Gaan na inhoud

Glosa

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Glosa
Gepraat in:  
Gebied:
Totale sprekers:
Taalfamilie: Indo-Europees
 Kunsmatige taal
  Glosa 
Skrifstelsel: Latynse alfabet
Taalkodes
ISO 639-1: geen
ISO 639-2:
ISO 639-3:

Glosa is 'n kunsmatige taal gebaseer op Interglossa ('n vorige konsep van 'n hulp wat in 1943 gepubliseer is). Die eerste Glosa-woordeboek is in 1978 gepubliseer. Die naam van die taal kom van die Griekse wortel glossa wat taal of taal beteken.

Glosa is 'n isolerende taal, wat beteken dat woorde nooit van vorm verander nie, en Glosa-spelling is ook heeltemal gereeld en foneties. As isolerende taal is daar geen verbuigings nie, sodat woorde altyd in hul woordeboekvorm bly, maak nie saak watter funksie hulle in die sin het nie. Gevolglik word grammatikale funksies, wanneer nie duidelik uit die konteks nie, oorgeneem deur 'n klein aantal operateurwoorde en deur die gebruik van woordorde (sintaksis). Omdat Glosa 'n a posteriori-taal is, neem Glosa die meeste van sy woordeskat van Griekse en Latynse wortels, wat deur die skrywers in 'n sekere sin as internasionaal beskou word deur hul gebruik in die wetenskap.

Woordklasse

[wysig | wysig bron]

Glosa bevat twee hoofgroepe woorde:

  • Primitiewe: Primitiewe is die klein aantal basiese funksiewoorde wat in die meeste tale voorkom—dit laat ons toe om die verwantskappe tussen die hoofkonsepte wat ons oordra, te beskryf. Dit is basies voorsetsels en voegwoorde, soos: de [van], e [en], pre [voor], supra [bo], sub [onder; hieronder; laer; onder; minder; ietwat].
  • Selfstandige naamwoord: Selfstandige naamwoord hier is die groep woorde wat die meer komplekse dinge, handelinge en beskrywings (soms bruikbaar vir al drie) verteenwoordig in 'n taal, soos: via [pad], kurso [hardloop], hedo [gelukkig], vide [sien], celera [vinnig], tako [vinnig; flink; haastig; vinnige; flink; snelheid; koers; spoed; haas; naelloop; spoedig; snelheid]; oku [oog]. Neem asseblief kennis dat baie van hierdie woorde veelvuldige betekenisse het, gebaseer op hoe hulle in 'n sin gebruik word (werkwoord, byvoeglike naamwoord, ens.), exempli gratia: "oku" kan "oog", "opties", "om op te let met die beteken" beteken oë", "sien (kyk)", "waar (met die oë)", of "om te loer".

Grammatika

[wysig | wysig bron]

Persoonlike voornaamwoorde

[wysig | wysig bron]
Persoon Afrikaans Glosa Afrikaans Glosa
1 ek mi ons na
2 jy/u tu julle vi
3 sy fe hulle mu
hy an
dit id

Byvoeglike naamwoorde

[wysig | wysig bron]

Byvoeglike naamwoorde, soos die res van die taal, word nie verbuig nie. Hulle verander nie om die tyd, getal, geslag, formaliteit, of ens. van die selfstandige naamwoorde wat hulle verander, te pas nie. Hulle gaan gewoonlik voor die woord wat hulle wysig. Soms bepaal 'n byvoeglike naamwoord se plek die betekenis daarvan:

  • Mi fu lekto mo bibli – ek sal een boek lees
  • Mi fu lekto bibli mo – ek sal die eerste boek lees

Om "teenoorgesteldes" te skep, plaas 'n mens net "nee-" as 'n voorvoegsel by die byvoeglike naamwoord. Hierdie gebruik is soortgelyk aan dié van die voorvoegsel "mal-" in Esperanto wat die woord presies die teenoorgestelde betekenis gee. Die Glosa-gebruik hieronder beteken dus "nie mooi nie".

  • kali – pragtig
  • no-kali – lelik
  • termo – warm, hitte
  • meso-termo – warm
  • no-termo – koud

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]