Gilan ostanı: Redaktələr arasındakı fərq
k Mershadghadiri (müzakirə) tərəfindən edilmiş 5 redaktə geri qaytarılaraq Patriot Kor tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu Teq: Geri qaytarma |
Redaktənin izahı yoxdur Teqlər: Əllə geri qaytarma Vizual redaktor Mobil redaktə Mobil veb redaktə |
||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{digər məna|Gilan}}{{İnzibati vahid}} |
{{digər məna|Gilan}}{{İnzibati vahid}} |
||
'''Gilan''' — [[İran]]ın şimal |
'''Gilan''' — [[İran]]ın şimal [[ostan|ostani]]. |
||
== Tarix == |
== Tarix == |
||
Sətir 12: | Sətir 12: | ||
=== Milli tərkib === |
=== Milli tərkib === |
||
⚫ | Ostan əhalisinin çoxluğu giləklərdən<ref name="A Paradise : Gilan , North of Iran">'''Majzooban.org''' :[http://majzooban.org/en/news-and-exclusive-content/1344-a-paradise-gilan-north-of-iran.html A Paradise : Gilan , North of Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140401052958/http://www.majzooban.org/en/news-and-exclusive-content/1344-a-paradise-gilan-north-of-iran.html |date=2014-04-01 }}:…The majority of the population speaks Gilaki as their first language while many children, particularly in the cities, tend to use Standard Persian amongst themselves. Gilan has some Azerbaijani-speaking people in Astara and Manjil. The northern part of the province is inhabited by Talesh people. The Kurdish language is used by some Kurds who have moved from Arbil to the Amarlu region. The language of Rudbar is Tati. Gilanis call themselves gilamard, which is a combination of 'Gil' and 'Amard.'</ref> ibarətdir. Geridə qalan əhalini azarilar (qeyri-rəsmi qaynaqlara görə əhalinin 1/3-ni) ,<ref name="Azenglish">{{Cite web |url=https://azenglishnews.com/%EF%BA%91%EF%BA%AE%EF%BA%AD%EF%BA%B3%EF%AF%BD-%EF%BA%AF%EF%BB%A7%EF%BA%AA%EF%AE%94%EF%AF%BD-%EF%BA%97%D9%8F%EF%BA%AE%EF%AE%90%EF%BA%8E%EF%BB%A5-%EF%BA%B7%EF%BB%AC%EF%BA%AE-%EF%BA%AD%EF%BA%B7%EF%BA%96/ |title=azenglishnews |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220328024303/https://azenglishnews.com/%EF%BA%91%EF%BA%AE%EF%BA%AD%EF%BA%B3%EF%AF%BD-%EF%BA%AF%EF%BB%A7%EF%BA%AA%EF%AE%94%EF%AF%BD-%EF%BA%97%D9%8F%EF%BA%AE%EF%AE%90%EF%BA%8E%EF%BB%A5-%EF%BA%B7%EF%BB%AC%EF%BA%AE-%EF%BA%AD%EF%BA%B7%EF%BA%96/ |url-status=live }}</ref> talışlar, [[tatlar (İran)|tatlar]], kürdlər, türkmənlər, yunanlar, ermənilər, farslar, yəhudilər, Hind-Avropa dil ailəsinə aid olan bir neçə köçəri kiçik etnik qrup (Sasani , Ağacani və sairə) və qaraçılar təşkil etməkdədir.<ref>Science Alert :[http://www.scialert.net/fulltext/?doi=jas.2009.183.187 Factors Affecting the Success of Fisheries Co-Management as Perceived by Guilan`s Fishermen] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120118072257/http://www.scialert.net/fulltext/?doi=jas.2009.183.187 |date=2012-01-18 }}</ref> Giləklər, Azərbaycan türkləri, talışlar, [[tatlar (İran)|tatlar]] və kürdlər etnik ərazi areallarına malikdirlər, yəni kompakt halda həm kəndlərdə həm də şəhərlərdə məskunlaşmışdırlar. Farslar, yunanlar, türkmənlər, ermənilər və yəhudilər dağılmış şəkildə yalnız şəhərlərdə yaşamaqdadırlar. |
||
{{Gilan ostanının etnik tərkibi}} |
|||
⚫ | Ostan əhalisinin çoxluğu giləklərdən<ref name="A Paradise : Gilan , North of Iran">'''Majzooban.org''' :[http://majzooban.org/en/news-and-exclusive-content/1344-a-paradise-gilan-north-of-iran.html A Paradise : Gilan , North of Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140401052958/http://www.majzooban.org/en/news-and-exclusive-content/1344-a-paradise-gilan-north-of-iran.html |date=2014-04-01 }}:…The majority of the population speaks Gilaki as their first language while many children, particularly in the cities, tend to use Standard Persian amongst themselves. Gilan has some Azerbaijani-speaking people in Astara and Manjil. The northern part of the province is inhabited by Talesh people. The Kurdish language is used by some Kurds who have moved from Arbil to the Amarlu region. The language of Rudbar is Tati. Gilanis call themselves gilamard, which is a combination of 'Gil' and 'Amard.'</ref> ibarətdir. Geridə qalan əhalini |
||
* '''Giləklər''': Gilan ostanında ən böyük etnik qrup giləklərdir. Giləklər ana dil olaraq giləkcə, ikinci dil olaraq farsca danışırlar. Gilək dilinin dialektləri:<ref name="glk">Ethnologue report for language code :[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=glk glk] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121211035256/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=glk |date=2012-12-11 }}</ref> Qaleşi, Rəşti, Rudbari, Someye Sarayi, Lahıcani, Ləngrudi, Rudsəri, Fuməni. Tarixən Təbəri dili adlandırılmış Mazandaran dili ilə Gilək dili olduqca yaxındır.<ref name="glk" /> Anadili və ya ikinci dil olaraq 3,000,000 nəfər gilək dilində danışmaqdadır.<ref name="GĪLĀN x. LANGUAGES" /> |
* '''Giləklər''': Gilan ostanında ən böyük etnik qrup giləklərdir. Giləklər ana dil olaraq giləkcə, ikinci dil olaraq farsca danışırlar. Gilək dilinin dialektləri:<ref name="glk">Ethnologue report for language code :[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=glk glk] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121211035256/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=glk |date=2012-12-11 }}</ref> Qaleşi, Rəşti, Rudbari, Someye Sarayi, Lahıcani, Ləngrudi, Rudsəri, Fuməni. Tarixən Təbəri dili adlandırılmış Mazandaran dili ilə Gilək dili olduqca yaxındır.<ref name="glk" /> Anadili və ya ikinci dil olaraq 3,000,000 nəfər gilək dilində danışmaqdadır.<ref name="GĪLĀN x. LANGUAGES" /> |
||
* '''Azərbaycanlılar''': |
* '''Azərbaycanlılar''': Ərdəbil vilayətindən bəzi insanların Taleş və Rəşt şəhərlərinə köçməsi nəticəsində bu vilayətdə azərilər də yaşayır.<ref name="GĪLĀN x. LANGUAGES">Encyclopædia Iranica: Donald Stilo :[http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-x GĪLĀN x. LANGUAGES] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210222001529/https://iranicaonline.org/articles/gilan-x |date=2021-02-22 }}--Originally Published: December 15, 2001</ref><ref name="Z">{{Cite web |title=Astara bölgəsinin icra hakimiyyəti |url=https://astara.gilan.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7 |access-date=2021-02-01 |archive-date=2019-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191204201920/http://astara.gilan.ir/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7/%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87-%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7 |url-status=dead }}</ref>ت<ref>{{Cite web |url=https://iranicaonline.org/articles/manjil |title=İranica |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220517130715/https://iranicaonline.org/articles/manjil |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=https://abadis.ir/fatofa/%D8%AD%D9%88%DB%8C%D9%82/ |title=abadis |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220328024327/https://abadis.ir/fatofa/%D8%AD%D9%88%DB%8C%D9%82/ |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://iranatlas.net/index.html?module=module.language-distribution#eyJ0IjoieCIsImkiOiIyMGJlOWRlMmI1ZmQzN2Y1NGQzNzE4ODBjYjBmNDk3NCIsInMiOjE2NTg2OTQzMjc0OTB9 |title=Arxivlənmiş surət |access-date=2023-05-01 |archive-date=2022-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220924024318/http://iranatlas.net/index.html?module=module.language-distribution#eyJ0IjoieCIsImkiOiIyMGJlOWRlMmI1ZmQzN2Y1NGQzNzE4ODBjYjBmNDk3NCIsInMiOjE2NTg2OTQzMjc0OTB9 |url-status=live }}</ref> |
||
* '''Talışlar''': ''Etnologue<ref>Etnologue report for language code :[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tly tly] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110628212848/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tly |date=2011-06-28 }}</ref>''-nin verdiyi təxminə görə 1993-cü ilə əsasən Gilanda talış dilində danışanların sayı təxminən |
* '''Talışlar''': ''Etnologue<ref>Etnologue report for language code :[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tly tly] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110628212848/http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=tly |date=2011-06-28 }}</ref>''-nin verdiyi təxminə görə 1993-cü ilə əsasən Gilanda talış dilində danışanların sayı təxminən 600,000 nəfərdir. DAK-ın yayınladığı məlumatlara əsasən hazırda 2012-ci ildə Gilan ostanında 650,000 nəfər talış əsilli əhali yaşamaqdadır.<ref name="İranda yaşayan Azərbaycanlı ve digər Türklərin sayı">Dünya Azərbaycanlıları Konqresi ('''DAK'''): GAMOH Umumi Əlaqələr Məsulu Məmməd GOLAN :[http://dak.org.az/index.php?type=xebergoster&id=1451 İranda yaşayan Azərbaycanlı ve digər Türklərin sayı]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}---yayınlanma tarixi: 07.01.2012</ref> İran İslam Respublikasının rəsmi dövlət saytlarından biri olan ''National Portal for Electronic Services of İran''-a əsasən İran və Azərbaycan Respublikalarında toplam 2100000 nəfər talış əsilli əhali yaşayır.<ref name="People">National Portal for Electronic Services of İran (farsca: درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران): About İran :[https://archive.today/20130108081741/http://www.en.iran.ir/about/people People]</ref> |
||
* '''Kürdlər''': Kürd əsilli əhali üç müxtəlif tarixi mərhələdə Gilan ostanında məskunlaşmışdır.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups">Encyclopædia Iranica: Christian Bromberger :[http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-xiv-ethnic-groups GILĀN xiv. Ethnic Groups] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131016131154/http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-xiv-ethnic-groups |date=2013-10-16 }}--Originally Published: November 12, 2010</ref> Onlardan ilk mərhələdə gələnləri rişvan tayfasına mənsub insanlar təşkil edir.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> XVII əsrin əvvəllərində 1622–1623-cü illərdə İrak torpaqlarını yenidən tamamiylə Səfəvilər İmperiyasının tərkibinə qaytaran I Şah Abbas tərəfindən Osmanlı tərəfində Səfəvi dövlətinə qarşı savaşmış ancaq müharibədə yenilərək tabe edilmiş və o zaman indiki Ərbil vilayətinin dağlıq bölgələrində yaşayan köçəri kürd tayfalarını Səfəvi dövlətinin ucqar sərhəd bölgələrinə sürgün etdirmişdir. O zaman Ərbil ətrafında yaşayan Rişvan (digər deyilişləri-Reşvan, Reşvand, Raşvand, Rəşvənd və s.) tayfası da Gilan vilayətinə sürgün olunmuşdur. Müəyyən iddialara əsasən Rişvan tayfası türk kökənlidir.<ref>Kahta ilçesi Adıyaman ili , Nemrut ve Menzil hakkında her şey — '''Kahtanet.com''' :[http://www.kahtanet.com/?Syf=18&Hbr=21899 Rişvan aşiretinin kökeni Kürt değil, Türk] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121110041938/http://www.kahtanet.com/?Syf=18&Hbr=21899 |date=2012-11-10 }}</ref><ref name="Rişvan (Reşvanlılar, Reşi, Rışan, Rışi), Aşiretinin Kökenleri">Gurmanc ve Kürtlerin Kökeni — '''Gurmanc.com''' :[http://gurmanc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=119:rivan-revanllar-rei-ran-ri-airetinin-koekenleri&catid=53:boeluem-9&Itemid=78 Rişvan (Reşvanlılar, Reşi, Rışan, Rışi), Aşiretinin Kökenleri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121031230438/http://www.gurmanc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=119:rivan-revanllar-rei-ran-ri-airetinin-koekenleri&catid=53:boeluem-9&Itemid=78 |date=2012-10-31 }}</ref><ref>Kalemler ve Kılıçlar :[http://www.kalemlervekiliclar.com/forum/Thread-Kurtlesen-Turk-boylari Kürtleşen Türk boyları]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Rişvan tayfasından olan əhali Siyahkəl şəhristanının Deyləman bəxşində, Rudbar şəhristanının Amarlu (əslində Ömərli) bəxşində, Rudbar şəhristanının Rəhmətabad və Blukat bəxşində yaşamaqdadırlar.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> 2-ci mərhələdə gələnləri Nadir şah (1736–1747) hakimiyyəti dövründə Xorasanın Quçan bölgəsindən buraya köçürmüşdür, onlar isə Rudbare Zeytun bölgəsində bəzi kəndlərdə yaşayırlar. 3-cü mərhələdə gələnlərin isə burada məskunlaşması XX əsrin əvvələrinə təsadüf edir. Bu mərhələdə gələnlər Kirmanşah ostanı ərazisindən buraya Ruslara qarşı mübarizədə istifadə edilmək üçün yerləşdirilmişdilər, onlar az saylıdırlar və hazırda Siyahkəl şəhristanının kənd əraziləri qismən bu kürdlərlə məskunlaşdırılmışdır.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> |
* '''Kürdlər''': Kürd əsilli əhali üç müxtəlif tarixi mərhələdə Gilan ostanında məskunlaşmışdır.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups">Encyclopædia Iranica: Christian Bromberger :[http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-xiv-ethnic-groups GILĀN xiv. Ethnic Groups] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131016131154/http://www.iranicaonline.org/articles/gilan-xiv-ethnic-groups |date=2013-10-16 }}--Originally Published: November 12, 2010</ref> Onlardan ilk mərhələdə gələnləri rişvan tayfasına mənsub insanlar təşkil edir.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> XVII əsrin əvvəllərində 1622–1623-cü illərdə İrak torpaqlarını yenidən tamamiylə Səfəvilər İmperiyasının tərkibinə qaytaran I Şah Abbas tərəfindən Osmanlı tərəfində Səfəvi dövlətinə qarşı savaşmış ancaq müharibədə yenilərək tabe edilmiş və o zaman indiki Ərbil vilayətinin dağlıq bölgələrində yaşayan köçəri kürd tayfalarını Səfəvi dövlətinin ucqar sərhəd bölgələrinə sürgün etdirmişdir. O zaman Ərbil ətrafında yaşayan Rişvan (digər deyilişləri-Reşvan, Reşvand, Raşvand, Rəşvənd və s.) tayfası da Gilan vilayətinə sürgün olunmuşdur. Müəyyən iddialara əsasən Rişvan tayfası türk kökənlidir.<ref>Kahta ilçesi Adıyaman ili , Nemrut ve Menzil hakkında her şey — '''Kahtanet.com''' :[http://www.kahtanet.com/?Syf=18&Hbr=21899 Rişvan aşiretinin kökeni Kürt değil, Türk] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121110041938/http://www.kahtanet.com/?Syf=18&Hbr=21899 |date=2012-11-10 }}</ref><ref name="Rişvan (Reşvanlılar, Reşi, Rışan, Rışi), Aşiretinin Kökenleri">Gurmanc ve Kürtlerin Kökeni — '''Gurmanc.com''' :[http://gurmanc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=119:rivan-revanllar-rei-ran-ri-airetinin-koekenleri&catid=53:boeluem-9&Itemid=78 Rişvan (Reşvanlılar, Reşi, Rışan, Rışi), Aşiretinin Kökenleri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121031230438/http://www.gurmanc.com/index.php?option=com_content&view=article&id=119:rivan-revanllar-rei-ran-ri-airetinin-koekenleri&catid=53:boeluem-9&Itemid=78 |date=2012-10-31 }}</ref><ref>Kalemler ve Kılıçlar :[http://www.kalemlervekiliclar.com/forum/Thread-Kurtlesen-Turk-boylari Kürtleşen Türk boyları]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Rişvan tayfasından olan əhali Siyahkəl şəhristanının Deyləman bəxşində, Rudbar şəhristanının Amarlu (əslində Ömərli) bəxşində, Rudbar şəhristanının Rəhmətabad və Blukat bəxşində yaşamaqdadırlar.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> 2-ci mərhələdə gələnləri Nadir şah (1736–1747) hakimiyyəti dövründə Xorasanın Quçan bölgəsindən buraya köçürmüşdür, onlar isə Rudbare Zeytun bölgəsində bəzi kəndlərdə yaşayırlar. 3-cü mərhələdə gələnlərin isə burada məskunlaşması XX əsrin əvvələrinə təsadüf edir. Bu mərhələdə gələnlər Kirmanşah ostanı ərazisindən buraya Ruslara qarşı mübarizədə istifadə edilmək üçün yerləşdirilmişdilər, onlar az saylıdırlar və hazırda Siyahkəl şəhristanının kənd əraziləri qismən bu kürdlərlə məskunlaşdırılmışdır.<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> |
||
Sətir 24: | Sətir 23: | ||
!Bölgə ([[Şəhristan]])!!Əhalisi (2006 s.a.)!!Ərazisi (km²)!!Etnik çoxluq!!Digər millətlər |
!Bölgə ([[Şəhristan]])!!Əhalisi (2006 s.a.)!!Ərazisi (km²)!!Etnik çoxluq!!Digər millətlər |
||
|- |
|- |
||
|[[Astara şəhristanı|Astara]]||79,416<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)">World Gazetteer :[http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gadm&lng=en&des=wg&geo=-1910&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500 Gīlān: Administrative Divisions (population and area)]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>||432<ref name="Astara (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astara.php Astara (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131127163131/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astara.php |date=2013-11-27 }}</ref>||[[ |
|[[Astara şəhristanı|Astara]]||79,416<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)">World Gazetteer :[http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gadm&lng=en&des=wg&geo=-1910&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500 Gīlān: Administrative Divisions (population and area)]{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>||432<ref name="Astara (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astara.php Astara (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131127163131/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astara.php |date=2013-11-27 }}</ref>||[[Talışlar|Taliş]]<ref name="Astara (county)" /><ref name="People and culture">'''Guilan İnformation''' : [http://guilan.info/ People and culture] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130602160141/http://guilan.info/ |date=2013-06-02 }}:…themselves and also guilan has large Azeri speaking population in the city,s like Anzali, Astara, Rasht, Masouleh .</ref>|| [[İran|Azəri]]<ref name="Astara (county)" /> |
||
|- |
|- |
||
|[[Talış şəhristanı|Talış]]||179,499<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||291,9<ref name="Talesh (county)" />||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Talesh (county)" /><ref name="Talesh (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/talesh.php Talesh (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623085915/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/talesh.php |date=2012-06-23 }}</ref>, [[ |
|[[Talış şəhristanı|Talış]]||179,499<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||291,9<ref name="Talesh (county)" />||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Talesh (county)" /><ref name="Talesh (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/talesh.php Talesh (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623085915/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/talesh.php |date=2012-06-23 }}</ref>, [[Giləklər|Gilək]]<ref name="GĪLĀN x. LANGUAGES" /><ref>{{Cite web |url=https://azenglishnews.com/%EF%BA%91%EF%BA%AE%EF%BA%AD%EF%BA%B3%EF%AF%BD-%EF%BA%AF%EF%BB%A7%EF%BA%AA%EF%AE%94%EF%AF%BD-%EF%BA%97%D9%8F%EF%BA%AE%EF%AE%90%EF%BA%8E%EF%BB%A5-%EF%BA%B7%EF%BB%AC%EF%BA%AE-%EF%BA%AD%EF%BA%B7%EF%BA%96/ |title=Arxivlənmiş surət |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220328024303/https://azenglishnews.com/%EF%BA%91%EF%BA%AE%EF%BA%AD%EF%BA%B3%EF%AF%BD-%EF%BA%AF%EF%BB%A7%EF%BA%AA%EF%AE%94%EF%AF%BD-%EF%BA%97%D9%8F%EF%BA%AE%EF%AE%90%EF%BA%8E%EF%BB%A5-%EF%BA%B7%EF%BB%AC%EF%BA%AE-%EF%BA%AD%EF%BA%B7%EF%BA%96/ |url-status=live }}</ref>|| [[Farslar|Parsi]]<ref name="GĪLĀN x. LANGUAGES" /> |
||
|- |
|- |
||
|[[Rizvanşəhr şəhristanı|Rizvanşəhr]]||64,193<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||783,5<ref name="Rezvanshahr (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rezvanshahr.php Rezvanshahr (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623021305/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rezvanshahr.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Rezvanshahr (county)" />, [[ |
|[[Rizvanşəhr şəhristanı|Rizvanşəhr]]||64,193<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||783,5<ref name="Rezvanshahr (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rezvanshahr.php Rezvanshahr (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623021305/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rezvanshahr.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Rezvanshahr (county)" />, [[Giləklər|Gilək]]<ref name="Rezvanshahr (county)" />||[[Farslar|Parsi]]<ref name="شهر رضوانشهر">İran Radio Culture (İRİB — English Radio)-Department in Guilan :[http://guilan.irib.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=913&Itemid=241 شهر رضوانشهر] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131029193406/http://guilan.irib.ir/index.php?option=com_content&task=view&id=913&Itemid=241 |date=2013-10-29 }}</ref> |
||
|- |
|- |
||
|[[Masal şəhristanı|Masal]]||47,648<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||633<ref name="Masal (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/masal.php Masal (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623015233/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/masal.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Masal (county)" /><ref name="MĀSĀL">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/masal MĀSĀL] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220518154727/https://iranicaonline.org/articles/masal |date=2022-05-18 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]] |
|[[Masal şəhristanı|Masal]]||47,648<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||633<ref name="Masal (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/masal.php Masal (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623015233/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/masal.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Masal (county)" /><ref name="MĀSĀL">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/masal MĀSĀL] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220518154727/https://iranicaonline.org/articles/masal |date=2022-05-18 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]] |
||
Sətir 34: | Sətir 33: | ||
|[[Sövməə Sara şəhristanı|Sövməə Sara]]||129,628<ref name="Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)">[http://wayback.archive.org/web/*/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/01.xls "Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)"] (Excel)</ref>||572,9<ref name="Somesara (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/somesara.php Somesara (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120622234408/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/somesara.php |date=2012-06-22 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]], [[Talışlar|Talış]]<ref name="Somesara (county)" />||[[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]], [[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref>{{Cite web |url=https://gsi.ir/guilan/fa/page/3524/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A7 |title=Guilan.fa |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220830184235/https://gsi.ir/guilan/fa/page/3524/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A7 |url-status=live }}</ref> |
|[[Sövməə Sara şəhristanı|Sövməə Sara]]||129,628<ref name="Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)">[http://wayback.archive.org/web/*/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/01.xls "Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)"] (Excel)</ref>||572,9<ref name="Somesara (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/somesara.php Somesara (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120622234408/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/somesara.php |date=2012-06-22 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]], [[Talışlar|Talış]]<ref name="Somesara (county)" />||[[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]], [[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref>{{Cite web |url=https://gsi.ir/guilan/fa/page/3524/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A7 |title=Guilan.fa |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220830184235/https://gsi.ir/guilan/fa/page/3524/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87-%D8%B3%D8%B1%D8%A7 |url-status=live }}</ref> |
||
|- |
|- |
||
|[[Bəndər Ənzəli şəhristanı|Bəndər Ənzəli]]||130,851<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||304,7<ref name="Anzali (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/anzali.php Anzali (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623135455/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/anzali.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="People and culture" /><ref name="ANZALĪ">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/anzali-town-in-gilan ANZALĪ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120517001148/http://www.iranicaonline.org/articles/anzali-town-in-gilan |date=2012-05-17 }}</ref>||[[ |
|[[Bəndər Ənzəli şəhristanı|Bəndər Ənzəli]]||130,851<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||304,7<ref name="Anzali (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/anzali.php Anzali (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623135455/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/anzali.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="People and culture" /><ref name="ANZALĪ">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/anzali-town-in-gilan ANZALĪ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120517001148/http://www.iranicaonline.org/articles/anzali-town-in-gilan |date=2012-05-17 }}</ref>||[[Talışlar|Taliş]]<ref name="ANZALĪ" /> |
||
|- |
|- |
||
|[[Fumən şəhristanı|Fumən]]||96,788<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||777,9<ref name="Fouman (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/fouman.php Fouman (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623125524/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/fouman.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref>وبسایت ادبیات گیلکی، مسعود پورهادی</ref><ref name="FŪMAN">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/fuman FŪMAN] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211119133234/https://iranicaonline.org/articles/fuman |date=2021-11-19 }}, [[Talışlar|Talış]]</ref>||[[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]], [[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref>{{Cite web |url=https://gsi.ir/guilan/fa/page/3523/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D9%88%D9%85%D9%86 |title=gsi.ir |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220830184233/https://gsi.ir/guilan/fa/page/3523/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D9%88%D9%85%D9%86 |url-status=live }}</ref> |
|[[Fumən şəhristanı|Fumən]]||96,788<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||777,9<ref name="Fouman (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/fouman.php Fouman (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623125524/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/fouman.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref>وبسایت ادبیات گیلکی، مسعود پورهادی</ref><ref name="FŪMAN">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/fuman FŪMAN] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211119133234/https://iranicaonline.org/articles/fuman |date=2021-11-19 }}, [[Talışlar|Talış]]</ref>||[[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]], [[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref>{{Cite web |url=https://gsi.ir/guilan/fa/page/3523/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D9%88%D9%85%D9%86 |title=gsi.ir |access-date=2021-02-01 |archive-date=2022-08-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220830184233/https://gsi.ir/guilan/fa/page/3523/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D9%81%D9%88%D9%85%D9%86 |url-status=live }}</ref> |
||
|- |
|- |
||
|[[Rəşt şəhristanı|Rəşt]]||847,680<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||127,2<ref name="Rasht (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rasht.php Rasht (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623190201/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rasht.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="Rasht (county)" />||[[ |
|[[Rəşt şəhristanı|Rəşt]]||847,680<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||127,2<ref name="Rasht (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rasht.php Rasht (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623190201/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/rasht.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="Rasht (county)" />||[[Farslar|Parsi]]<ref name="People and culture" />, [[İran|Azəri]]<ref name="Rasht (county)" />, [[Ermənilər|Erməni]]<ref name="Rasht (county)" /> ,[[Talışlar|Taliş]] |
||
|- |
|- |
||
|[[Şəft şəhristanı|Şəft]]||63,375<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||586,9<ref name="Shaft (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/shaft.php Shaft (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623002523/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/shaft.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="ŠAFT">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/saft_district ŠAFT] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220517153714/https://iranicaonline.org/articles/saft_district |date=2022-05-17 }}</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="ŠAFT" /> |
|[[Şəft şəhristanı|Şəft]]||63,375<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||586,9<ref name="Shaft (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/shaft.php Shaft (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623002523/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/shaft.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="ŠAFT">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/saft_district ŠAFT] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220517153714/https://iranicaonline.org/articles/saft_district |date=2022-05-17 }}</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="ŠAFT" /> |
||
Sətir 44: | Sətir 43: | ||
|[[Astaneyi-Əşrəfiyyə şəhristanı|Astaneyi-Əşrəfiyyə]]||107,801<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||42,8<ref name="Astaneh Ashrafiyeh (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astaneh-ashrafiyeh.php Astaneh Ashrafiyeh (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623012121/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astaneh-ashrafiyeh.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="Astaneh Ashrafiyeh (county)" />||məlumat yoxdur |
|[[Astaneyi-Əşrəfiyyə şəhristanı|Astaneyi-Əşrəfiyyə]]||107,801<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||42,8<ref name="Astaneh Ashrafiyeh (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astaneh-ashrafiyeh.php Astaneh Ashrafiyeh (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623012121/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/astaneh-ashrafiyeh.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="Astaneh Ashrafiyeh (county)" />||məlumat yoxdur |
||
|- |
|- |
||
|[[Rudbar şəhristanı|Rudbar]]||101,884<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||237,2<ref name="Roudbar (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/roudbar.php Roudbar (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623013032/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/roudbar.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[İran tatları|Tat]]<ref name="People and culture" /><ref name="Roudbar (county)" /><ref>{{Cite web |url=http://v6rg.com/?p=10321 |title=تا یک شاعر با یک زبانی صحبت میکند آن زبان نمیمیرد. |access-date=2020-08-21 |archive-date=2022-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220328024333/http://v6rg.com/?p=10321 |url-status=live }}</ref><ref>زبان تاتی (توصیف گویش تاتی رودبار)، دکتر جهاندوست سبزعلیپور.</ref>[[ |
|[[Rudbar şəhristanı|Rudbar]]||101,884<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||237,2<ref name="Roudbar (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/roudbar.php Roudbar (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623013032/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/roudbar.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[İran tatları|Tat]]<ref name="People and culture" /><ref name="Roudbar (county)" /><ref>{{Cite web |url=http://v6rg.com/?p=10321 |title=تا یک شاعر با یک زبانی صحبت میکند آن زبان نمیمیرد. |access-date=2020-08-21 |archive-date=2022-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220328024333/http://v6rg.com/?p=10321 |url-status=live }}</ref><ref>زبان تاتی (توصیف گویش تاتی رودبار)، دکتر جهاندوست سبزعلیپور.</ref>[[Talışlar|Taliş]]<ref name="Roudbar (county)" /><ref name="Iran's Heritage : A Paradise, Gilan North of Iran">'''Iran Review''' :[http://www.iranreview.org/content/Documents/A_Paradise_Gilan_North_of_Iran.htm Iran's Heritage : A Paradise, Gilan North of Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120426180451/http://www.iranreview.org/content/Documents/A_Paradise_Gilan_North_of_Iran.htm |date=2012-04-26 }}:…Compiled By Deputy Editor of Iran Review-Firouzeh Mirrazavi</ref>||[[Talışlar|Talış]]<ref name="Roudbar (county)" />, [[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref name="People and culture" /><ref name="Roudbar (county)" /> [[Giləklər|Gilək]]<ref name="Roudbar (county)" /> |
||
|- |
|- |
||
|[[Siyahkəl şəhristanı|Siyahkəl]]||46,991<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||1088<ref name="Siyahkal (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/siyahkal.php Siyahkal (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623201531/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/siyahkal.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="Siyahkal (county)" />||[[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> |
|[[Siyahkəl şəhristanı|Siyahkəl]]||46,991<ref name="Gīlān: Administrative Divisions (population and area)" />||1088<ref name="Siyahkal (county)">Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : [http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/siyahkal.php Siyahkal (county)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120623201531/http://www.gchto.ir/en/pages/about-gilan/siyahkal.php |date=2012-06-23 }}</ref>||[[Giləklər|Gilək]]<ref name="Siyahkal (county)" />||[[Kurmanclar|Kurmanc]]<ref name="GILĀN xiv. Ethnic Groups" /> |
Səhifəsinin 21:54, 3 iyul 2024 tarixinə olan son versiyası
Gilan ostanı | |
---|---|
| |
37°16′39″ şm. e. 49°35′20″ ş. u. |
|
Ölkə | |
İnzibati mərkəz | Rəşt |
Tarixi və coğrafiyası | |
Sahəsi |
|
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəqəmsal identifikatorlar | |
ISO kodu | IR-01 |
Rəsmi sayt | |
|
|
Tarix
[redaktə | mənbəni redaktə et]1920-ci ildə İranın mərkəzi hökumətindən və Rusiyanın müdaxiləsindən narazı qalan gilak sərkərdəsi Mirzə Kiçik xan Gilanın və Gilək xalqının müstəqilliyi üçün çalışaraq Yaxın Şərqdə ilk sosialist respublikası olan Gilan Respublikasını qurdu.[2]
Ərazi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ostan Xəzər dənizinin qərbində yerləşir. Gilan ostanının ərazisi 14.106 km²[3] (İSM-nə görə 14.042 km²)[4]-dir.
Əhali
[redaktə | mənbəni redaktə et]Əhalisi 2006-cı il siyahıya almasına əsasən 669,221 ailədə 2.381.063 nəfərdir.[5][6]
Milli tərkib
[redaktə | mənbəni redaktə et]Ostan əhalisinin çoxluğu giləklərdən[7] ibarətdir. Geridə qalan əhalini azarilar (qeyri-rəsmi qaynaqlara görə əhalinin 1/3-ni) ,[8] talışlar, tatlar, kürdlər, türkmənlər, yunanlar, ermənilər, farslar, yəhudilər, Hind-Avropa dil ailəsinə aid olan bir neçə köçəri kiçik etnik qrup (Sasani , Ağacani və sairə) və qaraçılar təşkil etməkdədir.[9] Giləklər, Azərbaycan türkləri, talışlar, tatlar və kürdlər etnik ərazi areallarına malikdirlər, yəni kompakt halda həm kəndlərdə həm də şəhərlərdə məskunlaşmışdırlar. Farslar, yunanlar, türkmənlər, ermənilər və yəhudilər dağılmış şəkildə yalnız şəhərlərdə yaşamaqdadırlar.
- Giləklər: Gilan ostanında ən böyük etnik qrup giləklərdir. Giləklər ana dil olaraq giləkcə, ikinci dil olaraq farsca danışırlar. Gilək dilinin dialektləri:[10] Qaleşi, Rəşti, Rudbari, Someye Sarayi, Lahıcani, Ləngrudi, Rudsəri, Fuməni. Tarixən Təbəri dili adlandırılmış Mazandaran dili ilə Gilək dili olduqca yaxındır.[10] Anadili və ya ikinci dil olaraq 3,000,000 nəfər gilək dilində danışmaqdadır.[11]
- Azərbaycanlılar: Ərdəbil vilayətindən bəzi insanların Taleş və Rəşt şəhərlərinə köçməsi nəticəsində bu vilayətdə azərilər də yaşayır.[11][12]ت[13][14][15]
- Talışlar: Etnologue[16]-nin verdiyi təxminə görə 1993-cü ilə əsasən Gilanda talış dilində danışanların sayı təxminən 600,000 nəfərdir. DAK-ın yayınladığı məlumatlara əsasən hazırda 2012-ci ildə Gilan ostanında 650,000 nəfər talış əsilli əhali yaşamaqdadır.[17] İran İslam Respublikasının rəsmi dövlət saytlarından biri olan National Portal for Electronic Services of İran-a əsasən İran və Azərbaycan Respublikalarında toplam 2100000 nəfər talış əsilli əhali yaşayır.[18]
- Kürdlər: Kürd əsilli əhali üç müxtəlif tarixi mərhələdə Gilan ostanında məskunlaşmışdır.[19] Onlardan ilk mərhələdə gələnləri rişvan tayfasına mənsub insanlar təşkil edir.[19] XVII əsrin əvvəllərində 1622–1623-cü illərdə İrak torpaqlarını yenidən tamamiylə Səfəvilər İmperiyasının tərkibinə qaytaran I Şah Abbas tərəfindən Osmanlı tərəfində Səfəvi dövlətinə qarşı savaşmış ancaq müharibədə yenilərək tabe edilmiş və o zaman indiki Ərbil vilayətinin dağlıq bölgələrində yaşayan köçəri kürd tayfalarını Səfəvi dövlətinin ucqar sərhəd bölgələrinə sürgün etdirmişdir. O zaman Ərbil ətrafında yaşayan Rişvan (digər deyilişləri-Reşvan, Reşvand, Raşvand, Rəşvənd və s.) tayfası da Gilan vilayətinə sürgün olunmuşdur. Müəyyən iddialara əsasən Rişvan tayfası türk kökənlidir.[20][21][22] Rişvan tayfasından olan əhali Siyahkəl şəhristanının Deyləman bəxşində, Rudbar şəhristanının Amarlu (əslində Ömərli) bəxşində, Rudbar şəhristanının Rəhmətabad və Blukat bəxşində yaşamaqdadırlar.[19] 2-ci mərhələdə gələnləri Nadir şah (1736–1747) hakimiyyəti dövründə Xorasanın Quçan bölgəsindən buraya köçürmüşdür, onlar isə Rudbare Zeytun bölgəsində bəzi kəndlərdə yaşayırlar. 3-cü mərhələdə gələnlərin isə burada məskunlaşması XX əsrin əvvələrinə təsadüf edir. Bu mərhələdə gələnlər Kirmanşah ostanı ərazisindən buraya Ruslara qarşı mübarizədə istifadə edilmək üçün yerləşdirilmişdilər, onlar az saylıdırlar və hazırda Siyahkəl şəhristanının kənd əraziləri qismən bu kürdlərlə məskunlaşdırılmışdır.[19]
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری (fars.). 1965.
- ↑ Atabaki, Touraj. Iran in the 20th Century: Historiography and Political Culture. I.B.Tauris. 2009. səh. 63. ISBN 978-0857731876.
Leaders of regional movements like Ra'is Ali Dilvari, Mirza Kuchik Khan, Muhammad Khiyabani and others or revered politically active intellectuals such as Mirza Hassan Khan Pir Nia Mushir al-Dawlah or Hassan Mudarris have become unquestioned national heroes (...)
- ↑ World Gazetteer :Divisions administratives of İran Arxivləşdirilib 2012-04-17 at the Wayback Machine
- ↑ (Farsca:پورتال — مرکز آمار ایران) Portal — Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :گیلان Arxivləşdirilib 2012-07-05 at the Wayback Machine
- ↑ İranın amar mərkəzi Arxivləşdirilib 2012-11-15 at the Wayback Machine 2006-inci il
- ↑ Statoids.com :Provinces of Iran Arxivləşdirilib 2016-12-27 at the Wayback Machine
- ↑ Majzooban.org :A Paradise : Gilan , North of Iran Arxivləşdirilib 2014-04-01 at the Wayback Machine:…The majority of the population speaks Gilaki as their first language while many children, particularly in the cities, tend to use Standard Persian amongst themselves. Gilan has some Azerbaijani-speaking people in Astara and Manjil. The northern part of the province is inhabited by Talesh people. The Kurdish language is used by some Kurds who have moved from Arbil to the Amarlu region. The language of Rudbar is Tati. Gilanis call themselves gilamard, which is a combination of 'Gil' and 'Amard.'
- ↑ "azenglishnews". 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ Science Alert :Factors Affecting the Success of Fisheries Co-Management as Perceived by Guilan`s Fishermen Arxivləşdirilib 2012-01-18 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Ethnologue report for language code :glk Arxivləşdirilib 2012-12-11 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 3 4 Encyclopædia Iranica: Donald Stilo :GĪLĀN x. LANGUAGES Arxivləşdirilib 2021-02-22 at the Wayback Machine--Originally Published: December 15, 2001
- ↑ "Astara bölgəsinin icra hakimiyyəti". 2019-12-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ "İranica". 2022-05-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ "abadis". 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-01.
- ↑ Etnologue report for language code :tly Arxivləşdirilib 2011-06-28 at the Wayback Machine
- ↑ Dünya Azərbaycanlıları Konqresi (DAK): GAMOH Umumi Əlaqələr Məsulu Məmməd GOLAN :İranda yaşayan Azərbaycanlı ve digər Türklərin sayı[ölü keçid]---yayınlanma tarixi: 07.01.2012
- ↑ National Portal for Electronic Services of İran (farsca: درگاه ملی خدمات الکترونیکی ایران): About İran :People
- ↑ 1 2 3 4 5 Encyclopædia Iranica: Christian Bromberger :GILĀN xiv. Ethnic Groups Arxivləşdirilib 2013-10-16 at the Wayback Machine--Originally Published: November 12, 2010
- ↑ Kahta ilçesi Adıyaman ili , Nemrut ve Menzil hakkında her şey — Kahtanet.com :Rişvan aşiretinin kökeni Kürt değil, Türk Arxivləşdirilib 2012-11-10 at the Wayback Machine
- ↑ Gurmanc ve Kürtlerin Kökeni — Gurmanc.com :Rişvan (Reşvanlılar, Reşi, Rışan, Rışi), Aşiretinin Kökenleri Arxivləşdirilib 2012-10-31 at the Wayback Machine
- ↑ Kalemler ve Kılıçlar :Kürtleşen Türk boyları[ölü keçid]
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 World Gazetteer :Gīlān: Administrative Divisions (population and area)[ölü keçid]
- ↑ 1 2 3 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Astara (county) Arxivləşdirilib 2013-11-27 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 3 4 5 Guilan İnformation : People and culture Arxivləşdirilib 2013-06-02 at the Wayback Machine:…themselves and also guilan has large Azeri speaking population in the city,s like Anzali, Astara, Rasht, Masouleh .
- ↑ 1 2 3 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Talesh (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ 1 2 3 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Rezvanshahr (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ İran Radio Culture (İRİB — English Radio)-Department in Guilan :شهر رضوانشهر Arxivləşdirilib 2013-10-29 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Masal (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ Encyclopædia Iranica :MĀSĀL Arxivləşdirilib 2022-05-18 at the Wayback Machine
- ↑ "Census of the Islamic Republic of Iran, 1385 (2006)" (Excel)
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Somesara (county) Arxivləşdirilib 2012-06-22 at the Wayback Machine
- ↑ "Guilan.fa". 2022-08-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Anzali (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Encyclopædia Iranica :ANZALĪ Arxivləşdirilib 2012-05-17 at the Wayback Machine
- ↑ Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Fouman (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ وبسایت ادبیات گیلکی، مسعود پورهادی
- ↑ Encyclopædia Iranica :FŪMAN Arxivləşdirilib 2021-11-19 at the Wayback Machine, Talış
- ↑ "gsi.ir". 2022-08-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-02-01.
- ↑ 1 2 3 4 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Rasht (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Shaft (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Encyclopædia Iranica :ŠAFT Arxivləşdirilib 2022-05-17 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Astaneh Ashrafiyeh (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Roudbar (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ "تا یک شاعر با یک زبانی صحبت میکند آن زبان نمیمیرد". 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-21.
- ↑ زبان تاتی (توصیف گویش تاتی رودبار)، دکتر جهاندوست سبزعلیپور.
- ↑ Iran Review :Iran's Heritage : A Paradise, Gilan North of Iran Arxivləşdirilib 2012-04-26 at the Wayback Machine:…Compiled By Deputy Editor of Iran Review-Firouzeh Mirrazavi
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Siyahkal (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Amlash (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine
- ↑ "Arxivlənmiş surət". 2022-03-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-08-21.
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Lahijan (county) Arxivləşdirilib 2013-05-31 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Langroud (county) Arxivləşdirilib 2012-05-02 at the Wayback Machine
- ↑ 1 2 Guilans Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization : Roudsar (county) Arxivləşdirilib 2012-06-23 at the Wayback Machine