowe lotnisko niemieckie w Sierakowie koło Przasnysza przy jednostkach Luftwaffe — lotnisko (utworzone w 1940, po wojnie wykorzystywane przez polskie jednostki lotnicze, od 2003 lotnisko Aeroklubu Północnego Mazowsza). Było to i jest lotnisko trawiaste, położone 1 km. na wschód od Przasnysza z pasem samolotowym na kierunku 115 / 295 o długości 800 m. Wysokość lotniska: 117 m AMSL. Powierzchnia ponad 300 ha.
• strzelnica niemiecka w Sierakowie przy jednostkach Luftwaffe — lotnisko (utworzona w 1939 po wojnie wykorzystywana przez polskie jednostki lotnicze, zlikwidowana w 1963)
• komenda miasta Przasnysz — miasto (czerwiec 1946-listopad 1946)
• Komenda Garnizonu Przasnysz — koszary (styczeń 1947 - )
• 9 Poligon Lotniczy w Ślubowie Warszawskiego Instytutu Chemicznego w granicach garnizonu Przasnysz — Ślubowo ((1951-1955), od kwietnia 1955 poligon Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych (rozformowany 1991)
• Klub Oficerski — koszary (1954-1958), Garnizonowy Klub Oficerski (1958-1984), Klub Garnizonowy (1984-?), Klub Wojskowy (2012-)
• Wojskowa Administracja Koszar — koszary (1952-2011)
• Garnizonowy Węzeł Łączności — (1964-?)
• Straż Przemysłowa (Warta Cywilna) — koszary (1964-1971), ochrona jednostki JW. 4420, formacja zmilitaryzowana podlegająca pod MON i MSW
• Garnizonowa Izba Chorych przy 14 OSSR — koszary (utworzona 1955-1958, od 1958 przy 64 ps OSL-5, od 1964 roku przy 2 Orel, od 1974 roku przy 2 PRrel, od 2003 roku przy 2 ORel, w 2008 roku na podstawie zarządzenia nr 13/MON z dnia 13 czerwca 2008 roku w sprawie nadania statutów ambulatoriom z izbą chorych - publicznym zakładom opieki zdrowotnej powstało Ambulatorium z Izbą Chorych - Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Jednostki Wojskowej Nr 5699 w Przasnyszu)
• Garnizonowe Kasyno nr 84 — koszary (1946-2010)
• Internat Garnizonowy — koszary, blok nr 7 (1952- ), obecnie po modernizacji na bazie łącznika dwóch bloków o carskiej zabudowie przy ul. Wojskowa 11
• Wojskowa Agencja Mieszkaniowa Oddział Terenowy — koszary, obecnie ul. Makowska 2, ?
• Wojskowe Zakłady Kwaterunkowe — koszary (1951-?)
• Wojskowy Zarząd Kwaterunkowy (WZK) — koszary (1951-1952)
• port lotniczy z wieżą — lotnisko w Sierakowie koło Przasnysza przy 35 Batalionie Obsługi Lotnisk (utworzony w 1951, wykorzystywany przez polskie jednostki lotnicze, obecnie lotnisko Aeroklubu Północnego Mazowsza)
• Wojskowy Rejonowy Zarząd Kwaterunkowo (WRZK) — koszary (1952-1959)
• Garnizonowa Pralnia i Łaźnia kat. II — koszary (1952-1963), (1964-1974)
• Wojskowy Rejonowy Zarząd Kwaterunkowo-Budowlany (WRZKB) — koszary (1959-1963)
• bomboskład z magazynami przy 35 plb — Karwacz (1952-1963).
• Wojskowy Rejonowy Ośrodek Weterynaryjny — koszary (sformowany z dniem 1 lipca 1953 r.-?)
• przedszkole wojskowe nr 20 — koszary przy jednostkach: od 1958 roku 64 ps OSL-5, od 1964 roku przy 2 Orel, od 1974 roku przy 2 PRrel, od 2003 roku przy 2 ORel (sformowane w 1958 - rozwiązane w 2002)

Garnizon Przasnysz, 2016 r. Kaplica Garnizonu Przasnysz przy 2ORel

• kaplica garnizonowa przy 2ORel ( z Parafii Wojskowej z Zegrza?) — koszary, budynek nr 7 (1993-)

Garnizon Przasnysz, 2015r. Sala tradycji 2 Orel

Garnizon Przasnysz, 2015r. Sala tradycji 2 Orel, sztandary

• sala tradycji przy 2 Orel — koszary, budynek nr 7 (2003- ), z pamiątkami po rozformowanych jednostkach: 2. Pułku Radioelektronicznym i 20. Ośrodka Szkolenia Specjalistów Radioelektroniki
• Grupa Rekonstrukcji Historycznej odtwarzająca tradycje 14 Pułku Strzelców Syberyjskich — miasto (utworzona 2011-)

Placówka Żandarmerii Wojskowej

W garnizonie Przasnysz od 2010 roku funkcjonuje placówka Żandarmerii Wojskowej przy ul. Makowskiej 1. Obejmuje swoją właściwością powiaty: ciechanowski, mławski, pułtuski, przasnyski, sierpecki, makowski. Komendantem placówki jest st. chor. szt. Paweł Zembrzycki.

Wojskowa Komenda Uzupełnień

Wojskowa komenda uzupełnień w Ciechanowie funkcjonuje w rejonie garnizonu Przasnysz i podlega Wojewódzkiemu Sztabowi Wojskowemu w Warszawie.

W styczniu 1945 zaczęto formować m.in. Ciechanowską Rejonową Komendę Uzupełnień

Z początkiem roku 1919 powstała w Ciechanowie pierwsza Komenda Uzupełnień i mieściła się w budynku przy ulicy Warszawskiej. Tu powołano pierwszy rocznik podlegający wezwaniu do pełnienia czynnej służby wojskowej. Działo się to w chwili rozpoczęcia Wojny polsko-bolszewickiej, która w roku następnym była także na ziemi ciechanowskiej. Po Bitwie warszawskiej 1920, której ważnymi wydarzeniami była likwidacja sztabu 4 Armii wraz ze zniszczeniem radiostacji w decydujących dniach bitwy oraz zwycięska bitwa polskiej 5 Armii gen. Władysława Sikorskiego pod Sarnową Górą następuje ponowne odtworzenie polskiej administracji w Ciechanowie. W koszarach, do których został przeniesiony na cały okres dwudziestolecia międzywojennego 11 Pułk Ułanów Legionowych im. Marszałka Edwarda Rydza Śmigłego działała Rejonowa Komenda Uzupełnień. W 1938 roku został wybudowany nowy budynek dla RKU na ul. Orylskiej 6 gdzie do chwili obecnej znajduje się WKU. Powyższe organy wzięły czynny udział w sprawnie przeprowadzonej pod koniec sierpnia 1939 roku mobilizacji oddziałów 8 Dywizji Piechoty i Mazowieckiej Brygady Kawalerii oraz jednostek na ich bazie formowanych. Pod koniec II wojny światowej administracja wojskowa znów wraca do Ciechanowa.

Zgodnie z Rozkazem Naczelnego Dowództwa WP z dnia 20 stycznia 1945 r. powołano Rejonową Komendę Uzupełnień (RKU) w Ciechanowie obejmująca swym działaniem powiaty: ciechanowski, makowski, przasnyski, pułtuski.

Z dniem 1 lipca 2004 roku na podstawie Rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z 31 marca 2004 roku w sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień nastąpiła restrukturyzacja terenowych oddziałów administracji wojskowej. Zlikwidowano Wojskową Komendę Uzupełnień w Mławie. Zmieniono administrowany przez Wojskową Komendę Uzupełnień w Ciechanowie teren, w skład którego weszły powiaty: ciechanowski, płoński, mławski, żuromiński. Obecnie WKU w Ciechanowie jest przy ulicy Orylskiej 6. Od 2015 roku szefem WKU jest podpułkownik Krzysztof Futyma, przed nim był ppłk mgr inż. Dariusz Kosakowski.

Powiat przasnyski

Ludzie związani z garnizonem

Herb Przasnysza

Bibliografia

• TPZP, Muzeum Historyczne w Przasnyszu, JW 5699,: Tradycje Niepodległościowe na Północnym Mazowszu w W IX I XX WIEKU. Przasnysz: Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej, Forteca, 2003. ISBN 83-917719-1-2.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1.Sprawdź autora:1. Brak numerów stron w książce
• Radosław Waleszczak [red]: Przasnysz i powiat przasnyski w latach 1866 - 1939 Zarys dziejów. Przasnysz: Rada Miejska w Przasnyszu, 1999. ISBN 83-911209-0-2.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1. Brak numerów stron w książce
• Aleksander Drwęcki[red.]: Monografia Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Przasnyszu 1918 - 1998. Przasnysz: Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Przasnyszu, Ostrołęckie Towarzystwo naukowe im. Adama Chętnika. ISBN 83-86122-36-6.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1 oraz 2. Brak numerów stron w książce
• Krause Werner H., Kozacy i Wehrmacht, 2006, wyd. Libron, ISBN 83-605-4707-6
• M. Siuchniński, Miasta polskie w tysiącleciu, t. 2, Wrocław-Warszawa-Kraków 1967
• J. Kwiatek, T. Lijewski, Leksykon miast polskich, Warszawa 1998, ISBN 83-7079-926-4
• Misjonarze i barbarzyńcy. Opowieści o codziennym życiu przasnyskiego ogólniaka w latach 1923-2005, red. Mariusz Bondarczuk, Przasnysz 2006, wyd. Wydawnictwo Mazowieckie, ISBN 83-900940-4-5
• Ryszard Juszkiewicz, Czas cierpień, walk i bohaterstwa. Powiat przasnyski w latach 1939-1945, Przasnysz 1993, wyd. Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej, ISBN 83-900940-2-9
• Jarosław Chorzępa, Przasnysz luty 1915. Najciekawsza bitwa I Wojny Światowej, Wydawnictwo "Forteca", Przasnysz 2008, ISBN 83-922920-4-0
• 85 lat na szlaku wielkiej przygody. Historia ZHP na ziemi przasnyskiej, Przasnysz 2002 (praca zbiorowa pod red. Tadeusza Siółkowskiego), ISBN 83-913873-4-8
• Wojciech Łukaszewski, Działalność niepodległościowego podziemia zbrojnego w powiecie przasnyskim 1945-1951 [w:] Studia Mazowieckie, Pułtusk 2007, wyd. Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku
• Aleksander Drwęcki[red.]: Monografia Publicznej Szkoły Podstawowej nr 1 w Przasnyszu 1918 - 1998. Przasnysz: Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1 w Przasnyszu, Ostrołęckie Towarzystwo naukowe im. Adama Chętnika. ISBN 83-86122-36-6.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1 oraz 2. Brak numerów stron w książce
• Sławomir Cenckiewicz[red.]: Długie ramię Moskwy, Wywiad wojskowy Polski Ludowej 1943 – 1991( wprowadzenie do syntezy). Poznań. ISBN 978-83-7506-875-7.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1, 2 oraz 3. Brak numerów stron w książce
• Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918-1939r. 11 Pułk Ułanów, Edipresse Polska S.A., Warszawa 2012, ISBN 978-83-7769-349-4
• Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918-1939r. 7 Pułk Ułanów, Edipresse Polska S.A., Warszawa 2012, ISBN 978-83-7769-269-1
• Alfred Borkowski, Przasnyskie portrety. Część pierwsza, Przasnysz 2004, Związek Literatów Polskich Oddział w Ciechanowie i Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej, s. 98-101, ISBN 83-89408-06-6
• Piotr Kaszubowski, O dobrym pasterzu, „Ziemia Przasnyska” 1993, nr 11, s. 4
• Saturnin Wierzbicki, Byli naszymi duszpasterzami. Kapłani Kościoła Płockiego zmarli w latach 1901-2005, Płock 2005, s. 128, ISBN 83-89625-47-4
• Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W: Tadeusz Paweł Rutkowski: Encyklopedia Białych Plam. Radom: Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, 2000, s. 152-156 (tom 10). ISBN 83-912068-0-7.
• Encyklopedia wojskowa. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN i Dom Wydawniczy Bellona, 2007, s. 468. ISBN 978-83-01-15175-1.
• Aleksander Drwęcki, Dzieje ochotniczych straży pożarnych w powiecie przasnyskim 1881-2001, Przasnysz 2002, ISBN 83-913873-1-3
• Aleksander Drwęcki, Cmentarz parafialny w Przasnyszu, Przasnysz 2003, ISBN 83-913873-6-4
• Aleksander Drwęcki, Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej w powiecie przasnyskim w latach 1916 – 1918. Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego 3, 1989
• Aleksander Drwęcki , Armia Krajowa w powiecie przasnyskim, Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego 6, 1992 r.
• Józef Zieliński [red.]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010: rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze. Warszawa: Bellona SA; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2011, s. 188-189. ISBN 978-83-1112-14-09.
• Józef Zieliński [red.]: Dowódcy pułków lotnictwa polskiego 1921 - 2000. Poznań: Redakcja Czasopism WLOP, 2001, s. 18-20, 91-92, 250-251, 689. ISBN 83-909008-6-6.
• Józef Zieliński, Marian Mikołajczuk: Historia polskiego lotnictwa wojskowego 1945 -1962. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2010, s. 366-369. ISBN 978-83-61529-78-1.
• Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 130-131. ISBN 978-83-926606-7-5.
• Marian Mikołajczuk, 35 Pułk Lotnictwa Bombowego, Lotnictwo. Magazyn Miłośników Lotnictwa Wojskowego, Cywilnego i Kosmonautyki Nr 6 (63), MAGNUM-X Sp. z o.o., Warszawa 2006, ISSN 1732-5323.
• Marian Mikołajczuk, Mieczysław Różański: Pułki Lotnictwa Polskiego 1945-2000, 66.Lotniczy Pułk Szkolny. Warszawa: ROSSAGRAPH, 2004, s. 20-21. ISBN 83-89717-65-4.
• Janusz Ziółkowski, Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, 75 lat Dęblińskiej Szkoły Orląt. Toruń-Dęblin: Adam Marszałek, 2001, s. 86-87, 187. ISBN 83-7174-711-X.
• Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, Zeszyty Naukowe, Radom Zasłużony Ośrodek Wojskowego Szkolnictwa Lotniczego, Materiały z Konferencji Naukowej 15-16 IV 2005r. Dęblin: Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych, 2006, s. 26-156. ISSN 1641-9723.
• Jan Celek [red.]: Wyższa Oficerska Szkoła Lotnicza im. Jana Krasickiego. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1979, s. 434-435. ISBN 83-11-06169-6.
• Tadeusz Kmiecik [red]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-1962: organizacja, szkolenie i problemy kadrowe. Warszawa: 2002. ISBN 83-87226-29-7.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: 1. Brak numerów stron w książce
• L. Woroniecki [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza w Radomiu 1951 - 1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1967.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: "strona". Brak numerów stron w książce
• D. Kondej [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza im. kpt. pil. F. Żwirki i inż. S. Waligóry w Radomiu 1951-1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 2000.{{Cytuj książkę}} Nieznane pola: "strona". Brak numerów stron w książce
• Radosław Waleszczak, Przasnysz w latach 1795-1866, Przasnysz 2008, ISBN 978-83-919248-9-1
• Henryk Damian Wojtyska, Historia Zgromadzenia Pasjonistów w Polsce. T. 1 – Prehistoria i okres fundacyjny (do 1938), Łódź 2006, ISBN 83-89695-30-8. T. 2 – Hekatomba wojenna i okupacyjna (1939-1945), Przasnysz 2007, ISBN 978-83-911123-1-1
• Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961. Brak numerów stron w książce
• Jan Wimmer: "Historia piechoty polskiej do roku 1864"; Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej . Warszawa 1978
• Słownik encyklopedyczny: Historia, pod. red. Wojciecha Głucha, Wrocław 1997/98, Wydawnictwo Europa, s. 377, ISBN 83-85336-69-9.
• 60 lat Wojsk Radiotechnicznych. Zarys historii, oprac. zb. pod red. nauk. Zbigniewa Kuśmierka, Szefostwo Wojsk Radiotechnicznych Sił Powietrznych, Warszawa, 2011, ISBN 978-83-930536-7-4.
• Paweł Piotrowski, System obrony powietrznej Polski w latach 1959-1990, część I, Lotnictwo Wojskowe. Magazyn Miłośników Lotnictwa Wojskowego Nr 2 (23), MAGNUM X Sp. z o.o., marzec-kwiecień 2002, ISSN 1505-1196, s. 32-36.
• Krystyna Suchanecka, Administacja Północnego Mazowsza w czasie II Wojny Światowej, Rocznik Muzeum Mazowieckiego w Płocku, 1986
• L. Herzog, Niemieckie siły zbrojne w okupowanej Polsce, „Wojskowy Przegląd Historyczny", 1961, nr 4, s. 111-113.
• W. Pronobis, Organizacja administracji okupacyjnej w rejencji ciechanowskiej, „Notatki Płockie" 1970, nr 1, s. 15.
• „Głos Ziemi Przasnyskiej", nr 3 z 14.XI.1919 r., Rozbrojenie Niemców w Przasnyszu (Zbiory Muzeum w Przasnyszu)
• Tygodnik Przasnyski 39 (211) z 27 września 2012r., s.3.

Zobacz też

• historia Polski
• władcy Polski
• Historia Wojska Polskiego
• Armia Księstwa Warszawskiego
• Generałowie polscy Księstwa Warszawskiego
• Kawaleria Księstwa Warszawskiego
• Minister Spraw Wewnętrznych (Księstwo Warszawskie)
• Naczelni wodzowie wojsk polskich Księstwa Warszawskiego
• Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego
• Cmentarz żydowski w Przasnyszu

Dyktatorzy powstania

Ludwik Mierosławski

Marian Langiewicz

Romuald Traugutt

Czapka oficera 3. Pułku Ułanów 1815-1831

Bitwa przasnyska 1914-1915

Von Hindenburg – głównodowodzący wojskami niemieckimi na wschodzie

Max von Gallwitz – dowódca wojsk niemieckich w walkach pod Przasnyszem

Generał Nikołaj Władymirowicz Ruzskij – głównodowodzący rosyjską Armią Północną

Przasnysz na linii frontu wschodniego w lipcu 1915 roku

Linki zewnętrzne

• Fotografia cerkwi
• Spis pułków armii carskiej (pl)
• Zapomniana bitwa (pol.)
• Operacja przasnyska (ros.)
• GRH odtwarzająca tradycje 14 pss
• Urząd Miasta
• Przasnysz w dokumentach archiwalnych
• Informacje o kirkucie na stronie Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego
• Synagoga w Przasnyszu na portalu Wirtualny Sztetl
• Rewizja drewnianej bożnicy w Przasnyszu. Dziedzictwo Narodowe
• SPZZOZ w Przasnyszu

* Kategoria:Wojsko Polskie