Przejdź do zawartości

Zagrzebnica wielka

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zagrzebnica wielka
Heleioporus australiacus[1]
(Shaw & Nodder, 1795)
Ilustracja
Samiec z regionu Northern Sydney
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

płazy

Rząd

płazy bezogonowe

Rodzina

Limnodynastidae

Rodzaj

Heleioporus

Gatunek

zagrzebnica wielka

Synonimy
  • Rana australiaca Shaw & Nodder, 1795[2]
  • Rana spinipes Schneider, 1799[2]
  • Rana australensisDaudin, 1802[2]
  • Bufo spinipesDaudin, 1802[2]
  • Philocryphus flavoguttatus Fletcher, 1894[2]
  • Heleioporus flavoguttatusFletcher, 1898[2]
  • Philocryphus australiacusFry, 1915[2]
  • Heleioporus australiacus australiacusMahony, Penman, Bertozzi, Lemckert, Bilney & Donnellan, 2021[2]
  • Heleioporus australiacus flavopunctatus Mahony, Penman, Bertozzi, Lemckert, Bilney & Donnellan, 2021[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Zagrzebnica wielka[4] (Heleioporus australiacus) – gatunek płaza bezogonowego z rodziny Limnodynastidae.

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Płaz ten należy do rodzaju Heleioporus. Zalicza się do rodziny Limnodynastidae[3] bądź żółwinkowatych (Myobatrachidae). W tym drugim wypadku do żółwinkowatych włącza się jako podrodzinę Limnodynastinae, do których także zalicza się rodzaj Heleioporus[5]. Należy do niego 6 gatunków[6].

Według niektórych autorów (Penman i in. 2004, Hunter i in. 2018) południowe i północne populacje mogą w rzeczywistości stanowić osobne gatunki, jednak potwierdzenie tego wymaga dalszych badań[3].

Tryb życia

[edytuj | edytuj kod]

Osobniki tego gatunku spotyka się cały rok, jednak szczyt aktywności przypada na luty, kwiecień i maj, co wynika z pracy Penmana i współpracowników z 2006[3].

Zagrzebnica wielka rozmnaża się od wiosny do jesieni. Rozród zazwyczaj przebiega w tymczasowych zbiornikach wodnych, rzadziej w istniejących stale. Samce zajmują miejsca w częściowo zatopionych wodą jamkach u brzegów lub w ich pobliżu poniżej gęstej roślinności. Nawołują płeć przeciwną[3].

Samica składa jaja zwane skrzekiem. Średnica pojedynczego jaja wynosi 2,6 mm. W złożonej masie występuje ich od 775 do 1239, co policzyli Watson i Martin, opisując to w 1973, lub 698–807, co z kolei odnotował Daly w 1996. W badaniu uwzględnili 4 kłęby jaj. Kłęby te pozostawiane były w jamkach lub pośród gęstej roślinności w wodzie stałej lub powoli płynącej[3].

Kolejnym stadium rozwojowym tego płaza jest wolno żyjąca larwa zwana kijanką. By stać się dorosłym płazem, musi ona ulec przeobrażeniu (metamorfozie), co następuje po 3 bądź 11 miesiącach życia[3].

Rozmieszczenie geograficzne

[edytuj | edytuj kod]

Płaz zamieszkuje kontynent australijski. Spotyka się go w Nowej Południowej Walii, jak też w Wiktorii. Jego zasięg występowania wedle IUCN obejmuje wschodnie stoki Wielkich Gór Wododziałowych, a także tereny przybrzeżne, rozciągające się od Walhalla w Wiktorii, na wschodzie tego stanu, do południowego krańca Olney State Forest w Nowej Południowej Walii. Od wybrzeża zapuszcza się na 100 km w głębi lądu[3].

Płaz bytuje na różnych wysokościach, spotyka się go zarówno na poziomie morza, jak i do 1000 metrów powyżej[3].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Zagrzebnica wielka zajmuje różne siedliska leśne. Zasiedla zarówno lasy suche, jak i wilgotne, zamieszkuje strefy przybrzeżne. Na środkowym wybrzeżu Nowej Południowej Walii zajmuje tereny położone na glebach piaszczystych[3].

Zagrożenia i ochrona

[edytuj | edytuj kod]

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN zagrzebnica wielka od 2023 roku klasyfikowana jest jako gatunek zagrożony (EN, ang. Endangered); wcześniej, od 2002 roku uznawano ją za gatunek narażony (VU, ang. Vulnerable)[3].

Historycznie był to gatunek lokalnie pospolity w rejonie Sydney, jednak według informacji dostępnych w 2001 roku już wówczas był rzadki. Do tej pory jest rzadko spotykany, a jego liczebność szybko spada. Najczęściej odnotowuje się jednego bądź kilka osobników. Do zagrożeń dla gatunku należą m.in. intensywne pozyskiwanie drewna, wypas bydła, introdukcja drapieżników lądowych i wodnych, zmiany w środowisku wynikające z urbanizacji, a także zanieczyszczenia i choroby, w tym chytridiomikoza – grzybicza choroba powodowana przez Batrachochytrium dendrobatidis[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Heleioporus australiacus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f g h i Darrel R. Frost, Heleioporus australiacus (Shaw and Nodder, 1795), [w:] Amphibian Species of the World: an Online Reference. Version 6.2 [online], American Museum of Natural History, New York, USA [dostęp 2024-06-13] (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k l Heleioporus australiacus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  4. Zwierzęta : encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 432. ISBN 83-01-14344-4.
  5. J-M. Hero, H. Hines, F. Lemckert, G. Gillespie & P. Robertson: Heleioporus australiacus Giant Burrowing Frog, Eastern Owl Frog. AmphibiaWeb, 2010-05-31. [dostęp 2013-11-03]. (ang.).
  6. Heleioporus. Amphibiaweb. [dostęp 2013-11-02]. (ang.).