İlyuşin İL-76

Ilyushin Il-76
Ил-76
Tipi	Nəqliyyat Təyyarəsi
İstehsalçı	Tashkent Aviation Production Association
Baş konstruktor	Ilyushin
İlk uçuş	25 Mart 1971
İstismara verilmə tarixi	1974
İstismarçılar	Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri İran Hərbi Hava Qüvvələri
Buraxılış sayı	~960
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

İL-76 (NATO kod adı ilə: Candid) — Sovet İttifaqının İlyuşin konstruktor bürosu tərəfindən dizayn olunmuş dörd turbofan mühərrikli çox məqsədli təyyarədir. Kommersiya məqsədli yük daşıyan təyyarə kimi ilk dəfə 1967-ci ildə planlanmışdır. Bu təyyarə ağır və iri ölçülü yüklərin orta və uzaq məsafələrə daşınması üçün təyin olunmuşdur. Həmçinin bu təyyarəinin hərbi variyantları hava-idarəetmə məntəqəsi və havada-yanacaq dolduran kimi Asya və Avropa qitələrində geniş istifadə olunur.

İL-76-nı fərqliləşdirən xüsusiyyətlərindən biridə onun rampa sistemli yük bölməsi qapısının olmasıdır, bu isə xüsusi ilə kommersiya məqsədli yük daşınmada daha əhməiyyətli yer tutur. Çünki bu sistem bir çox iri ölçülü texnika və avadanlıqların, tırtıllı və təkərli texnikaların, bağlama şəklində olan yüklərin yük bölməsinə rahatlıqla daxil olunmasına kömək edir. Təyyarənin xüsusi modelləri də vardır ki, onlar yanğın söndürən kimi və çəkisizlik kabinası (zero-G) təlimlərində istifadə olunur. 

Növləri

Hərbi növləri

• An Il-78MKI - Havada yanacaq dolduran
• Il-76
• Il-76D - ('D' modeli "Desantnyi", yəni "Desnat Daşıyan) quruq hissəsində isə müdafiə məqsədli atşə qurğusu mövcuddur.
• Il-76K - Yuri Qaqarin adına Kosmonavt Hazırlığı Mərkəzinin Sıfır-G kosmonavt hazırlığı təyyarəsi (kosmonavtların hazırlığı üçün).
• Il-76LL - Mühərrik Yoxlama təyyarəsi ( universal uçuş laboratoriyası.
• Il-76M - Hərbi nəzliyyat versiyası (modernizasiya olunmuş) .
• Il-76MD Hərbi nəqliyyat təyyarəsi (uzaq məsafəli uçuş).
• Il-76MD-90 -  Daha səssiz və ekonomik Aviadvigatel PS-90 yüksək təzyiqli turbofan mühərriklərlə təhciz olunmuşdur.
• Il-76MF - 6.6 metr daha uzun olan bu variyant PS-90 mühərrikləri ilə maksimum qalxış çəkisi 210 ton və 60 ton yük götürmə qabiliyyəti olan modeldir.
• Il-76PP 
• Il-76MD PS
• Il-76T/Il-76TD - Hərbi məqsədlər üçün dizayn olunsada sonralar mülki mülki məqsədlərə uğunlaşdırıldı.
• Il-78 - Havada yanacaq dolduran tanker.
• Il-82 - Hava İdarəetmə Mərkəzi (alternativ təyinatlı IL-76 VKP-'version 65S').

Mülki Növləri

• Il-76MGA - Kommersiya məqsədli yük təyyarəsi. D-30 mühərrikləri ilə təhciz olunmuşdur.
• Il-76MD- Uzaq məsafəyə yük daşıyan.
• Il-76T - Mülki yükərin daşınmasında təyinatlı kommersiya təyyarəsi.
• Il-76TD - İL-76MD təyyarəsinin sivil ekvivalenti. İlk uçuşu 1982-ci ildə etmişdir, D-30 turbofan mühərrikləri ilə təhciz olunmuşdur
• İL-76TD-90 - İL-76TD təyyarəsinin yeni nəsil Aviadvigatel PS-90 mühərrikləri və glass kabinə xüsusiyyətli versiyası.

Texniki göstəriciləri

Ümümi xarakteristikaları

• Ekipaj - 5 nəfər (əlavə olaraq 2 uçuş texniki və 2 yük operatoru)
• Yük götürmə : 42 ton (Il-76M), 48 ton (Il-76TD), 60 tonnes (Il-76MD-90A)
• Uzunluq : 46.59 metr (152 ft 10 in)
• Qanadların uc nöqtələri arasındakı məsafə : 46.59 metr (152 ft 10 in)
• Hündürlük : 14.76 metr (48 ft 5 in)
• Qanadın sahəsi : 300.0 m² (3,229.2 ft²)
• Boş çəkisi : 192,500 kg (Il-76TD-90) (203,962 lb)
• Maksimal qalxma çəkisi : 395,000 kg (Il-76) (429,975 lb (Il-76TD-90))
• Güc qurğusu : 4 × Aviadvigatel PS-90-76 turbofanları, 142 kN (32,000 lbf)  or 14,500 kgf hər birində

Göstəriciləri

• Maksimal sürət : 900 km/s (490 kt, 560 mph) Mach 0.82 hündürlükdən asılı olaraq
• Uçuş məsafəsi : 5,000 km (2,700 nmi) (Il-76MD-90A/TD-90VD üçün) 52 ton yüklənmə ilə; 4,000 km (Il-76M/T); 4,400 km (Il-76MD/TD), 4,200 km (Il-76MF/TF)
• Uçuş hündürlüyü : 13,000 metr (42,700 ft)
• Eniş zamanı minimal qaçış məsafəsi : 450 metr revers qurğusu ilə

İstifadəçilər

hazırki İL-76 istifadəçiləri. (Qırmızı - Sadəcə Hərbi Məqsədlər üçün, Yaşıl - Mülki Məqsədlər üçün, Mavi - Hərbi və eyni zamanda Mülki Məqsədlər üçün

BMT

Əlcəzair

Anqola

Ermənistan

Azərbaycan

Belarus

Burkina-Faso

Kamboca

ÇXR

KDR

Konqo Respublikası

Ekvatorial Qvineya

Macarıstan

Hindistan

İran

İraq

Qazaxıstan

Qırğızıstan

Latviya

Liviya

Mali

Moldova

KXDR

Rusiya

Serbiya

Syerra-Leone

SSRİ

Sudan

Suriya

Türkmənistan

Ukrayna

ABŞ

BƏƏ

Özbəkistan

Yəmən

Zimbabve