Jump to content

Moksha

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

 

Përkthimet e termit Moksha
Shqip emancipim, çlirim
Sanskritisht मोक्ष (mokṣa)
Asamija মোক্ষ (mokkho)
Bengali মোক্ষ (mokkho)
Hindi मोक्ष (moksh)
Xhava ꦩꦺꦴꦏ꧀ꦱ (moksa)
Kanada ಮೋಕ್ಷ (mōkṣa)
Malajalam മോക്ഷം (mōkṣaṁ)
Marathi मोक्ष (moksh)
Nepali मोक्ष (moksh)
Odia ମୋକ୍ଷ (mokṣa)
Penxhabi ਮੋਖ (mokh)
Tamil வீடுபேறு (vīdupēru)
Telugu మోక్షము (mokshamu)
Guxharati મોક્ષ (moksh)

Moksha ( sanskritisht:मोक्ष , mokṣa ), i quajtur edhe vimoksha, vimukti, dhe mukti, [1] është një term në hinduizëm, budizëm, xhainizëm dhe sikizëm për forma të ndryshme emancipimi, iluminimi, çlirimi dhe lirimi. Në kuptimin e tij soteriologjik dhe eskatologjik, ai i referohet lirisë nga saṃsāra, cikli i vdekjes dhe rilindjes . [2] Në kuptimin e saj epistemologjik dhe psikologjik, moksha është liria nga injoranca: vetë-përmbushja dhe njohja e vetes. [3]

Në traditat hindu, moksha është një koncept qëndror [4] dhe qëllimi më i madh i jetës njerëzore; tre synimet e tjera janë dharma (jeta morale e virtytshme dhe e duhur), artha (begatia materiale, siguria e të ardhurave, mjetet e jetesës) dhe kama (kënaqësia, sensualiteti, përmbushja emocionale). [5] Së bashku, këto katër koncepte quhen Puruṣārtha në hinduizëm. [6]

Moksha rrjedh nga rrënja, muc, që do të thotë të çlirosh, lëshosh, lirosh. [7]

Përkufizimi dhe kuptimet

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Përkufizimi dhe kuptimi i mokshës ndryshon midis shkollave të ndryshme të feve indiane. Moksha do të thotë liri, çlirim; nga çfarë dhe si ,këtu ndryshojnë shkollat. [8] Moksha është gjithashtu një koncept që do të thotë çlirim nga rilindja ose saṃsāra . [2] Ky çlirim mund të arrihet ndërsa njeriu është në tokë ( jivanmukti ), ose eskatologjikisht ( karmamukti, [2] videhamukti ). Disa tradita indiane kanë theksuar çlirimin në veprime konkrete, etike brenda botës. Ky çlirim është një transformim epistemologjik që e lejon njeriun të shohë të vërtetën dhe realitetin pas mjegullës së injorancës. [web 1]

जाति नीति कुल गोत्र दूरगं
नाम रूप गुण दोष वर्जितम्।
देश काल विषया तिवर्ति यद्
ब्रह्म तत्त्वमसि भाव यात्मनि॥ २५४ ॥

Përtej kastës, besimit, familjes ose prejardhjes,
Ajo e cila është pa emër dhe formë, përtej meritës dhe çmeritës,
Ajo e cila është përtej hapësirës, kohës dhe sendeve të prekshme,
Ti je ashtu, Zoti vetë; Meditoje këtë brënda teje. ||Vargu 254||

— Vivekachudamani, Shekulli VIII [9]
Mokṣha është një koncept kyç në Joga, ku është një gjendje "zgjimi", çlirimi dhe lirie në këtë jetë. [10]
  1. ^ "The Soka Gakkai Dictionary of Buddhism, vimoksha". Arkivuar nga origjinali më 22 shkurt 2014. Marrë më 17 shkurt 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b c Sharma 2000.
  3. ^ See:
  4. ^ John Tomer (2002), Human well-being: a new approach based on overall and ordinary functionings, Review of Social Economy, 60(1), pp 23–45; Quote – "The ultimate aim of Hindus is self-liberation or self-realization (moksha)."
  5. ^ See:
  6. ^ See:
  7. ^ "Moksha | Derived from the Sanskrit word muc ("to free")". Encyclopedia Britannica (në anglisht). Marrë më 2021-05-13.
  8. ^ Daniel H. H. Ingalls, Dharma and Moksha, Philosophy East and West, Vol. 7, No. 1/2 (Apr. – Jul., 1957), pp. 41–48
  9. ^ Shumë vargje nga Vivekachudamani mëshojnë mbi shprehjen “Tat tvam asi” të tilla si vargjet e mësipërme. Për vargje të tjera dhe përkthime, shiko:
  10. ^ see:
  1. ^ Patrick Olivelle (2012), Encyclopædia Britannica, Moksha (Indian religions)