مریخ
مریخ
| |
| |
| سورج توں دوری: | 249,209,300 توں 206,669,000 کلومیٹر تک |
| ریڈیس: | 3,396.2 کلومیٹر |
| وزن: | 6.4185×1023 کلوگرام / زمین توں 0.107 گنا وزن |
| حجم: | 1.6318×1011 کلومیٹر کیوب |
| ایکویٹر تے کچھ | 3.7 m/s2 |
مریخ سورجی پربندھ دا چوتھا پاندھی اے۔ مریخ دا ناں رومی دیوتا مارس دے ناں تے رکھیا گیا اے۔ اینوں رتا پاندھی وی کیندے نیں کیونجے ایدا رنگ ہلکہ رتا اے جس دی وجہ اس دی زمین چ لوۓ دی آکسائڈ دی وڈی مقدار اے۔ مریخ اک پتھریلا سیارہ اے جیدی تے پتلی ہوا دی اک تہہ اے۔ زمین دے چن دی طرح مریخ دے اتے ٹٹدے تارے ڈگن دے کھڈے نیں، اس توں علاوہ مریخ دے اتے زمین آر آتش فشاں، وادیاں، صحرا تے پولر تھاواں تے برف دیاں ٹوپیاں نیں۔ مریخ دے کمن دا ویلا دا موسماں دے بدلن دا ویلا زمین نال کافی رلدا اے۔ زمین تے مریخ اک اور شے چ رلدے نیں: دونوں سیارے ذرا جے ٹیڑے نیں جس دی وجہ توں موسم آندے نیں۔ مریخ دے اتے سورجی نظام دا سب توں اچا پعاڑ اے: اولمپس مونس۔ مریخ دے اتے ہموار بورالس بیسن اے جیڑا ایدے اتلے پاسے اے مریخ دی کھل دا 40٪ بناندا اے۔
مارینر 4 پہلی سیٹلائٹ سی جیڑی مریخ دے کولوں 1965 چ لنگی۔ اس توں پہلاں خیال کیتا جاندا سی کہ مریخ دے اتے پانی ہیگا اے۔ اس خیال دی وجہ مریخ دے اتے کالے دبھے سن، جیڑے وڈے سمندر دسدے سن۔
فزیکل خاصیتاں
مریخ دا قطر زمین دے قطر توں تقریبا ادھا اے۔ اے زمین توں کئی گنا کٹ گوڑا اے تے ایدا وزن زمین دے وزن دا صرف 11٪ اے۔ مریخ دے اتے دی تھاں زمین دی خشک تھاں توں زرا جی کٹ اے۔ مریخ عطارد توں زیادہ وڈا مگر عطارد دے گوڑے پن بوت زیادہ اے جیدی وجہ توں ایناں دوواں پاندھیاں دیاں کچھاں وچ 1٪ توں وی کٹ فرق اے، مریخ دی کچھ زرا بوتی زیادہ اے۔ مریخ دا رتا رنگ ایدی کھل چ زنگ آلے لوۓ دی وجی توں اے جینوں ہیماٹائٹ (Fe2O3) کیندے نیں۔ ایدی کھل دے وچ معدنیاتاں دی وجہ توں کئی ہور رنگ وی ہوندے نیں، کسے تھاں سورجی، بھورا یا ہرا۔
اندر دی بنتر
مریخ دے اندر اک بوت زیادہ گوڑی دعاتی کور اے، جیدے گرد کٹ گوڑے میٹیریل نیں۔ اج کل دے حساب کتاب نال اے پتہ چلدا اے کہ ایدی کور دا رداس 1،794 کلومیٹر اے تے اے کور زیادہ تر لوۓ تے نکل نال بنی ہوئی اے جیدے چ 16-17٪ سلفر رلی ہوئی اے۔ آئرن سلفائڈ دی کور دے وچ ہلکے عنصر وی کلے ہوۓ نیں جیڑے زمین دی کور چ نئیں ہوندے۔ کور گرد اک سلیکیٹ تہہ لپٹی ہوئی اے۔ مریخ دی کھل وچ سلیکون تے آکسیجن توں بعد اے عنصر سب توں بوتے پاۓ جاندے نیں: لویا، میگنیشیم، الومینیم، کیلشیم تے پوٹاشیم۔ مریخ دی کھل تقریبا 50 کلومیٹر گہری اے، تے کج تھاواں تے ایدی موٹائی 125 کلومیٹر وی اے۔ زمین دی کھل 40 کلومیٹر تک ہوندی اے تے مریخ دی کھل توں 3 گنا نکی اے۔
کھل دی جیالوجی
مریخ اک ٹیریسٹریل پاندھی اے۔ ایدھی کھل سلیکان، آکسیجن، دعاتاں تے کج دوجے کیمیائی عنصراں توں بنی ہوئی اے۔ مریخ دی کھل بسالٹ دیاں چٹاناں نال بنی ہوئی اے۔ مریخ دے لال ہون دی وجہ ایدے اتے آئرن آکسائڈ دی توڑ اے، آئرن آکسائڈ نوں عام بولی چ زنگ آدے نيں۔ اس ویلے مریخ دا کوئی مقناطیسی ویڑہ نئیں اے، مگر ایدی کھل دے کج تھاں مقناطیسی ویڑہ رکھدے نیں۔ مریخ سورجی پربندھ وچ اپنی تھاں دے حساب نال کیمیائی خاصیت رکھدا اے: ایدے اتے کٹ ابلن نمبر آلے کیمیائی عنصر (کلورین، فاسفورس، سلفر) زمین توں بوتے نیں۔ اس دی وجہ سورجی ہوا اے جینے سورج دے نیڑیوں ایناں ہلکے عنصراں نوں دور سٹ دتا سی۔
سورجی پربندھ چ پاندھیاں دے بنن توں بعد سارے پاندھیاں اتے لیٹ پعاری بمباری ہوئی۔ مریخ دی کھل دا 60٪ اس ویلے دے نشان ہلے تک وکھاندا اے۔ اس بمباری نال مریخ اتے وڈے وڈے بیسن بنے ہوۓ نیں۔ مریخ اتے اک 10،800 x 8،500 کلومیٹر وڈا بیسن اے۔ گروواں دا خیال اے کہ کوئی 4 ارب وریاں پہلاں مریخ نال اک پلوٹو جنا پاندھی ٹکرایا سی۔ اس ٹکر نال مریخ دی باقی 40 ٪ تھاں اتے اک پدھرا بوت وڈا بیسن اے۔ مریخ اتے اج توں 2 کروڑ وریاں پہلاں پانی دے دریا بہن دے نشان وی لبے گۓ نیں۔
مٹی
ناسا نیں مریخ اتے کئی روبوٹ پیجے نیں۔ اوناں نیں واپس دسیا کہ مریخ دی ریت وچ جیڑے کیمیائی عنصر پاۓ جاندے نیں اوہ بوٹیاں دے اگن لئی بوت ضروری ہوندے نيں۔ زمین اتے باغاں وچ اوہی عنصر پاۓ جاندے نیں۔ مریخ دی مٹی تھوڑی جی الکالائن اے تے ایدا pH 7۔7 اے۔
مریخ اتے پانی
مریخ دی ہوا دی دب زمین توں 100 گنا کٹ اے تہ اس وجہ توں ایتھے پانی سار مورت چ پانی نئیں پایا جاسکدا سواۓ بوت زیادہ کٹ بلندی اتے جتھے پانی تھوڑے ویلے لئی رہ سکدا اے۔ مریخ دے دو پولاں اتے پانی تے کاربن ڈآئیکسائڈ دی برف جمی ہوندی اے۔ تھلویں پول دی برف اینی ایہ کہ اگر اینوں پگلایا جاۓ تہ مریخ دی ساری تھاں 11 میٹر گہرے پانی چ ڈب جاۓ گی۔ مریخ اتے نشان اس گل دا دسدے نیں کہ ایتھے کدی بیندا پانی ہوندا سی۔
ہوا
کئی ایسٹرائڈ دے مریخ اتے وجن نال مریخ دا مقناطیسی ویڑہ کوئی 4 ارب ورے پہلاں مک گیا سی۔ اس دی وجہ نال سورجی ہواواں سدھا مریخ دی ہوا دا گوڑہ پن کٹ کردی اے۔ سورجی ہوا مریخ دی ہوا دے اتوں ایٹم کڈ کڈ کہ ہوا کٹ کردی ریندی اے۔ سیٹلائٹاں نیں ایہ گل دسی ایہ کہ مریخ پچھے آئوناز ہوۓ ٹوٹے وکھرے جارۓ نیں۔ مریخ دی ہوائی دب زمین دے مقابلے تہ بوت کٹ اے۔ مریخ دی ہوا چ 96٪ کاربن ڈائیاکسائڈ، 1۔93٪ آرگون، 1۔89٪ نائیٹروجن تے بوت کٹ آکسیجن تے پانی اے۔ مریخ دی ہوا چ ایدی مٹی دی بت دوڑ اے جس نال ایدا رنگ ہلکہ جیا زنگ ورگا اے۔
مریخ دی ہوا چ میتھین گیس وی لبی گئی اے۔ حساب لایا گیا اے کہ مریخ اک ورے چ 270 ٹن میتھین بناندا اے۔ ایہ میتھین مریخ دی ہوا چ 0۔6 توں 4 وریاں تک وہ سکدی اے اس توں بعد تباہ ہوجاندی اے۔ اس نال ایہ پتہ چلدا اے کہ مریخ اتے میتھین گیس بنندی ریندی اے۔ ایہ گیس آتشفشاں، خلائی وٹیاں دے وجن تے اک کیمیائی کم نال بن سکدی اے۔
تریخ
مریخ پرانے وقتاں چ لال پاندھی دے ناں نال مشہور سی ۔ اج کل امریکہ تے یورپ دے کئی دیس اسدی سطح تے اتر کے تحقیق کرن آلے خلائی جہاز اس تے پھیج رہے نیں ۔
بارلے جوڑ
 |
وکشنری: مریخ |