Przejdź do zawartości

3-Chinuklidynobenzylan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
3-Chinuklidynobenzylan
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C21H23NO3

Masa molowa

337,41 g/mol

Wygląd

biały proszek[1] lub bezbarwne kryształy

Identyfikacja
Numer CAS

6581-06-2

PubChem

23056

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

3-Chinuklidynobenzylan, BZorganiczny związek chemiczny używany w charakterze bojowego środka trującego z grupy fenyloglikolanów. Stosowany przez USA w wojnie w Wietnamie[3].

Oznaczenia wojskowe: NATO – BZ, Irak – Agent 15 (prawdopodobnie).

Właściwości chemiczne

[edytuj | edytuj kod]

Rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych (np. DMSO, glikol propylenowy). Z kwasami tworzy sole o zbliżonej toksyczności, dobrze rozpuszczalne w wodzie. Hydrolizuje w roztworach alkalicznych. Jest odporny na podwyższoną temperaturę. Pozostaje przez długi czas w glebie i wodzie oraz na wielu powierzchniach.

Działanie toksyczne

[edytuj | edytuj kod]

Objawy toksycznego działania występują po ok. 1 h i nasilając się trwają od kilku do kilkudziesięciu godzin, w zależności od wchłoniętej dawki. Są charakterystyczne dla wszystkich benzylanów i fenyloglikolanów. Początkowo są to: suchość w gardle, rozszerzenie źrenic, osłabienie mięśni i wzmożone tętno. Po ok. 1 h następuje rozstrój psychiczny. Intensywne halucynacje (wzrokowe, dotykowe i słuchowe) zupełnie wyłączają człowieka z otaczającej go rzeczywistości, powodując urojone złudzenia i wyobrażenia. Stan ten przypomina schizofrenię. Halucynacjom towarzyszą zaburzenia mowy, utrata zdolności koncentracji i orientacji w czasie i przestrzeni. Inhalacyjna dawka halucynogenna wynosi 2 mg dla człowieka. Inhalacyjna dawka obezwładniająca wynosi 110 mg/min·m³. Dawka śmiertelna jest bardzo wysoka (ok. 200 000 mg/min·m³) jednak BZ może być groźny dla dzieci, chorych (szczególnie na serce) i starszych osób w dużo mniejszych stężeniach.

Zastosowanie

[edytuj | edytuj kod]

Odporność termiczna BZ pozwala stosować go w mieszankach termosublimacyjnych i amunicji chemicznej. Jego sole mogą być używane w charakterze dywersyjnych bojowych środków trujących.

Od 1961 był etatowym bojowym środkiem trującym armii amerykańskiej. Prawdopodobnie w okresie rządów Saddama Husajna był na wyposażeniu armii irackiej[potrzebny przypis]. Obecnie nie jest jednak stosowany na skalę masową, a wszystkie jego zapasy zostały ostatecznie zniszczone przez USA w roku 1990. Powodem tego była niepełna powtarzalność efektów działania, duża toksyczność i brak użyteczności taktycznej (rozpylanie w postaci aerozolu wykluczało element zaskoczenia).

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c (±)-Quinuclidinyl benzilate (nr C002) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2012-02-09]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
  2. (±)-Quinuclidinyl benzilate (nr C002) w katalogu produktów Sigma-Aldrich (Merck). [dostęp 2012-02-09].
  3. Marian Żuber, Środki chemiczne i biologiczne o działaniu niezabijającym cz. II, „Scientific Journal of the Military University of Land Forces”, 143 (1), Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki, 2007, s. 67.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]