跳至內容

Mala atademaw

makayzaay i Wikipitiya
tademaw nu heni

Ayma a tademaw u timulay nu amilika antis atu altipulanu aitidaay a binacadan u tademaw nuheni malakuwit ku tusalasubu aemang ku aymala a tademaw nikaudip i puliwiya, milu, celi, itidanamin i niyadu maluk ku nikaudip. yu 15 a siki nu inciya atademaw nuayawan 16 a siki u sipanya ku sitatudungay itawya, itini i timulan nu amilika maudip pina tu a siki. paluma, pahabay tu katalan ucacanan atu mibuting usakaudip nu henisa nikaalaan. 艾馬拉人是南美洲安第斯及阿爾蒂普拉諾地區的土著民族,大約有2百萬以上的艾馬拉人生活在玻利維亞、秘魯和智利,其中大部分生活在農村。他們在15世紀臣服於印加人前以及16世紀歸順西班牙殖民者以前,已經在南美大陸上生活了數個世紀。種植、放牧和捕魚是主要的經濟生產方式。

umikingkiway palutatenga tu ayma a tademaw nu kakawsan sa nanu enem a emang tu tusaaemang a mihcaan namakayni i yacu mabulaw tayni, sayaway napapikanay tu sidi’ ku nikaudip,

人類學家們相信艾馬拉人的祖先是6萬-2萬年前從亞洲遷徙而來,最初過的是游牧生活。

yu pulug nu mihcaan sepat amalebut a mihcaan u kakawsa mipaayaw tu paluma tu cacanan, duma a tademaw malingatu i keke hananay tepal nu sauwac kuluma.

約公元前4000年時,先民們創造了種植業,一部分人開始在的的喀喀湖畔定居。

pulung numihcaan enem a lasubu sa, idaw ku tusaay a emang i alputilanu a buyu’an mueneng. Tiyawanake nanu tawya a patideng. nika, pulung nu mihcaan cacay amalebut katukuh cacaymalebut idaw ku cacay a lasubu a mihcaan, ina niyadu masubelit sipibakah, sakamu sa ku mikiung kikiway namakedal itinasa .

公元600年時,約有2萬人在阿爾蒂普拉諾高原定居。蒂亞瓦納科城即是這時建成。可是,公元1000年-1100年左右,這座城市被廢棄,部分考古學家認為這是由於乾旱。Eagan,頁12-13.

15 a sikinuteban, aymala atademaw atu liwliw nu niyadu’ mapatungus nu inciya a tademaw .

15世紀中期,艾馬拉人和周圍的部落被印加人征服。

Aymala a tademaw pacicihan tu pasayda i inciya a padamsu, tu sipanya atademaw misawacu micumud, kiyu inciya a kanatal maala. U sipanya hat uku mikuwanay idaw t uku baluhay a hulic, sakatuud sa kunipalaklak tu mi sindingay tu tinsukiw.

艾馬拉人被迫向印加人交稅,改信印加宗教,改說蓋丘亞語。不過他們的生活卻還是比較富足的。Eagan,頁15.1532年,西班牙人入侵,印加帝國被征服。西班牙殖民者通過了新法律,並派遣大量傳教士傳播天主教。

baluhay a tayniay u maedesay sakay binawlan misabana’ tu aymala a tademaw , mialaw tu umah’ nu intian, mialaw aca tu kel a kitidaan kakutkutan tu baba’tuwan, u aymala a tademaw sabana han papikutkut tu baba’tuwan, capapihanhan cayay panademiadan .

新殖民者殘酷奴役和壓榨艾馬拉人民,不但霸占了印第安人的農田,還掠奪的的喀爾湖地區的礦產。艾馬拉人常被用作礦工,安全和正常休息都無法得到保障。

i 1781 a mihcaan, aymala a sinin ci tupuka.katali.lapas mukelid tu intian atademaw palekal midademec , pecien naming nu heni ku kiwkay atu kitidaan nu siyhu,

Eagan,頁16-17.1781年,艾馬拉青年圖帕卡·卡塔里在拉巴斯領導印第安人起義,搗毀了許多教堂及政府建築。

katukuh i 19 a siki, ubalucu’ nu binawlan midademec tu maedesay madangkic ku heni amubelin tu mahidaay a siyhu, u celi 1818 a mihcaan uheni patideng tu kanatal, u puluwiya,milu a kanatal makakilul naming patideng tu kanatal nu heni, makakilunamin atu puliwal mukelid malpacaw kiyu misiteked.

到19世紀,民族解放運動日益高漲,智利在1818年獨立。玻利維亞、秘魯等國也先後在玻利瓦爾領導的革命戰爭中獨立。

hidasa, aymala atademaw mapahengad nu salengacay a tademaw u kawaw nuheni caay kasumad. Katukuh 20 a siki nuteban paculuay sidubu tu amilpacaw hinapaculi tu, sawsawni masasuada tu, 20 a siki nudikuda tu, aymala a tademaw i tini usapikuwan tu sakaudip nu binawlan maniket tu kuheni, uduma ci ukekatenase namala sakatusaay a puluwiya a hucungtung.

然而,艾馬拉人受白人剝削的情況並未得到根本改觀。到20世紀中葉,罷工和武裝抵抗仍然經常發生。20世紀末,艾馬拉人在政治生活中扮演的地位越來越重要,其中烏戈·卡德納斯曾任玻利維亞副總統。Eagan,頁19.

namakayniay a nasulitan nasakamuan atu natinengan

[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]

[1]