Zum Inhalt springen

Underibrig

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Unteriberg
Wappe vo Unteriberg
Wappe vo Unteriberg
Basisdate
Staat: Schwiiz
Kanton: Schwyz (SZ)
Bezirk: Schwyz
BFS-Nr.: 1375i1f3f4
Poschtleitzahl: 8842 (Unteriberg)
8845 (Studen)
UN/LOCODE: CH UTB
Koordinate: 703690 / 213287Koordinate: 47° 3′ 45″ N, 8° 48′ 13″ O; CH1903: 703690 / 213287
Höchi: 925 m ü. M.
Flächi: 46.7 km²
Iiwohner: 2432 (31. Dezämber 2022)[1]
Website: www.unteriberg.ch
Underibrig
Underibrig

Underibrig

Charte
Charte vo UnteribergÄgeriseeLauerzerseeLimmereseeKlöntalerseeSihlseeVierwaldstätterseeWägitalerseeZugerseeUfenauLützelauZüriseeKanton GraubündaKantuu GlarisKanton LozärnKanton NidwaldeKanton ObwaldeKanton SanggalleKanton UriKanton ZuugKanton ZüriBezirk AisidleBezirk GersauBezirk HööfBezirk KüssnachtBezirk MarchAlpthalArth SZIllgäüIngebohlLauerzMorschachMuotithalOberiibrigRiemestaldeRootethurmSattel SZSchwyz (Gmeind)StaineStainerbärgUnderiibrig
Charte vo Unteriberg
w
Dialäkt: Schwyzertüütsch (Sihlsee)

Underibrig isch ä Gmäind im Bezirk Schwyz, Kanton Schwyz i dr Schwiiz.

S Underibrig gränzt a Einsidlä, Oberybrig, as Muätital, und as Innertal. Früänär isch d Gmeind midm Oberybrig zämä gsi, und häd äifach Ybrig gheissä. Wills dä öppä idä Rüüsch gärä gschtrittä hend, und will d Oberybrigär, d Underibrigär ä chle undrdrückt hend, isch diä Gmäind täilt wordä i Under- und Oberibrig. S Underibrig isch jetzt diä jüngscht Gmäind vom Kanton Schwyz.

Vom Underibrig us chunt mr übär d Wäglousä mid de Seilbahn is Hoch-Ybrig ufä. Ide Wäglousä hinnä häds umä 10. Juni amä äs Openair. S isch zimmli chlii, abr es gilt bi Usswärige als eis vo de Openair mit dr beschtä Stimmig. Es wird nur schwiizer Musig spillt, was öppe gliichgsinnti Lüüt aazieht, und es grosses Zämmeghörigkeitsgfühl uuslööst.

Underybrig isch zum eerschte Maal gnennt worde im Jaar 1397 als Yberg.

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005[2]

Jaar 1850 1860 1870 1880 1888 1900 1910 1920
Iiwoner 1642 1782 1953 2096 1400 1414 1283 1204
Jaar 1930 1941 1950 1960 1970 1980 1990 2000
Iiwoner 1135 1206 1213 1251 1344 1453 1796 2220

De Uusländeraateil isch 2010 bi 5,4 % gläge.[3]

84,7 % vu de Iiwoner sind im Jaar 2000 römisch-katholisch gsii, 8,5 % evangelisch-reformiert.[3]

Spraach u Tieläkt

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Bi de Volchszellig 2000 hend vu de 2220 Iiwoner 98,2 % Tüütsch als Hauptspraach aaggää u 1,8 % anderi Spraache.[3] De Tieläkt vu Underybrig ghöört zum Höuchschtalemannisch.

Au ä Äigäschaft vom Ybrig sind diä vilä Fiirtigä wo gfiirät wäre, das isch abr fürä Kanton Schwyz normal. Äinä vo dä Fiirtigä häd susch niämärt, dä Stöck-Märcht. Dä isch immr am Mäntig nachm drittä Sunntig im Oktober. Dä Stöckmärcht isch ä Märcht im Ybrig, wo vo dr Dorfchrützig äwäg dur z Dorf hindärä ä huufä Ständ ufgstellt sind. Dä chanäs scho oppä gäh, dass z Dorf mit Lüütä überstellt isch, und mr nid durdur laufä chan, ohni dass dr öppär vor dä Füässä umänand trouläd. Am Abig vo dem Stöckmärcht gits imänä Fäschtzält innä nu ä bsundärä Leckärbissä: z Chatzästreblä. Au wänn das jetz nach Tiärliquälärii und Toud töint, isch dä das gar nüd ä Dertigs. Da gahts drum, dass zwäi Mänschä ä Riämä umä Hals umä am Hinderchopf machid, und uf dä Chnünä huurid. Wänns dä das machid, mönds uf z Kommando bäidi hinderschi ziä, und probiärä, dä Gägnär übernä Liniä durä z ziä, ähnlich wiä Säilziä. Dä Namä chund wahrschindli dahär, will mr bi derä Morgsärii ä Chatzäbuggäl macht.

Ä wiitäri Äigähäit vom Underibrig, odr insgesamt vom Ybrig, sind d Übernämä. Diä wärdid i dä Regäl uf d Flurnämä oder uf d Ahnä bezogä. Nämä wo sich uf dä Ort beziähnd, wärid zum Biispiil:

  • dä Schachä R...
  • dä Bräntä F...
  • d Furli E...

und wiitäri.

Nämä wo sich uf d Ahnä beziänd, wärid:

  • z Joseibä A...
  • Twingi-Fränzäls F...
  • Tönämelkä T...

und au da gits nu vili mej.

Äs hed sogar äinisch anärä Fasnacht ägschtra äs Telefonbuäch gäh, wo alli Bewohner mit ihrem Übernamä drinnä ufgfüährt gsi sind.

Z Dorfläbä im Ybrig isch zimmli aktiv. S git ä huufä Reschtäran, und äs paar Baarä. S git au ä huufä Veräinä, under adäräm d Fäldmusig Alpäröisli.

 Commons: Underibrig – Sammlig vo Multimediadateie
  1. Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
  2. Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)
  3. 3,0 3,1 3,2 Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[5] [6] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Mai 2012