Эстәлеккә күсергә

Олбрайт Мадлен: өлгөләр араһындағы айырма

Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте
Интерактивная навигация по истории
← Алдағы үҙгәртеүКиләһе үҙгәртеү →
Эстәлек юйылған Эстәлек өҫтәлгән
ВизуальВикитекст
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 981 төҙәтеү
Akkashka (фекер алышыу | өлөш)
39 981 төҙәтеү
Үҙгәртеү аңлатмаһы юҡ
16 юл: 16 юл:
|дата смерти = 23.03.2022
|дата смерти = 23.03.2022
|супруг = Джозеф Олбрайт
|супруг = Джозеф Олбрайт
|дети = 3 дочери — Анна, Алиса и Кэтрин
|дети = 3 дочери — Анна, Алиса һәм Кэтрин
|вероисповедание = [[Епископальная церковь]]
|вероисповедание = [[Епископальная церковь]]
|образование = [[Колледж Уэллсли]]<br>[[Университет Джонса Хопкинса]]<br>[[Колумбийский университет]]
|образование = [[Колледж Уэллсли]]<br>[[Университет Джонса Хопкинса]]<br>[[Колумбийский университет]]
35 юл: 35 юл:


=== Ғаиләһе ===
=== Ғаиләһе ===
Прагала Йозеф һәм Анна Корбелдар ғаиләһендә тыуған. Богема [[йәһүде]]<ref name="bbc_27_Jan_2017">[http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 «Madeleine Albright and Big Bang actress 'ready to join Muslim registry'»] {{Wayback|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 |date=20170126231418 }}.</ref><ref name=dobbs>Michael Dobbs, [https://www.washingtonpost.com/wp-srv/politics/govt/admin/stories/albright020497.htm «Albright’s Family Tragedy Comes to Light»] {{Wayback|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/politics/govt/admin/stories/albright020497.htm |date=20170720080220 }}, ''[[The Washington Post]]'' February 4, 1997, p. A01.</ref>{{efn|По её собственным словам: «…была воспитана как католичка, перешла в [[Епископальная церковь|Епископальную церковь]]. О еврействе своей семьи узнала позднее.» ([http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 «Madeleine Albright and Big Bang actress 'ready to join Muslim registry'»] {{Wayback|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 |date=20170126231418 }})}}. Ҡыҙы тыуған саҡта {{Тәржемәһеҙ 5|Корбел, Йозеф|Йозеф Корбел (Josef Korbel) [[Белград|Белградта]] Чехословакия илселегенең пресс-атташеһы булып эшләй.
Прагала Йозеф һәм Анна Корбелдар ғаиләһендә тыуған. Богема [[йәһүде]]<ref name="bbc_27_Jan_2017">[http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 «Madeleine Albright and Big Bang actress 'ready to join Muslim registry'»] {{Wayback|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 |date=20170126231418 }}.</ref><ref name=dobbs>Michael Dobbs, [https://www.washingtonpost.com/wp-srv/politics/govt/admin/stories/albright020497.htm «Albright’s Family Tragedy Comes to Light»] {{Wayback|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/politics/govt/admin/stories/albright020497.htm |date=20170720080220 }}, ''[[The Washington Post]]'' February 4, 1997, p. A01.</ref>{{efn|По её собственным словам: «…была воспитана как католичка, перешла в [[Епископальная церковь|Епископальную церковь]]. О еврействе своей семьи узнала позднее.» ([http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 «Madeleine Albright and Big Bang actress 'ready to join Muslim registry'»] {{Wayback|url=http://www.bbc.com/news/world-us-canada-38755947 |date=20170126231418 }})}}. Ҡыҙы тыуған саҡта Йозеф Корбел (Josef Korbel) [[Белград|Белградта]] Чехословакия илселегенең пресс-атташеһы булып эшләгән.


Фашистик Германия Чехословакияны 1939 йылдың мартында баҫып алғандан һуң, Йозеф ҡатыны һәм ҡыҙы менән Лондонға күсеп китә. Йозеф Корбелдың ата-әсәһе, йәғнм Мадлендың олатаһы менән өләсәһе, Чехословакияла ҡала һәм [[Холокост]]ҡа эләгеп һәләк була. Лондонда Корбел Эдвард Бенештың Эмигранттар хөкүмәтендә кәңәшсе советник булып эшләй<ref name=legacy/><ref name="KovenGötzke2010">{{citation |last1=Koven |first1=Steven G. |last2=Götzke |first2=Frank |title=American Immigration Policy: Confronting the Nation's Challenges |url=https://books.google.com/books?id=Pq04PFuRmQgC&pg=PA159 |date=2010 |publisher=Springer Science & Business Media |isbn=978-0-387-95940-5 |page=159 }} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Pq04PFuRmQgC&pg=PA159 |date=20170215024343 }}</ref>. Англияла Корбелдәр католицизмға күскән<ref name=dobbs/>.
[[Фашистик Германия]] [[Чехословакия]]ны [[1939 йыл]]дың мартында баҫып алғандан һуң, Йозеф ҡатыны һәм ҡыҙы менән Лондонға күсеп китә. Йозеф Корбелдың ата-әсәһе, йәғнм Мадлендың олатаһы менән өләсәһе, Чехословакияла ҡала һәм [[Холокост]]ҡа эләгеп һәләк була. [[Лондон]]да Корбел Эдвард Бенештың Эмигранттар хөкүмәтендә кәңәшсе (советник) булып эшләй<ref name=legacy/><ref name="KovenGötzke2010">{{citation |last1=Koven |first1=Steven G. |last2=Götzke |first2=Frank |title=American Immigration Policy: Confronting the Nation's Challenges |url=https://books.google.com/books?id=Pq04PFuRmQgC&pg=PA159 |date=2010 |publisher=Springer Science & Business Media |isbn=978-0-387-95940-5 |page=159 }} {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=Pq04PFuRmQgC&pg=PA159 |date=20170215024343 }}</ref>. Англияла Корбелдәр католицизмға күсә<ref name=dobbs/>.


Һуғыштан һуң Корбелдар Чехословакияға ҡайта. Йозеф илсе итеп Югославияға ебәрелә, һәм ул был вазифаны 1948 йылдың майына тиклем биләй. Коммунистар власҡа килгәс, Корбел, демократия идеалдарына тоғролоҡ өсөн ҡулға алынасағын аңлатып, АҠШ-та сәйәси һыйыныу һорап, үтенес ҡағыҙы бирә. Һуңынан Корбел Рокфеллер фонды ярҙамында Американың Денвер университеты уҡытыусыһы (преподаватель) урынын алған <ref name=legacy>Michael Dobbs, [https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2000/12/28/josef-korbels-enduring-foreign-policy-legacy/8d31958e-07e6-4aff-a3a5-0426f487c9fe/ Josef Korbel’s Enduring Foreign Policy Legacy] {{Wayback|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2000/12/28/josef-korbels-enduring-foreign-policy-legacy/8d31958e-07e6-4aff-a3a5-0426f487c9fe/ |date=20190527091615 }}, ''[[Washington Post]]'', December 28, 2000.</ref><ref name="KovenGötzke2010"/><ref name=Denver>[http://www.du.edu/korbel/about/history.html About us] {{Wayback|url=http://www.du.edu/korbel/about/history.html |date=20170204123400 }}, Josef Korbel School of International Studies, University of Denver, retrieved May 15, 2016.</ref>Корбелдың студенттарының береһе, киләсәктә АҠШ-тың беренсе ҡатын-ҡыҙ Хәүефһеҙлек буйынса кәңәшсеһе (2005) Һәм АҠШ Дәүләт секретары (2005) [[Кондолиза Райс]] булған.
Һуғыштан һуң Корбелдар Чехословакияға ҡайта. Йозеф илсе итеп Югославияға ебәрелә, һәм ул был вазифаны 1948 йылдың майына тиклем башҡара. Коммунистар власҡа килгәс, Корбел, демократия идеалдарына тоғролоҡ өсөн ҡулға алынасағын аңлатып, АҠШ-та сәйәси һыйыныу һорап, үтенес ҡағыҙы бирә. Һуңынан Корбел Рокфеллер фонды ярҙамында Американың Денвер университеты уҡытыусыһы (преподаватель) урынын ала<ref name=legacy>Michael Dobbs, [https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2000/12/28/josef-korbels-enduring-foreign-policy-legacy/8d31958e-07e6-4aff-a3a5-0426f487c9fe/ Josef Korbel’s Enduring Foreign Policy Legacy] {{Wayback|url=https://www.washingtonpost.com/archive/politics/2000/12/28/josef-korbels-enduring-foreign-policy-legacy/8d31958e-07e6-4aff-a3a5-0426f487c9fe/ |date=20190527091615 }}, ''[[Washington Post]]'', December 28, 2000.</ref><ref name="KovenGötzke2010"/><ref name=Denver>[http://www.du.edu/korbel/about/history.html About us] {{Wayback|url=http://www.du.edu/korbel/about/history.html |date=20170204123400 }}, Josef Korbel School of International Studies, University of Denver, retrieved May 15, 2016.</ref>Корбелдың студенттарының береһе, киләсәктә АҠШ-тың Хәүефһеҙлек буйынса беренсе ҡатын-ҡыҙ кәңәшсеһе (2005) Һәм АҠШ Дәүләт секретары (2005) [[Кондолиза Райс]] булған.


Олбрайттың күп йәһүд туғандары, шул иҫәптән уның ата - әсәһенең өс ата - әсәһе, йәки МАдлендың олатай-өләсәләре Холокост осоронда һәләк булған<ref name ="BBC_Obit" />.
Олбрайттың күп йәһүд туғандары, шул иҫәптән уның ата - әсәһенең өс ата - әсәһе, йәки МАдлендың олатай-өләсәләре Холокост осоронда һәләк булған<ref name ="BBC_Obit" />.
46 юл: 46 юл:
Швейцарияла католик пансионында уҡыған, Денверҙа Kent Denver хөкөм уҡыу йортонда урта белемгә эйә булған (1955)<ref name="bbc_27_Jan_2017" />. Америкаға күсеп киткәнгә тиклем 11 йәшлек Мадлендың төрлө илдәрҙә йәшәү тәжрибәһе булған, ул һәм дүрт тел белгән<ref name ="BBC_Obit">[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-48401172 Obituary: Madeleine Albright, the first female US secretary of state], BBC, 24.03.2022</ref>.
Швейцарияла католик пансионында уҡыған, Денверҙа Kent Denver хөкөм уҡыу йортонда урта белемгә эйә булған (1955)<ref name="bbc_27_Jan_2017" />. Америкаға күсеп киткәнгә тиклем 11 йәшлек Мадлендың төрлө илдәрҙә йәшәү тәжрибәһе булған, ул һәм дүрт тел белгән<ref name ="BBC_Obit">[https://www.bbc.com/news/world-us-canada-48401172 Obituary: Madeleine Albright, the first female US secretary of state], BBC, 24.03.2022</ref>.


[[1959 йыл]]да Уэллслиҙа шәхси ҡатын-ҡыҙҙар колледжында политология бакалавры дәрәжәһен ала. [[Колумбия университетының хоҡуҡ факультетын магистр дәрәжәһендә тамамлай<ref>[http://www.worldpolit.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=71&Itemid=63 Мадлен Олбрайт — Политический портрет] // worldpolit.ru</ref>. 1957 йылда Америка гражданлығы ала, 1975 йылда философия докторы дәрәжәһенә өлгәшә<ref name ="BBC_Obit" />.
[[1959 йыл]]да Уэллслиҙа шәхси ҡатын-ҡыҙҙар колледжында политология бакалавры дәрәжәһен ала. Колумбия университетының хоҡуҡ факультетын магистр дәрәжәһендә тамамлай<ref>[http://www.worldpolit.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=71&Itemid=63 Мадлен Олбрайт — Политический портрет] // worldpolit.ru</ref>. 1957 йылда Америка гражданлығы ала, 1975 йылда философия докторы дәрәжәһенә өлгәшә<ref name ="BBC_Obit" />.


Инглиз, урыҫ, чех һәм француз телдәрендә иркен аралашҡан; поляк һәм серб-хорват телдәрендә уҡый белгән<ref>{{cite news | url=https://www.theguardian.com/world/2003/oct/30/usa.emmabrockes | location=London | work=[[The Guardian]] | first=Emma | last=Brockes | title=Interview: Madeleine Albright | date=2003-10-30 | accessdate=2017-01-27 | archivedate=2017-01-29 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20170129140029/https://www.theguardian.com/world/2003/oct/30/usa.emmabrockes }}</ref>.
Инглиз, урыҫ, чех һәм француз телдәрендә иркен аралашҡан; поляк һәм серб-хорват телдәрендә уҡый белгән<ref>{{cite news | url=https://www.theguardian.com/world/2003/oct/30/usa.emmabrockes | location=London | work=[[The Guardian]] | first=Emma | last=Brockes | title=Interview: Madeleine Albright | date=2003-10-30 | accessdate=2017-01-27 | archivedate=2017-01-29 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20170129140029/https://www.theguardian.com/world/2003/oct/30/usa.emmabrockes }}</ref>.


=== Сәйәси эшмәкәрлеге ===
=== Сәйәси эшмәкәрлеге ===
Сәйәси эшмәкәрлеген Олбрайт Америка Ҡушма Штаттарының Демократик партияһы активисы сифатында башлай, 1972 йылда сенатор Эдмунд Маскиҙың командаһына инә, 1976-1978 йылдарҙа уның ҡануниәт мәсьәләләре буйынса ярҙамсыһы була.
Политическую деятельность Олбрайт начала в качестве активиста [[Демократическая партия США|Демократической партии США]], в 1972 году вошла в команду сенатора [[Маски, Эдмунд|Эдмунда Маски]], в 1976—1978 годах была его помощником по вопросам законодательства.


1970 йылдарҙың аҙағында ул ваҡытта Картер президенты советнигы вазифаһын биләгән һәм элек Колумбия университеты осоронда уның преподавателе булған<ref name ="BBC_Obit" /> Збигнев Бжезинский Олбрайтҡа хөкүмәттә тәүге вазифаһын биләргә ярҙам итә. Мадлен Бжезинский офисының Конгресс менән бәйләнеше буйынса яуаплы булған<ref name ="BBC_Obit" />.
В конце 1970-х годов [[Бжезинский, Збигнев|Збигнев Бжезинский]]{{efn|Бжезинский был преподавателем Олбрайт в Колумбийском университете<ref name ="BBC_Obit" />.}}, занимавший в то время пост советника президента [[Картер, Джимми|Картера]], помог Олбрайт получить ее первую должность в правительстве. В ее обязанности входила связь офиса Бжезинского с [[Конгресс США|Конгрессом]]<ref name ="BBC_Obit" />.


Аҡ йорт өсөн көрәштә демократтар еңелгәндән һуң, 1982-1993 йылдарҙа Джорджтау университеты профессоры була (был ваҡытта Олбрайттың ире 23 йыл дауам иткән никахтарын ҡапыл өҙә)<ref name ="BBC_Obit" />.}}, СССР һәм Көнсығыш Европа илдәре сәйәсәте буйынса семинарҙар алып бара, «Тышҡы сәйәсәттә ҡатын-ҡыҙҙар» программаһын етәкләй, Милли сәйәсәт өсөн үҙәгенең президенты була.
После поражения демократов в борьбе за [[Белый дом]] в 1982—1993 годах была профессором [[Джорджтаунский университет|Джорджтаунского университета]]{{efn|В это время муж Олбрайт внезапно расторг их брак после 23 лет совместной жизни<ref name ="BBC_Obit" />.}}, вела семинар по политике СССР и стран Восточной Европы, руководила программой «Женщины во внешней политике», была президентом Центра за национальную политику.


Республикалылар идара иткән ваҡытта демократтарға әүҙем ярҙам итеүен дауам итә; Уолтер Мондейл һәм Майкл Дукакистың президент компанияларында тышҡы сәйәсәт буйынса кәңәшсеһе була<ref name ="BBC_Obit" />.
Во время правления республиканцев продолжала активно поддерживать демократов; была советником по внешней политике в президентских компаниях [[Мондейл, Уолтер|Уолтера Мондейла]] и [[Дукакис, Майкл|Майкла Дукакиса]]<ref name ="BBC_Obit" />.


В 1982 году приняла участие в программе «[[Чтобы Польша была Польшей]]», чтобы выразить поддержку «[[Солидарность (профсоюз)|Солидарности]]»<ref>[https://www.nytimes.com/1982/01/31/world/day-of-protest-on-the-polish-crisis-gets-modest-response-worldwide.html DAY OF PROTEST ON THE POLISH CRISIS GETS MODEST RESPONSE WORLDWIDE] {{Wayback|url=https://www.nytimes.com/1982/01/31/world/day-of-protest-on-the-polish-crisis-gets-modest-response-worldwide.html |date=20211224084206 }}{{ref-en}}</ref>.
1982 йылда «Берҙәмлек»те хуплауын күрһәтеү маҡсатында «Польша Полша булһын өсөн» программаһында ҡатнаша<ref>[https://www.nytimes.com/1982/01/31/world/day-of-protest-on-the-polish-crisis-gets-modest-response-worldwide.html DAY OF PROTEST ON THE POLISH CRISIS GETS MODEST RESPONSE WORLDWIDE] {{Wayback|url=https://www.nytimes.com/1982/01/31/world/day-of-protest-on-the-polish-crisis-gets-modest-response-worldwide.html |date=20211224084206 }}{{ref-en}}</ref>.


=== БМО-ла хеҙмәте ===
=== БМО-ла хеҙмәте ===
В 1992 году Олбрайт стала советником [[Клинтон, Билл|Билла Клинтона]] и после его избрания на пост президента была назначена на пост [[Постоянный представитель США при ООН|постоянного представителя США при ООН]]{{efn|[[Сенат США|Сенат]] утвердил кандидатуру Олбрайт единогласно<ref name ="BBC_Obit" />.}}. Во время работы в [[Организация Объединённых Наций|ООН]] она была в крайне натянутых взаимоотношениях с [[Генеральный секретарь ООН|Генеральным секретарём ООН]] [[Бутрос-Гали, Бутрос|Бутросом Гали]]<ref>''Albright M., Woodward B.'' [https://books.google.com/books?id=RBuEq2f5U_QC&q=Boutros+disengaged Madam Secretary: A Memoir] {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=RBuEq2f5U_QC&q=Boutros+disengaged|date=20150416070234}}. — N.Y.: Miramax Books, 2005. — 736 p. — ISBN 1-4013-5962-0, ISBN 978-1-4013-5962-1.</ref>{{efn|Олбрайт была единственной женщиной среди 15 представителей в [[Совбез ООН|Совбезе ООН]]<ref name ="BBC_Obit" />.}}.
[[1992 йыл]]да Олбрайт Билл Клинтондың кәңәшсеһе итеп тәғәйенләнә һәм уның президент вазифаһына һайланыуынан һуң АҠШ-тың БМО ҡарамағындағы даими вәкиле вазифаһына тәғәйенләнә{{efn|[[Сенат США|Сенат]] утвердил кандидатуру Олбрайт единогласно<ref name ="BBC_Obit" />.}}. Берләшкән Милләттәр Ойошмаһында эшләгәндә ул Берләшкән Милләттәр Ойошмаһының Генераль секретары Бутрос Гали менән үтә киҫкен мөнәсәбәттәрҙә булған<ref>''Albright M., Woodward B.'' [https://books.google.com/books?id=RBuEq2f5U_QC&q=Boutros+disengaged Madam Secretary: A Memoir] {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=RBuEq2f5U_QC&q=Boutros+disengaged|date=20150416070234}}. — N.Y.: Miramax Books, 2005. — 736 p. — ISBN 1-4013-5962-0, ISBN 978-1-4013-5962-1.</ref>. Олбрайт БМО-ның Хәүефһеҙлек Советындағы 15 ағза араһында берҙән-бер ҡатын-ҡыҙ булған<ref name ="BBC_Obit" />.}}.


Поддерживала [[Экономические санкции|санкции против Ирака]]. В 1996 году дала крайне неоднозначный ответ в интервью с Лесли Шталь в телепрограмме [[CBS]] «60 минут». Когда Шталь спросила Олбрайт о последствиях санкций против Ирака: «Мы слышали, что погибло полмиллиона детей. Я имею в виду, это больше детей, чем погибло в Хиросиме. И, вы знаете, стоит ли это того?». Олбрайт ответила: «Я думаю, что это очень тяжёлый выбор, но цена — мы думаем, что она того стоила». Впоследствии она выразила сожаление об этих словах<ref>''Albright M.'' [https://books.google.com/books?id=9RnakB6HbUwC&pg=RA1-PA55&dq=%22the+price,+we+think,+the+price+is+worth+it%22 The Mighty and the Almighty: Reflections on America, God, and World Affairs] {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=9RnakB6HbUwC&pg=RA1-PA55&dq=%22the+price,+we+think,+the+price+is+worth+it%22|date=20170204145237}}. — New York, N.Y.: HarperCollins, 2006. — 352 p. — ISBN 0-06-089257-9, ISBN 978-0-06-089257-9</ref>.
Ираҡҡа ҡаршы санкцияларҙы хуплаған. 1996 йылда Лесли Шталь менән «60 минут» тапшырыуында биргән интервьюһында ул аныҡлыҡ менән айырылып тормаған яуап ҡайтара. Шталь Олбрайттан Ираҡҡа ҡаршы санкцияларҙың эҙемтәләре тураһында һорағас: «Ярты миллион баланың һәләк булыуын ишеттек. Мин шуны күҙ уңында тотам: был Хиросимала һәләк булған балаларға ҡарағанда күберәк һан. Шундай хаҡ түләү кәрәк инеме?». Олбрайт былай тип яуапланы: «Минең уйлауымса, был бик ауыр һайлау, әммә ошо хаҡ түләнергә тейеш ине, тип уйлайбыҙ». Һуңынан ошо һүҙҙәре буйынса үкенес белдерҙе<ref>''Albright M.'' [https://books.google.com/books?id=9RnakB6HbUwC&pg=RA1-PA55&dq=%22the+price,+we+think,+the+price+is+worth+it%22 The Mighty and the Almighty: Reflections on America, God, and World Affairs] {{Wayback|url=https://books.google.com/books?id=9RnakB6HbUwC&pg=RA1-PA55&dq=%22the+price,+we+think,+the+price+is+worth+it%22|date=20170204145237}}. — New York, N.Y.: HarperCollins, 2006. — 352 p. — ISBN 0-06-089257-9, ISBN 978-0-06-089257-9</ref>.


Халыҡ-ара эштәрҙә демократияны яҡлап ныҡышмалы сығыш яһай. Нацизм һәм коммунизм сәйәсәттәре менән яҡындан таныш булғанлыҡтан, бының өсөн ниндәй ҙә булһа ''хәрби ҡатнашлыҡ кәрәк булһа'' ла, кеше хоҡуҡтарын яҡлау мәсьәләләре буйынса һәм авторитар режимдарға ҡаршы әүҙем сығыш яһаны<ref name ="BBC_Obit" />.
Настойчиво выступала в защиту демократии в международных делах. Имея близкое личное знакомство с политикой [[нацизм]]а и [[коммунизм]]а, активно выступала в защиту [[Права человека|прав человека]] и против [[Авторитаризм|авторитарных режимов]], даже если это требовало военного вмешательства<ref name ="BBC_Obit" />.


=== Дәүләт секретары ===
=== Дәүләт секретары ===
[[Файл:2003-USA-Moscow.jpg|thumb|Визит в Москву в декабре [[2003]]]]
[[Файл:2003-USA-Moscow.jpg|thumb|[[2003]] йылдың декабрендә Мәскәүгә визиты]]
1997 йылда Клинтон президенты хакимиәтендә дәүләт секретары вазифаһына тәғәйенләнә, һәм был вазифала беренсе ҡатын-ҡыҙ була. Олбрайт халыҡ-ара мөнәсәбәттәрҙә АҠШ-ты ҡаты курсы яҡлы, Америка Ҡушма Штаттарының мәнфәғәттәрен яҡлау өсөн хәрби көс ҡулланыуға тиклем барып етеү мөмкинлеген күҙ уңында тотоп, сығыш яһай.
В 1997 году была назначена на пост государственного секретаря в администрации президента Клинтона и стала первой женщиной на этом посту.
Олбрайт была сторонницей жёсткого курса США в международных отношениях, выступала за усиление позиций США в [[НАТО]], за всемерную защиту интересов США, не останавливаясь и перед применением военной силы.


1999 йылда Төньяҡ Атлантика блогы (НАТО) тарафынан Югославияны «келәм бомбаға тотоу» нөктәләрен һайлағанда шәхсән үҙе ҡатнаша. Ул эшләгән осорҙа ислам террорсылары тарафынан Америка Ҡушма Штаттарының Кения һәм Танзаниялағы илселектәре шартлатыла. [[2000 йыл]]да ул [[Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы|Төньяҡ Корея]]ға бара һәм [[Ким Чен Ир]] менән осраша.
Лично участвовала в выборе целей во время [[Бомбардировки Югославии (1999)|бомбардировки Югославии силами НАТО]]. Во время её работы [[Исламский терроризм|исламскими террористами]] были взорваны посольства США в Кении и Танзании. В 2000 году она нанесла визит в Северную Корею и встретилась с [[Ким Чен Ир]]ом.


=== Артабанғы эшмәкәрлеге ===
=== Артабанғы эшмәкәрлеге ===
25 сентября 2007 года, вместе с несколькими другими госсекретарями США в отставке, подписала письмо, призывающее [[Конгресс США]] не принимать резолюцию 106 о [[Геноцид армян|геноциде армян]]<ref>[http://turkey.usembassy.gov/statement_092507.html Letter from the Former Secretaries of State] {{Wayback|url=http://turkey.usembassy.gov/statement_092507.html |date=20071030063825 }}{{недоступная ссылка|число=21|месяц=05|год=2015}}</ref>.
2007 йылдың 25 сентябрендә, АҠШ-тың отставкалағы башҡа бер нисә дәүләт секретарҙары менән бергә, Америка Ҡушма Штаттары Конгресын [[әрмәндәр геноциды]] тураһында 106 резолюцияны ҡабул итмәҫкә саҡырған хатҡа ҡул ҡуя<ref>[http://turkey.usembassy.gov/statement_092507.html Letter from the Former Secretaries of State] {{Wayback|url=http://turkey.usembassy.gov/statement_092507.html |date=20071030063825 }}</ref>.


Рәсәйҙең Украинала махсус операция уҙғара башлауына бер көн ҡалғас, The New York Times гәзите элекке дәүләт секретарының колонкаһын баҫып сығарҙы. Унда Олбрайт, Кремлдең күрше илгә һөжүм итеүе Мәскәүҙең тарихи хатаһы буласаҡ, тип яҙған<ref name="РС" />.
За день до начала [[Вторжение России на Украину (2022)|военного вторжения России на территорию Украины]] газета [[The New York Times]] опубликовала колонку бывшего госсекретаря. В ней Олбрайт писала, что нападение Кремля на соседнюю страну станет исторической ошибкой Москвы<ref name="РС" />.


== Үлеме ==
== Үлеме ==
⚫
2022 йылдың 23 мартында Вашингтонда яман шештән 85-се йәшендә вафат булды<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2022/03/23/politics/madeleine-albright-obituary/index.html|title=Madeleine Albright, first female US secretary of state, dies|first=Caroline|last=Kelly|date=March 23, 2022|publisher=CNN|accessdate=March 23, 2022|archive-date=March 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220323183242/https://www.cnn.com/2022/03/23/politics/madeleine-albright-obituary/index.html|url-status=live}}</ref><ref name = McFadden>{{cite news|url = https://www.nytimes.com/2022/03/23/us/madeleine-albright-dead.html|title = Madeleine Albright, First Woman to Serve as Secretary of State, Dies at 84|newspaper = [[The New York Times]]|last = McFadden|first = Robert D.|date = March 23, 2022|accessdate = March 23, 2022|url-access = limited|archive-date = March 23, 2022|archive-url = https://web.archive.org/web/20220323185929/https://www.nytimes.com/2022/03/23/us/madeleine-albright-dead.html|url-status = live}}</ref>.


⚫
2022 йылдың 27 апрелендә Вашингтонда уҙған Милли кафедраль соборҙағы хушлашыу сараһына 1000-дән ашыу кеше, шул иҫәптән президент Джо Байден, Билл һәм Һиллари Клинтон килде<ref>{{Cite news|title=Байден, Билл и Хиллари Клинтон выступили на похоронах Олбрайт|url=https://www.svoboda.org/a/bayden-bill-i-hillari-klinton-vystupili-na-pohoronah-olbrayt/31824033.html|website=Радио Свобода|date=2022-04-27}}</ref>.
⚫
23 марта 2022 года умерла в [[Вашингтон]]е на 85-м году жизни от [[Карцинома|рака]]<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/2022/03/23/politics/madeleine-albright-obituary/index.html|title=Madeleine Albright, first female US secretary of state, dies|first=Caroline|last=Kelly|date=March 23, 2022|publisher=CNN|accessdate=March 23, 2022|archive-date=March 23, 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220323183242/https://www.cnn.com/2022/03/23/politics/madeleine-albright-obituary/index.html|url-status=live}}</ref><ref name = McFadden>{{cite news|url = https://www.nytimes.com/2022/03/23/us/madeleine-albright-dead.html|title = Madeleine Albright, First Woman to Serve as Secretary of State, Dies at 84|newspaper = [[The New York Times]]|last = McFadden|first = Robert D.|date = March 23, 2022|accessdate = March 23, 2022|url-access = limited|archive-date = March 23, 2022|archive-url = https://web.archive.org/web/20220323185929/https://www.nytimes.com/2022/03/23/us/madeleine-albright-dead.html|url-status = live}}</ref>.

⚫
Прошедшую 27 апреля 2022 года церемонию прощания в Национальном кафедральном соборе в Вашингтоне посетило более 1000 человек, включая президента [[Байден, Джо|Джо Байдена]], Билла и Хиллари Клинтона<ref>{{Cite news|title=Байден, Билл и Хиллари Клинтон выступили на похоронах Олбрайт|url=https://www.svoboda.org/a/bayden-bill-i-hillari-klinton-vystupili-na-pohoronah-olbrayt/31824033.html|website=Радио Свобода|date=2022-04-27}}</ref>.


== Себер тураһында Мадлен әйткән тип фаразланған фраза ==
== Себер тураһында Мадлен әйткән тип фаразланған фраза ==
⚫
Рәсәйҙең Себергә бер үҙе генә хужа булыуы «ғәҙел түгел», тип раҫлауы, һәм Себерҙе халыҡ-ара контроль аҫтына ҡуйырға кәрәк тигән һүҙҙәрен йыш ҡына Рәсәйҙә Мадлен Олбрайтҡа ҡайтарып ҡалдыралар. Был һүҙҙәрҙе Рәсәйҙең ҡайһы бер дәүләт эшмәкәрҙәре: Владимир Путин<ref>{{Cite web |url=https://www.interfax.ru/russia/767966 |title=Путин заявил, что Россия «зубы выбьет всем, кто попробует у нее что-то откусить»<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2021-05-20 |archive-date=2021-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210520133940/https://www.interfax.ru/russia/767966 |deadlink=no }}</ref>, Федераль именлек хеҙмәте директоры Николай Патрушев<ref>[http://rg.ru/2014/10/15/patrushev.html Вторая «холодная»] {{Wayback|url=http://rg.ru/2014/10/15/patrushev.html |date=20141227170653 }}. // «Российская газета», 15.10.2014.</ref><ref>Елена Черненко. [http://kommersant.ru/doc/2752246 «За дестабилизацией Украины скрывается попытка радикального ослабления России»] {{Wayback|url=http://kommersant.ru/doc/2752246 |date=20150622112131 }} Газета «Коммерсантъ» № 107 от 22.06.2015, стр. 1</ref><ref>[https://tvrain.ru/articles/nikolaj_patrushev_snova_vspomnil-402420/ Николай Патрушев снова вспомнил фейковую цитату Мадлен Олбрайт] {{Wayback|url=https://tvrain.ru/articles/nikolaj_patrushev_snova_vspomnil-402420/ |date=20160204043358 }} «Телеканал Дождь», 26. 01.2016</ref>, РФ вице-премьеры Дмитрий Рогозин<ref>[http://www.kp.ru/daily/25828.4/2803852/ Дмитрий Рогозин: Может ли русский патриот быть вместе с бандер-блогером?] {{Wayback|url=http://www.kp.ru/daily/25828.4/2803852/ |date=20150228205255 }}. // «Комсомольская правда», 2 Февраля 2012.</ref><ref>[http://izvestia.ru/news/513702 Русский ответ Владимиру Путину] {{Wayback|url=http://izvestia.ru/news/513702 |date=20141220192105 }}. // «Известия», 31 января 2012.</ref>, РФ Дәүләт Думаһының Халыҡ-ара эштәр буйынса комитеты рәйесе Алексей Пушков һәм башҡалар даими телгә ала<ref>[http://echo.msk.ru/programs/personalno/37581/ Интервью Алексея Пушкова] {{Wayback|url=http://echo.msk.ru/programs/personalno/37581/ |date=20141220190408 }}. // Передача «Особое мнение», радиостанция «Эхо Москвы», 14 июля 2005.</ref><ref name="BBC"/> и другие. Уны телгә алғандарҙың береһе лә бер ҡасан да цитата сығанағына һылтанма бирмәй.
{{значимость раздела|дата=24 июня 2017}}
⚫
В России Мадлен Олбрайт часто приписывают утверждение, что единоличное обладание Россией [[Сибирь]]ю якобы «несправедливо», и Сибирь следует поставить под международный контроль. Эту цитату регулярно упоминает в своих интервью ряд российских государственных деятелей: [[Владимир Путин]]<ref>{{Cite web |url=https://www.interfax.ru/russia/767966 |title=Путин заявил, что Россия «зубы выбьет всем, кто попробует у нее что-то откусить»<!-- Заголовок добавлен ботом --> |access-date=2021-05-20 |archive-date=2021-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210520133940/https://www.interfax.ru/russia/767966 |deadlink=no }}</ref>, директор [[ФСБ]] [[Патрушев, Николай Платонович|Николай Патрушев]]<ref>[http://rg.ru/2014/10/15/patrushev.html Вторая «холодная»] {{Wayback|url=http://rg.ru/2014/10/15/patrushev.html |date=20141227170653 }}. // «Российская газета», 15.10.2014.</ref><ref>Елена Черненко. [http://kommersant.ru/doc/2752246 «За дестабилизацией Украины скрывается попытка радикального ослабления России»] {{Wayback|url=http://kommersant.ru/doc/2752246 |date=20150622112131 }} Газета «Коммерсантъ» № 107 от 22.06.2015, стр. 1</ref><ref>[https://tvrain.ru/articles/nikolaj_patrushev_snova_vspomnil-402420/ Николай Патрушев снова вспомнил фейковую цитату Мадлен Олбрайт] {{Wayback|url=https://tvrain.ru/articles/nikolaj_patrushev_snova_vspomnil-402420/ |date=20160204043358 }} «Телеканал Дождь», 26. 01.2016</ref>, [[Заместитель председателя Правительства Российской Федерации|вице-премьер РФ]] [[Рогозин, Дмитрий Олегович|Дмитрий Рогозин]]<ref>[http://www.kp.ru/daily/25828.4/2803852/ Дмитрий Рогозин: Может ли русский патриот быть вместе с бандер-блогером?] {{Wayback|url=http://www.kp.ru/daily/25828.4/2803852/ |date=20150228205255 }}. // «Комсомольская правда», 2 Февраля 2012.</ref><ref>[http://izvestia.ru/news/513702 Русский ответ Владимиру Путину] {{Wayback|url=http://izvestia.ru/news/513702 |date=20141220192105 }}. // «Известия», 31 января 2012.</ref>, председатель Комитета Государственной Думы РФ по международным делам [[Пушков, Алексей Константинович|Алексей Пушков]]<ref>[http://echo.msk.ru/programs/personalno/37581/ Интервью Алексея Пушкова] {{Wayback|url=http://echo.msk.ru/programs/personalno/37581/ |date=20141220190408 }}. // Передача «Особое мнение», радиостанция «Эхо Москвы», 14 июля 2005.</ref><ref name="BBC"/> и другие. Никаких ссылок на источник цитаты никто из упоминавших её никогда не даёт.


В октябре 2007 года на передаче [[Прямая линия с Владимиром Путиным]] 70-летний сотрудник новосибирского Института ядерной физики Александр Сиберт попросил президента России прокомментировать фразу Олбрайт<ref name="BBC"/>, что «колоссальные естественные богатства Сибири несправедливо принадлежат одной России». Путин ответил: «Я не знаком с этим высказыванием госпожи Олбрайт, но знаю, что такие идеи в головах некоторых политиков бродят»<ref>[http://kremlin.ru/transcripts/24604#sel=78:1,81:18 Стенограмма прямого теле- и радиоэфира («Прямая линия с Президентом России»)] {{Wayback|url=http://kremlin.ru/transcripts/24604#sel=78:1,81:18 |date=20141220152946 }}. // Официальный сайт Президента РФ, 18 октября 2007.</ref>. В 2014 году Владимир Путин на своей пресс-конференции, объясняя экономические трудности страны после [[Оккупация Крыма Российской Федерацией|присоединения Крыма]], вновь коснулся этой темы : «Нет, это не расплата за Крым. Это расплата, это плата, вернее, за наше естественное желание самосохраниться как нация, как цивилизация, как государство. […] Ведь мы же почти от официальных лиц слышали многократно, что несправедливо, что Сибирь с её неизмеримыми богатствами вся принадлежит России. Как несправедливо? А отхапать у Мексики Техас — это справедливо?»<ref>[http://kremlin.ru/news/47250#sel=97:1,97:29;91:3,91:24 Большая пресс-конференция Владимира Путина. Стенограмма] {{Wayback|url=http://kremlin.ru/news/47250#sel=97:1,97:29;91:3,91:24 |date=20141220124529 }}. // Официальный сайт Президента РФ, 18 декабря 2014.</ref>. В мае 2021 года политик вновь вернулся к данной теме и заявил, что «кто-то осмеливается публично говорить», что «несправедливо, что богатства Сибири принадлежат только одной стране<ref>{{Cite news|title=Путин вновь использовал выдуманную цитату Олбрайт о богатствах Сибири|url=https://www.svoboda.org/a/31265240.html|website=Радио Свобода|date=2021-05-20|accessdate=2021-05-20|archivedate=2021-05-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210520211042/https://www.svoboda.org/a/31265240.html}}</ref>».
2007 йылдың октябрендә Новосибирск Ядро физикаһы институтында Владимир Путин менән тура тапшырыуында Рәсәй президентынан Олбрайт фекеренә комментарий биреүен һорағас, Путин: «Мин Олбрайт ханымдың был һүҙҙәре менән таныш түгелмен, әммә ҡайһы бер сәйәсмәндәрҙең башында ошондай идеялар йөрөгәнен беләм», - тип яуапланы<ref name="BBC"/>, что «колоссальные естественные богатства Сибири несправедливо принадлежат одной России». Путин ответил: «Я не знаком с этим высказыванием госпожи Олбрайт, но знаю, что такие идеи в головах некоторых политиков бродят»<ref>[http://kremlin.ru/transcripts/24604#sel=78:1,81:18 Стенограмма прямого теле- и радиоэфира («Прямая линия с Президентом России»)] {{Wayback|url=http://kremlin.ru/transcripts/24604#sel=78:1,81:18 |date=20141220152946 }}. // Официальный сайт Президента РФ, 18 октября 2007.</ref>. 2014 йылда Владимир Путин үҙенең матбуғат конференцияһында, Ҡырымдың ҡушылыуынан һуң илдең иҡтисади ауырлыҡтарын аңлатып, йәнә ошо темаға ҡағылды: «...Себерҙең, уның бөтмәҫ-төкәнмәҫ байлығы менән, Рәсәйҙеке генә булыуы ғәҙелһеҙлек тигәнде күп тапҡырҙар ишеттек. Ғәҙелһеҙлек? Ә Мексиканан Техасты тартып алыу - ғәҙелме?»<ref>[http://kremlin.ru/news/47250#sel=97:1,97:29;91:3,91:24 Большая пресс-конференция Владимира Путина. Стенограмма] {{Wayback|url=http://kremlin.ru/news/47250#sel=97:1,97:29;91:3,91:24 |date=20141220124529 }}. // Официальный сайт Президента РФ, 18 декабря 2014.</ref>. 2021 йылдың майында сәйәсмән йәнә ошо темаға кире ҡайтты, һәм «кемдеңдер Себерҙең байлығына Рәсәй генә хужа булыуы ғәҙел түгел, тип әйтергә ҡыйыулығы етә<ref>{{Cite news|title=Путин вновь использовал выдуманную цитату Олбрайт о богатствах Сибири|url=https://www.svoboda.org/a/31265240.html|website=Радио Свобода|date=2021-05-20|accessdate=2021-05-20|archivedate=2021-05-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210520211042/https://www.svoboda.org/a/31265240.html}}</ref>».


Существует несколько первоисточников этой цитаты, опубликованных исключительно в российских СМИ<ref name="ej">''[[Латынина, Юлия Леонидовна|Латынина Ю. Л.]]'', [http://www.ej.ru/?a=note&id=7495 Что сказала Мадлен Олбрайт?] {{Wayback|url=http://www.ej.ru/?a=note&id=7495 |date=20100109074237 }}. // [http://www.ej.ru/ Ежедневный Журнал] {{Wayback|url=http://www.ej.ru/ |date=20100329101300 }}. — 23 октября 2007 года</ref><ref name="mk">[https://web.archive.org/web/20071020050038/http://www.mk.ru/blogs/idmk/2007/10/19/mk-daily/319037/ Московский Комсомолец: происшествия, общество, культура, мнения, интервью — МК]{{недоступная ссылка|число=21|месяц=05|год=2015}}</ref><ref>[http://echo.msk.ru/programs/personalno/53784/ Федор Лукьянов. Особое мнение] {{Wayback|url=http://echo.msk.ru/programs/personalno/53784/ |date=20141220191340 }}. // «Эхо Москвы», 6 августа 2007.</ref><ref name="mk2014" />:
Был цитатаның тик Рәсәй киң мәғлүмәт сараларында баҫылып сыҡҡан бер нисә сығанағы бар<ref name="ej">''[[Латынина, Юлия Леонидовна|Латынина Ю. Л.]]'', [http://www.ej.ru/?a=note&id=7495 Что сказала Мадлен Олбрайт?] {{Wayback|url=http://www.ej.ru/?a=note&id=7495 |date=20100109074237 }}. // [http://www.ej.ru/ Ежедневный Журнал] {{Wayback|url=http://www.ej.ru/ |date=20100329101300 }}. — 23 октября 2007 года</ref><ref name="mk">[https://web.archive.org/web/20071020050038/http://www.mk.ru/blogs/idmk/2007/10/19/mk-daily/319037/ Московский Комсомолец: происшествия, общество, культура, мнения, интервью — МК]{{недоступная ссылка|число=21|месяц=05|год=2015}}</ref><ref>[http://echo.msk.ru/programs/personalno/53784/ Федор Лукьянов. Особое мнение] {{Wayback|url=http://echo.msk.ru/programs/personalno/53784/ |date=20141220191340 }}. // «Эхо Москвы», 6 августа 2007.</ref><ref name="mk2014" />:
* Наиболее ранним из обнаруженных упоминаний этой цитаты<ref name="mk2014">[http://www.mk.ru/politics/2014/12/18/putin-o-mishke-sibiri-i-otkhapannom-tekhase.html Путин — о мишке, Сибири и «отхапанном» Техасе] {{Wayback|url=http://www.mk.ru/politics/2014/12/18/putin-o-mishke-sibiri-i-otkhapannom-tekhase.html |date=20141220190934 }}. // «МК», 18.12.2014.</ref>{{не АИ|26|06|2015}} является интервью кинорежиссёра [[Михалков, Никита Сергеевич|Никиты Михалкова]] газете «[[Аргументы и факты]]» 9 февраля 2005 года. В нём он возмущается этим высказыванием Олбрайт<ref name="aif">''Михалков Н. С.'' [http://gazeta.aif.ru/online/aif/1267/03_01?print Михалков. Пропаганда. Вера. Отечество.] {{Wayback|url=http://gazeta.aif.ru/online/aif/1267/03_01?print |date=20141220173946 }} // Аргументы и факты, выпуск 06 (1267) от 9 февраля 2005 г.</ref>, не указывая источник цитаты<ref name="BBC">''Артём Кречетников''. [http://www.bbc.com/russian/international/2015/06/150622_patrushev_interview_albright «Русофоб» Олбрайт и «кремлевский Мерлин»] {{Wayback|url=http://www.bbc.com/russian/international/2015/06/150622_patrushev_interview_albright |date=20160210195024 }} «Русская служба BBC», 22.06.2015.</ref>.
* Был өҙөмтә иң тәүгеләрҙән булып кинорежиссёр Никита Михалковтың 2005 йылдың 9 февралендә «Аргументы и факты» гәзитенә биргән интервьюһында телгә алына<ref name="mk2014">[http://www.mk.ru/politics/2014/12/18/putin-o-mishke-sibiri-i-otkhapannom-tekhase.html Путин — о мишке, Сибири и «отхапанном» Техасе] {{Wayback|url=http://www.mk.ru/politics/2014/12/18/putin-o-mishke-sibiri-i-otkhapannom-tekhase.html |date=20141220190934 }}. // «МК», 18.12.2014.</ref>. Унда ул, өҙөмтә сығанағын күрһәтмәйенсә, Олбрайттың ошо һүҙҙәренә асыуы килгәнен белдерә<ref name="aif">''Михалков Н. С.'' [http://gazeta.aif.ru/online/aif/1267/03_01?print Михалков. Пропаганда. Вера. Отечество.] {{Wayback|url=http://gazeta.aif.ru/online/aif/1267/03_01?print |date=20141220173946 }} // Аргументы и факты, выпуск 06 (1267) от 9 февраля 2005 г.</ref>, не указывая источник цитаты<ref name="BBC">''Артём Кречетников''. [http://www.bbc.com/russian/international/2015/06/150622_patrushev_interview_albright «Русофоб» Олбрайт и «кремлевский Мерлин»] {{Wayback|url=http://www.bbc.com/russian/international/2015/06/150622_patrushev_interview_albright |date=20160210195024 }} «Русская служба BBC», 22.06.2015.</ref>.
* Первое упоминание этой фразы в интернете, которое удалось обнаружить журналистке «[[Новая газета|Новой газеты]]» [[Латынина, Юлия Леонидовна|Юлии Латыниной]], относится к июню 2005 года. Местом её размещения стал forum.germany.ru, а автором — Nataly1001. По мнению журналистки, учётная запись могла принадлежать троллю<ref name="M">[http://medialeaks.ru/news/2306yut_albright Выдуманная цитата Олбрайт. Как источником слов Патрушева стало «чтение мыслей»] {{Wayback|url=http://medialeaks.ru/news/2306yut_albright |date=20160204155204 }} «Medialeaks», 23.06.2015.</ref>.
* «Новая газета» журналисы Юлиә Латина интернетта тапҡан был һүҙҙәр беренсе тапҡыр 2005 йылдың июнендә телгә алына. Уны автор Nataly1001 forum.germany.ru-ға урынлаштырған була. Журналист фекеренсә, иҫәп яҙмаһы троллдыҡы булыуы мөмкин<ref name="M">[http://medialeaks.ru/news/2306yut_albright Выдуманная цитата Олбрайт. Как источником слов Патрушева стало «чтение мыслей»] {{Wayback|url=http://medialeaks.ru/news/2306yut_albright |date=20160204155204 }} «Medialeaks», 23.06.2015.</ref>.
* В 2006 году в интервью «Российской газете» бывшего генерал-майора [[Федеральная служба охраны|ФСО]] Бориса Ратникова, который в 1990-х годах служил в охране президента [[Ельцин, Борис Николаевич|Бориса Ельцина]]. По его словам, в 1999 году российские спецслужбы с помощью соответствующих «методик», используя фотографию политика, сканировали её мозг и обнаружили там «патологическую ненависть к славянам» и желание присвоить Сибирь<ref name="BBC"/><ref name="M"/><ref name="rg">{{Cite web|url=https://rg.ru/2006/12/22/gosbezopasnostj-podsoznanie.html|title=Генерал ФСО: В мыслях Мадлен Олбрайт мы обнаружили патологическую ненависть к славянам|publisher=Российская газета|accessdate=2017-04-14|archive-date=2016-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20160609163423/https://rg.ru/2006/12/22/gosbezopasnostj-podsoznanie.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|title=Как пропагандисты приписали Бисмарку страх перед Россией|author=Дмитрий Трещанин|coauthors=Ольга Серебряная|url=http://www.currenttime.tv/a/27510409.html|work=Настоящее Время|date=2016-01-26|accessdate=2017-04-14|language=ru|archivedate=2017-04-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170414082950/http://www.currenttime.tv/a/27510409.html}}</ref>.
* 2006 йылда 1990-сы йылдарҙа президент Борис Ельциндың һаҡсыһы булып хеҙмәт иткән элекке генерал-майоры Борис Ратниковтың «Российская газета» баҫмаһына интервьюһы баҫыла. 1999 йылда Рәсәй махсус хеҙмәттәре ярашлы «методикалар» ярҙамында сәйәсмәндең фотоһын ҡулланып, уның мейеһен сканерлай һәм «славяндарға ҡарата патологик нәфрәт» һәм Себерҙе үҙләштереү теләген барлығын асыҡлай<ref name="BBC"/><ref name="M"/><ref name="rg">{{Cite web|url=https://rg.ru/2006/12/22/gosbezopasnostj-podsoznanie.html|title=Генерал ФСО: В мыслях Мадлен Олбрайт мы обнаружили патологическую ненависть к славянам|publisher=Российская газета|accessdate=2017-04-14|archive-date=2016-06-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20160609163423/https://rg.ru/2006/12/22/gosbezopasnostj-podsoznanie.html|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite news|title=Как пропагандисты приписали Бисмарку страх перед Россией|author=Дмитрий Трещанин|coauthors=Ольга Серебряная|url=http://www.currenttime.tv/a/27510409.html|work=Настоящее Время|date=2016-01-26|accessdate=2017-04-14|language=ru|archivedate=2017-04-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170414082950/http://www.currenttime.tv/a/27510409.html}}</ref>.


Сама Олбрайт категорически отрицала приписываемую ей фразу, заявив: «Я не делала этого заявления, и притом я никогда не думала так»<ref>[http://www.themoscowtimes.com/news/article/putting-words-in-albrights-mouth/193094.html Putting Words in Albright’s Mouth] {{Wayback|url=http://www.themoscowtimes.com/news/article/putting-words-in-albrights-mouth/193094.html |date=20141220194040 }} // «[[The Moscow Times]]», Nov. 07 2007.</ref><ref>[https://www.nytimes.com/2014/12/19/world/europe/putin-cites-claim-about-us-designs-on-siberia-traced-to-russian-mind-readers.html?_r=0 Putin Cites Claim About U.S. Designs on Siberia Traced to Russian Mind Readers] {{Wayback|url=https://www.nytimes.com/2014/12/19/world/europe/putin-cites-claim-about-us-designs-on-siberia-traced-to-russian-mind-readers.html?_r=0 |date=20171113193927 }} // «[[The New York Times]]», Dec. 18, 2014.</ref>.
Олбрайт үҙе был һүҙҙәрҙе кире ҡаҡты һәм: «Мин улай тип әйткәнем булманы, өҫтәүенә, мин бер ҡасан да улай уйламаным», - тип өҫтәне<ref>[http://www.themoscowtimes.com/news/article/putting-words-in-albrights-mouth/193094.html Putting Words in Albright’s Mouth] {{Wayback|url=http://www.themoscowtimes.com/news/article/putting-words-in-albrights-mouth/193094.html |date=20141220194040 }} // «[[The Moscow Times]]», Nov. 07 2007.</ref><ref>[https://www.nytimes.com/2014/12/19/world/europe/putin-cites-claim-about-us-designs-on-siberia-traced-to-russian-mind-readers.html?_r=0 Putin Cites Claim About U.S. Designs on Siberia Traced to Russian Mind Readers] {{Wayback|url=https://www.nytimes.com/2014/12/19/world/europe/putin-cites-claim-about-us-designs-on-siberia-traced-to-russian-mind-readers.html?_r=0 |date=20171113193927 }} // «[[The New York Times]]», Dec. 18, 2014.</ref>.


== Сербтарҙы күрә алмаусанлыҡта ғәйепләү ==
== Сербтарҙы күрә алмаусанлыҡта ғәйепләү ==
В октябре 2012 года, во время акции подписания своей новой книги «Пражская зима» в книжном магазине ''Neoluxor'' в [[Прага|Праге]] к Олбрайт подошла группа активистов из чешской организации «Друзья сербов в Косово» и предложила подписать фотографии, изображавшие сербов, погибших во время [[Косовская война|войны в Косово]] в 1999 году. Мадлен Олбрайт прогнала их возгласами «Мерзкие сербы, убирайтесь!». Протестующие были изгнаны, а на место акции прислана полиция<ref name=autogenerated1>{{Cite web |url=http://ptel.cz/2012/11/aktivisty-v-zashhitu-serbov-podali-zhalobu-na-madlen-olbrajt/ |title=Активисты в защиту сербов подали жалобу на Мадлен Олбрайт // Пражский телеграф |access-date=2015-12-22 |archive-date=2015-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151223075446/http://ptel.cz/2012/11/aktivisty-v-zashhitu-serbov-podali-zhalobu-na-madlen-olbrajt/ |deadlink=no }}</ref>. Видео инцидента было размещено на сайте [[YouTube]]<ref>{{cite video
2012 йылдың октябрендә, Прагалағы ''Neoluxor'' китап магазинында «Пражская зима» тигән яңы китабына ҡул ҡуйыу акцияһында, Чехияның «Сербтарҙың Косоволағы дуҫтары» ойошмаһынан активистар төркөмө Олбрайтҡа килеп, 1999 йылда Косоволағы һуғышта һәләк булған сербтарҙы һүрәтләгән фотоһүрәттәргә ҡул ҡуйырға тәҡдим итә. Мадлен Олбрайт уларҙы «Хәшәрәт сербтар, тайығыҙ бынан!» тип екеренеп ҡыуып ебәргән. Протест күрһәтеүселәр ҡыуып сығарылған, акция үткән урынға полиция килеп еткән. Ваҡиғаның видеоһы рәсми сайтта урынлаштырылған <ref name=autogenerated1>{{Cite web |url=http://ptel.cz/2012/11/aktivisty-v-zashhitu-serbov-podali-zhalobu-na-madlen-olbrajt/ |title=Активисты в защиту сербов подали жалобу на Мадлен Олбрайт // Пражский телеграф |access-date=2015-12-22 |archive-date=2015-12-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151223075446/http://ptel.cz/2012/11/aktivisty-v-zashhitu-serbov-podali-zhalobu-na-madlen-olbrajt/ |deadlink=no }}</ref>. Видео инцидента было размещено на сайте [[YouTube]]<ref>{{cite video
| people = Pratele Srbu na Kosovu
| people = Pratele Srbu na Kosovu
| year = 2012
| year = 2012
119 юл: 116 юл:
| archive-url = https://web.archive.org/web/20171012100333/https://www.theatlantic.com/international/archive/2012/10/madeleine-albrights-scrap-with-pro-serbian-activists-in-a-prague-bookstore/264245/
| archive-url = https://web.archive.org/web/20171012100333/https://www.theatlantic.com/international/archive/2012/10/madeleine-albrights-scrap-with-pro-serbian-activists-in-a-prague-bookstore/264245/
| deadlink = no
| deadlink = no
}}</ref>. Һуңғараҡ протест белдереүселәр, милләт-ара ыҙғыш тыуҙырыуҙа һәм һуғыш ҡорбандарын ихтирам итмәүҙә ғәйепләп, Олбрайтты судҡа биргән<ref name=autogenerated1 /><ref>{{cite video
}}</ref>. Позже протестующие подали на Олбрайт в суд, обвинив её в разжигании межнациональной розни и неуважении к жертвам войны<ref name=autogenerated1 /><ref>{{cite video
| year = 2012
| year = 2012
| title = Emir Kusturica i Vaclav Dvorak
| title = Emir Kusturica i Vaclav Dvorak
142 юл: 139 юл:


== Шәхси тормошо ==
== Шәхси тормошо ==
В 1959 году вышла замуж за журналиста Джозефа Медилла Паттерсона Олбрайта ({{lang-en|[[:en:Joseph Medill Patterson Albright|Joseph Medill Patterson Albright]]}}), с которым она познакомилась на временной работе в газете [[The Denver Post|Denver Post]]. В браке родились трое дочерей. В 1982 году их брак распался<ref>{{cite news|last=Dobbs|first=Michael|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/magazine/1999/05/02/becoming-madeleine-albright/00193605-9959-442a-9f80-a6a8fd55a8bf/|title=Becoming Madeleine Albright|newspaper=The Washington Post|date=1999-05-02|access-date=2008-08-14|archive-date=2017-08-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170828044532/https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/magazine/1999/05/02/becoming-madeleine-albright/00193605-9959-442a-9f80-a6a8fd55a8bf/|url-status=live}}</ref>.
1959 йылда Мадлен ваҡытлыса эшләгән гәзите журналисы Джозеф Медилл Паттерсон Олбрайт (Joseph Medill Patterson Albright) менән таныша һәм уға кейәүгә сыға. Был никахта өс ҡыҙ бала тыуған. 1982 йылда уларҙың никахы тарҡала<ref>{{cite news|last=Dobbs|first=Michael|url=https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/magazine/1999/05/02/becoming-madeleine-albright/00193605-9959-442a-9f80-a6a8fd55a8bf/|title=Becoming Madeleine Albright|newspaper=The Washington Post|date=1999-05-02|access-date=2008-08-14|archive-date=2017-08-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20170828044532/https://www.washingtonpost.com/archive/lifestyle/magazine/1999/05/02/becoming-madeleine-albright/00193605-9959-442a-9f80-a6a8fd55a8bf/|url-status=live}}</ref>.


Когда газета ''The Washington Post'' сообщила о еврейском наследии Олбрайт вскоре после того, как она стала госсекретарем в 1997 году, она сказала, что отчет стал большим сюрпризом для неё<ref>{{cite magazine|url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/the_gist/1997/02/did_she_know.html|title=Did She Know?|first=Franklin|last=Foer|magazine=Slate|date=1997-02-16|access-date=2018-08-14|archive-date=2018-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180814104454/http://www.slate.com/articles/news_and_politics/the_gist/1997/02/did_she_know.html|url-status=live}}</ref>. Олбрайт призналась, что только в возрасте 59 лет<ref>{{cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/2012/04/27/madeleine-albright-prague-winter_n_1460500.html|title=Madeleine Albright Discusses Her Jewish Background And Her New Book, 'Prague Winter'|first=Jaweed|last=Kaleem|work=HuffPost|date=2012-04-27|access-date=2018-08-14|archive-date=2017-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20170914133544/http://www.huffingtonpost.com/2012/04/27/madeleine-albright-prague-winter_n_1460500.html|url-status=live}}</ref> узнала, что оба её родителя родились и выросли в еврейских семьях. Целая дюжина её родственников в Чехословакии, включая троих её бабушек и дедушек, была убита во время Холокоста<ref name="ushmm_2007-04-12"/><ref>{{cite web|url=https://www.politico.com/story/2012/04/albright-memoir-her-jewish-secret-075520|title=Albright memoir: Her secret past|first=MJ|last=Lee|work=[[Politico]]|date=2012-04-24|access-date=2018-08-14|archive-date=2018-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180814103313/https://www.politico.com/story/2012/04/albright-memoir-her-jewish-secret-075520|url-status=live}}</ref>.
1997 йылда дәүләт секретары булып киткәс, Олбрайт исемле йәһүд мираҫы тураһында хәбәр иткәс, отчет уның өсөн көтөлмәгән сюрприз бүләк булды, тигән<ref>{{cite magazine|url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/the_gist/1997/02/did_she_know.html|title=Did She Know?|first=Franklin|last=Foer|magazine=Slate|date=1997-02-16|access-date=2018-08-14|archive-date=2018-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180814104454/http://www.slate.com/articles/news_and_politics/the_gist/1997/02/did_she_know.html|url-status=live}}</ref>. Олбрайт призналась, что только в возрасте 59 лет<ref>{{cite news|url=https://www.huffingtonpost.com/2012/04/27/madeleine-albright-prague-winter_n_1460500.html|title=Madeleine Albright Discusses Her Jewish Background And Her New Book, 'Prague Winter'|first=Jaweed|last=Kaleem|work=HuffPost|date=2012-04-27|access-date=2018-08-14|archive-date=2017-09-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20170914133544/http://www.huffingtonpost.com/2012/04/27/madeleine-albright-prague-winter_n_1460500.html|url-status=live}}</ref> Олбрайт әйтеүенсә, 59 йәшемдә генә уның ике ата-әсәһенең дә йәһүд ғаиләһендә тыуып үҫеүҙәрен белгән. Уның Чехословакиялағы туған-тыумасаһы, шул иҫәптән уның өс өләсәһе һәм олатаһы Холопокост осронда үлтерелә<ref name="ushmm_2007-04-12"/><ref>{{cite web|url=https://www.politico.com/story/2012/04/albright-memoir-her-jewish-secret-075520|title=Albright memoir: Her secret past|first=MJ|last=Lee|work=[[Politico]]|date=2012-04-24|access-date=2018-08-14|archive-date=2018-08-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20180814103313/https://www.politico.com/story/2012/04/albright-memoir-her-jewish-secret-075520|url-status=live}}</ref>.


В дополнение к английскому, русскому и чешскому языкам Олбрайт говорила на французском, немецком, польском и сербохорватском<ref>{{Cite web|url=https://www.cntraveler.com/stories/2008-04-14/a-conversation-with-madeleine-albright|title=A Conversation with Madeleine Albright|date=2008-04-14|access-date=2022-03-23|archive-date=2022-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220324054554/https://www.cntraveler.com/stories/2008-04-14/a-conversation-with-madeleine-albright|url-status=live}}</ref>. Она также понимала словацкий язык<ref>{{Cite web|last=Valášek|first=Tomáš|date=2022-03-23|title=Za Madeleine Albrightovou: Putin ju obvinil z rusofóbie a mýlil sa|url=https://dennikn.sk/2780964/za-madeleine-albrightovou-putin-ju-obvinil-z-rusofobie-a-mylil-sa/|access-date=2022-03-24|website=Denník N|language=sk-SK}}</ref>.
Инглиз, урыҫ, чех телдәренә өҫтәп, Олбрайт француз, немец, поляк һәм серб-хорват телдәрендә һөйләшкән. Ул шулай уҡ словак телен аңлаған<ref>{{Cite web|url=https://www.cntraveler.com/stories/2008-04-14/a-conversation-with-madeleine-albright|title=A Conversation with Madeleine Albright|date=2008-04-14|access-date=2022-03-23|archive-date=2022-03-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20220324054554/https://www.cntraveler.com/stories/2008-04-14/a-conversation-with-madeleine-albright|url-status=live}}</ref>. Она также понимала словацкий язык<ref>{{Cite web|last=Valášek|first=Tomáš|date=2022-03-23|title=Za Madeleine Albrightovou: Putin ju obvinil z rusofóbie a mýlil sa|url=https://dennikn.sk/2780964/za-madeleine-albrightovou-putin-ju-obvinil-z-rusofobie-a-mylil-sa/|access-date=2022-03-24|website=Denník N|language=sk-SK}}</ref>.


== Мәҙәниәттә һәм сәнғәттә ==
== Мәҙәниәттә һәм сәнғәттә ==

09:13, 28 май 2022 өлгөһө

Мадлен Олбрайт
ингл. Madeleine Albright
Мадлен Олбрайт
Флаг
Флаг
 64-я Государственный секретарь США
Флаг
Флаг
23 января 1997 года — 20 января 2001 года
Президент: Билл Клинтон
Алдан килеүсе: Уоррен Кристофер
Дауамсы: Колин Лютер Пауэлл
 
Дине: Епископальная церковь
Тыуған: 15 май 1937({{padleft:1937|4|0}}-{{padleft:5|2|0}}-{{padleft:15|2|0}})
Прага, Чехословакия
Үлгән: 23 март 2022({{padleft:2022|4|0}}-{{padleft:3|2|0}}-{{padleft:23|2|0}}) (84 йәш)
Вашингтон, Америка Ҡушма Штаттары[1]
Исеме: чех Marie Jana Körbelová
Атаһы: Йозеф Корбел
Әсәһе: Анна Корбел
Ире: Джозеф Олбрайт
Балалары: 3 дочери — Анна, Алиса һәм Кэтрин
Партия: Демократическая партия[d]
Белеме: Колледж Уэллсли
Университет Джонса Хопкинса
Колумбийский университет
 
Автограф:
 
Наградалары:
Президент Азатлыҡ миҙалы
Президент Азатлыҡ миҙалы
 Ҡалып:Орден Креста земли Марии 1 класса
Аҡ арыҫлан Ҙур Тәре ордены кавалеры
Аҡ арыҫлан Ҙур Тәре ордены кавалеры
 Ҡалып:Орден Королевы Елены

Ма́длен Корбел О́лбрайт (ингл. Madeleine Korbel Albright, тыуған ваҡыттағы исеме Мария Яна Корбелова, чех Marie Jana Korbelová; 1937 йылдың 15 майы, Прага, Чехословакияның -2022 йыл, 23 март, АҠШ) — америка дипломаты һәм сәйәси эшмәкәре, АҠШ-тың дәүләт секретары (1997—2001) вазифаһын башҡарған беренсе ҡатын-ҡыҙ, АҠШ-тың БМО-дағы даими вәкиле (1993—1997).

Биографияһы

Ғаиләһе

Прагала Йозеф һәм Анна Корбелдар ғаиләһендә тыуған. Богема йәһүде[2][3][lower-alpha 1]. Ҡыҙы тыуған саҡта Йозеф Корбел (Josef Korbel) Белградта Чехословакия илселегенең пресс-атташеһы булып эшләгән.

Фашистик Германия Чехословакияны 1939 йылдың мартында баҫып алғандан һуң, Йозеф ҡатыны һәм ҡыҙы менән Лондонға күсеп китә. Йозеф Корбелдың ата-әсәһе, йәғнм Мадлендың олатаһы менән өләсәһе, Чехословакияла ҡала һәм Холокостҡа эләгеп һәләк була. Лондонда Корбел Эдвард Бенештың Эмигранттар хөкүмәтендә кәңәшсе (советник) булып эшләй[4][5]. Англияла Корбелдәр католицизмға күсә[3].

Һуғыштан һуң Корбелдар Чехословакияға ҡайта. Йозеф илсе итеп Югославияға ебәрелә, һәм ул был вазифаны 1948 йылдың майына тиклем башҡара. Коммунистар власҡа килгәс, Корбел, демократия идеалдарына тоғролоҡ өсөн ҡулға алынасағын аңлатып, АҠШ-та сәйәси һыйыныу һорап, үтенес ҡағыҙы бирә. Һуңынан Корбел Рокфеллер фонды ярҙамында Американың Денвер университеты уҡытыусыһы (преподаватель) урынын ала[4][5][6]Корбелдың студенттарының береһе, киләсәктә АҠШ-тың Хәүефһеҙлек буйынса беренсе ҡатын-ҡыҙ кәңәшсеһе (2005) Һәм АҠШ Дәүләт секретары (2005) Кондолиза Райс булған.

Олбрайттың күп йәһүд туғандары, шул иҫәптән уның ата - әсәһенең өс ата - әсәһе, йәки МАдлендың олатай-өләсәләре Холокост осоронда һәләк булған[7].

Белеме

Швейцарияла католик пансионында уҡыған, Денверҙа Kent Denver хөкөм уҡыу йортонда урта белемгә эйә булған (1955)[2]. Америкаға күсеп киткәнгә тиклем 11 йәшлек Мадлендың төрлө илдәрҙә йәшәү тәжрибәһе булған, ул һәм дүрт тел белгән[7].

1959 йылда Уэллслиҙа шәхси ҡатын-ҡыҙҙар колледжында политология бакалавры дәрәжәһен ала. Колумбия университетының хоҡуҡ факультетын магистр дәрәжәһендә тамамлай[8]. 1957 йылда Америка гражданлығы ала, 1975 йылда философия докторы дәрәжәһенә өлгәшә[7].

Инглиз, урыҫ, чех һәм француз телдәрендә иркен аралашҡан; поляк һәм серб-хорват телдәрендә уҡый белгән[9].

Сәйәси эшмәкәрлеге

Сәйәси эшмәкәрлеген Олбрайт Америка Ҡушма Штаттарының Демократик партияһы активисы сифатында башлай, 1972 йылда сенатор Эдмунд Маскиҙың командаһына инә, 1976-1978 йылдарҙа уның ҡануниәт мәсьәләләре буйынса ярҙамсыһы була.

1970 йылдарҙың аҙағында ул ваҡытта Картер президенты советнигы вазифаһын биләгән һәм элек Колумбия университеты осоронда уның преподавателе булған[7] Збигнев Бжезинский Олбрайтҡа хөкүмәттә тәүге вазифаһын биләргә ярҙам итә. Мадлен Бжезинский офисының Конгресс менән бәйләнеше буйынса яуаплы булған[7].

Аҡ йорт өсөн көрәштә демократтар еңелгәндән һуң, 1982-1993 йылдарҙа Джорджтау университеты профессоры була (был ваҡытта Олбрайттың ире 23 йыл дауам иткән никахтарын ҡапыл өҙә)[7].}}, СССР һәм Көнсығыш Европа илдәре сәйәсәте буйынса семинарҙар алып бара, «Тышҡы сәйәсәттә ҡатын-ҡыҙҙар» программаһын етәкләй, Милли сәйәсәт өсөн үҙәгенең президенты була.

Республикалылар идара иткән ваҡытта демократтарға әүҙем ярҙам итеүен дауам итә; Уолтер Мондейл һәм Майкл Дукакистың президент компанияларында тышҡы сәйәсәт буйынса кәңәшсеһе була[7].

1982 йылда «Берҙәмлек»те хуплауын күрһәтеү маҡсатында «Польша Полша булһын өсөн» программаһында ҡатнаша[10].

БМО-ла хеҙмәте

1992 йылда Олбрайт Билл Клинтондың кәңәшсеһе итеп тәғәйенләнә һәм уның президент вазифаһына һайланыуынан һуң АҠШ-тың БМО ҡарамағындағы даими вәкиле вазифаһына тәғәйенләнә[lower-alpha 2]. Берләшкән Милләттәр Ойошмаһында эшләгәндә ул Берләшкән Милләттәр Ойошмаһының Генераль секретары Бутрос Гали менән үтә киҫкен мөнәсәбәттәрҙә булған[11]. Олбрайт БМО-ның Хәүефһеҙлек Советындағы 15 ағза араһында берҙән-бер ҡатын-ҡыҙ булған[7].}}.

Ираҡҡа ҡаршы санкцияларҙы хуплаған. 1996 йылда Лесли Шталь менән «60 минут» тапшырыуында биргән интервьюһында ул аныҡлыҡ менән айырылып тормаған яуап ҡайтара. Шталь Олбрайттан Ираҡҡа ҡаршы санкцияларҙың эҙемтәләре тураһында һорағас: «Ярты миллион баланың һәләк булыуын ишеттек. Мин шуны күҙ уңында тотам: был Хиросимала һәләк булған балаларға ҡарағанда күберәк һан. Шундай хаҡ түләү кәрәк инеме?». Олбрайт былай тип яуапланы: «Минең уйлауымса, был бик ауыр һайлау, әммә ошо хаҡ түләнергә тейеш ине, тип уйлайбыҙ». Һуңынан ошо һүҙҙәре буйынса үкенес белдерҙе[12].

Халыҡ-ара эштәрҙә демократияны яҡлап ныҡышмалы сығыш яһай. Нацизм һәм коммунизм сәйәсәттәре менән яҡындан таныш булғанлыҡтан, бының өсөн ниндәй ҙә булһа хәрби ҡатнашлыҡ кәрәк булһа ла, кеше хоҡуҡтарын яҡлау мәсьәләләре буйынса һәм авторитар режимдарға ҡаршы әүҙем сығыш яһаны[7].

Дәүләт секретары

2003 йылдың декабрендә Мәскәүгә визиты

1997 йылда Клинтон президенты хакимиәтендә дәүләт секретары вазифаһына тәғәйенләнә, һәм был вазифала беренсе ҡатын-ҡыҙ була. Олбрайт халыҡ-ара мөнәсәбәттәрҙә АҠШ-ты ҡаты курсы яҡлы, Америка Ҡушма Штаттарының мәнфәғәттәрен яҡлау өсөн хәрби көс ҡулланыуға тиклем барып етеү мөмкинлеген күҙ уңында тотоп, сығыш яһай.

1999 йылда Төньяҡ Атлантика блогы (НАТО) тарафынан Югославияны «келәм бомбаға тотоу» нөктәләрен һайлағанда шәхсән үҙе ҡатнаша. Ул эшләгән осорҙа ислам террорсылары тарафынан Америка Ҡушма Штаттарының Кения һәм Танзаниялағы илселектәре шартлатыла. 2000 йылда ул Төньяҡ Кореяға бара һәм Ким Чен Ир менән осраша.

Артабанғы эшмәкәрлеге

2007 йылдың 25 сентябрендә, АҠШ-тың отставкалағы башҡа бер нисә дәүләт секретарҙары менән бергә, Америка Ҡушма Штаттары Конгресын әрмәндәр геноциды тураһында 106 резолюцияны ҡабул итмәҫкә саҡырған хатҡа ҡул ҡуя[13].

Рәсәйҙең Украинала махсус операция уҙғара башлауына бер көн ҡалғас, The New York Times гәзите элекке дәүләт секретарының колонкаһын баҫып сығарҙы. Унда Олбрайт, Кремлдең күрше илгә һөжүм итеүе Мәскәүҙең тарихи хатаһы буласаҡ, тип яҙған[14].

Үлеме

2022 йылдың 23 мартында Вашингтонда яман шештән 85-се йәшендә вафат булды[15][16].

2022 йылдың 27 апрелендә Вашингтонда уҙған Милли кафедраль соборҙағы хушлашыу сараһына 1000-дән ашыу кеше, шул иҫәптән президент Джо Байден, Билл һәм Һиллари Клинтон килде[17].

Себер тураһында Мадлен әйткән тип фаразланған фраза

Рәсәйҙең Себергә бер үҙе генә хужа булыуы «ғәҙел түгел», тип раҫлауы, һәм Себерҙе халыҡ-ара контроль аҫтына ҡуйырға кәрәк тигән һүҙҙәрен йыш ҡына Рәсәйҙә Мадлен Олбрайтҡа ҡайтарып ҡалдыралар. Был һүҙҙәрҙе Рәсәйҙең ҡайһы бер дәүләт эшмәкәрҙәре: Владимир Путин[18], Федераль именлек хеҙмәте директоры Николай Патрушев[19][20][21], РФ вице-премьеры Дмитрий Рогозин[22][23], РФ Дәүләт Думаһының Халыҡ-ара эштәр буйынса комитеты рәйесе Алексей Пушков һәм башҡалар даими телгә ала[24][25] и другие. Уны телгә алғандарҙың береһе лә бер ҡасан да цитата сығанағына һылтанма бирмәй.

2007 йылдың октябрендә Новосибирск Ядро физикаһы институтында Владимир Путин менән тура тапшырыуында Рәсәй президентынан Олбрайт фекеренә комментарий биреүен һорағас, Путин: «Мин Олбрайт ханымдың был һүҙҙәре менән таныш түгелмен, әммә ҡайһы бер сәйәсмәндәрҙең башында ошондай идеялар йөрөгәнен беләм», - тип яуапланы[25], что «колоссальные естественные богатства Сибири несправедливо принадлежат одной России». Путин ответил: «Я не знаком с этим высказыванием госпожи Олбрайт, но знаю, что такие идеи в головах некоторых политиков бродят»[26]. 2014 йылда Владимир Путин үҙенең матбуғат конференцияһында, Ҡырымдың ҡушылыуынан һуң илдең иҡтисади ауырлыҡтарын аңлатып, йәнә ошо темаға ҡағылды: «...Себерҙең, уның бөтмәҫ-төкәнмәҫ байлығы менән, Рәсәйҙеке генә булыуы ғәҙелһеҙлек тигәнде күп тапҡырҙар ишеттек. Ғәҙелһеҙлек? Ә Мексиканан Техасты тартып алыу - ғәҙелме?»[27]. 2021 йылдың майында сәйәсмән йәнә ошо темаға кире ҡайтты, һәм «кемдеңдер Себерҙең байлығына Рәсәй генә хужа булыуы ғәҙел түгел, тип әйтергә ҡыйыулығы етә[28]».

Был цитатаның тик Рәсәй киң мәғлүмәт сараларында баҫылып сыҡҡан бер нисә сығанағы бар[29][30][31][32]:

  • Был өҙөмтә иң тәүгеләрҙән булып кинорежиссёр Никита Михалковтың 2005 йылдың 9 февралендә «Аргументы и факты» гәзитенә биргән интервьюһында телгә алына[32]. Унда ул, өҙөмтә сығанағын күрһәтмәйенсә, Олбрайттың ошо һүҙҙәренә асыуы килгәнен белдерә[33], не указывая источник цитаты[25].
  • «Новая газета» журналисы Юлиә Латина интернетта тапҡан был һүҙҙәр беренсе тапҡыр 2005 йылдың июнендә телгә алына. Уны автор Nataly1001 forum.germany.ru-ға урынлаштырған була. Журналист фекеренсә, иҫәп яҙмаһы троллдыҡы булыуы мөмкин[34].
  • 2006 йылда 1990-сы йылдарҙа президент Борис Ельциндың һаҡсыһы булып хеҙмәт иткән элекке генерал-майоры Борис Ратниковтың «Российская газета» баҫмаһына интервьюһы баҫыла. 1999 йылда Рәсәй махсус хеҙмәттәре ярашлы «методикалар» ярҙамында сәйәсмәндең фотоһын ҡулланып, уның мейеһен сканерлай һәм «славяндарға ҡарата патологик нәфрәт» һәм Себерҙе үҙләштереү теләген барлығын асыҡлай[25][34][35][36].

Олбрайт үҙе был һүҙҙәрҙе кире ҡаҡты һәм: «Мин улай тип әйткәнем булманы, өҫтәүенә, мин бер ҡасан да улай уйламаным», - тип өҫтәне[37][38].

Сербтарҙы күрә алмаусанлыҡта ғәйепләү

2012 йылдың октябрендә, Прагалағы Neoluxor китап магазинында «Пражская зима» тигән яңы китабына ҡул ҡуйыу акцияһында, Чехияның «Сербтарҙың Косоволағы дуҫтары» ойошмаһынан активистар төркөмө Олбрайтҡа килеп, 1999 йылда Косоволағы һуғышта һәләк булған сербтарҙы һүрәтләгән фотоһүрәттәргә ҡул ҡуйырға тәҡдим итә. Мадлен Олбрайт уларҙы «Хәшәрәт сербтар, тайығыҙ бынан!» тип екеренеп ҡыуып ебәргән. Протест күрһәтеүселәр ҡыуып сығарылған, акция үткән урынға полиция килеп еткән. Ваҡиғаның видеоһы рәсми сайтта урынлаштырылған [39]. Видео инцидента было размещено на сайте YouTube[40][41]. Һуңғараҡ протест белдереүселәр, милләт-ара ыҙғыш тыуҙырыуҙа һәм һуғыш ҡорбандарын ихтирам итмәүҙә ғәйепләп, Олбрайтты судҡа биргән[39][42][43].

Шәхси тормошо

1959 йылда Мадлен ваҡытлыса эшләгән гәзите журналисы Джозеф Медилл Паттерсон Олбрайт (Joseph Medill Patterson Albright) менән таныша һәм уға кейәүгә сыға. Был никахта өс ҡыҙ бала тыуған. 1982 йылда уларҙың никахы тарҡала[44].

1997 йылда дәүләт секретары булып киткәс, Олбрайт исемле йәһүд мираҫы тураһында хәбәр иткәс, отчет уның өсөн көтөлмәгән сюрприз бүләк булды, тигән[45]. Олбрайт призналась, что только в возрасте 59 лет[46] Олбрайт әйтеүенсә, 59 йәшемдә генә уның ике ата-әсәһенең дә йәһүд ғаиләһендә тыуып үҫеүҙәрен белгән. Уның Чехословакиялағы туған-тыумасаһы, шул иҫәптән уның өс өләсәһе һәм олатаһы Холопокост осронда үлтерелә[47][48].

Инглиз, урыҫ, чех телдәренә өҫтәп, Олбрайт француз, немец, поляк һәм серб-хорват телдәрендә һөйләшкән. Ул шулай уҡ словак телен аңлаған[49]. Она также понимала словацкий язык[50].

Мәҙәниәттә һәм сәнғәттә

  • Образ 64-го Госсекретаря США послужил прототипом персонажа музыкального клипа «Anthem for the Year 2000» на одноимённую композицию австралийской рок-группы Silverchair.
  • В Художественном музее Денвера c 15 апреля по 17 июня показывалась личная коллекция из 200 брошек Мадлен Олбрайт. Выставка называлась Read my Pins, что можно перевести как «Читайте по моим брошкам». Дело в том, что Олбрайт надевала на дипломатические переговоры различные по внешнему виду броши, чтобы сообщить о своём настроении оппонентам[51].
  • Олбрайт снялась во второй серии второго сезона и в первой серии пятого сезона американского телесериала «Государственный секретарь» в роли самой себя.
  • В сериале «Парки и зоны отдыха» на столе у главной героини, Лесли Ноуп, стоит фотография Мадлен Олбрайт[52].
  • Наряду с другими политиками периода операции «Союзная сила», упомянута (как «Малена Одврајт») в популярной сатирической песне «Они су они[sr]» сербской радиопостановки «Индексово радио позориште[sr]».

Маҡтаулы исеме

Китаптары

  • Madam Secretary (2003) ISBN 0-7868-6843-0
  • The Mighty and the Almighty: Reflections on America, God, and World Affairs (2006) ISBN 0-06-089257-9, Олбрайт М. Религия и мировая политика / пер. с англ. А. Денисов. — М.: Альпина Бизнес Букс, 2007. — 352 с. — ISBN 978-5-9614-0502-6.

Иҫкәрмәләр

Комментарийҙар
  1. ↑ По её собственным словам: «…была воспитана как католичка, перешла в Епископальную церковь. О еврействе своей семьи узнала позднее.» («Madeleine Albright and Big Bang actress 'ready to join Muslim registry'» Архивная копия от 26 ғинуар 2017 на Wayback Machine)
  2. ↑ Сенат утвердил кандидатуру Олбрайт единогласно[7].
Сығанаҡтар
  1. ↑ Madeleine Albright, First Woman to Serve as Secretary of State, Dies at 84 (ингл.)
  2. ↑ 2,0 2,1 «Madeleine Albright and Big Bang actress 'ready to join Muslim registry'» Архивная копия от 26 ғинуар 2017 на Wayback Machine.
  3. ↑ 3,0 3,1 Michael Dobbs, «Albright’s Family Tragedy Comes to Light» Архивная копия от 20 июль 2017 на Wayback Machine, The Washington Post February 4, 1997, p. A01.
  4. ↑ 4,0 4,1 Michael Dobbs, Josef Korbel’s Enduring Foreign Policy Legacy Архивная копия от 27 май 2019 на Wayback Machine, Washington Post, December 28, 2000.
  5. ↑ 5,0 5,1 Koven, Steven G. & Götzke, Frank (2010), «American Immigration Policy: Confronting the Nation's Challenges», Springer Science & Business Media, с. 159, ISBN 978-0-387-95940-5, <https://books.google.com/books?id=Pq04PFuRmQgC&pg=PA159>  Архивная копия от 15 февраль 2017 на Wayback Machine
  6. ↑ About us Архивная копия от 4 февраль 2017 на Wayback Machine, Josef Korbel School of International Studies, University of Denver, retrieved May 15, 2016.
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 Obituary: Madeleine Albright, the first female US secretary of state, BBC, 24.03.2022
  8. ↑ Мадлен Олбрайт — Политический портрет // worldpolit.ru
  9. ↑ Brockes, Emma. Interview: Madeleine Albright, The Guardian (30 октябрь 2003). 27 ғинуар 2017 тикшерелгән.
  10. ↑ DAY OF PROTEST ON THE POLISH CRISIS GETS MODEST RESPONSE WORLDWIDE Архивная копия от 24 декабрь 2021 на Wayback Machine (инг.)
  11. ↑ Albright M., Woodward B. Madam Secretary: A Memoir Архивная копия от 16 апрель 2015 на Wayback Machine. — N.Y.: Miramax Books, 2005. — 736 p. — ISBN 1-4013-5962-0, ISBN 978-1-4013-5962-1.
  12. ↑ Albright M. The Mighty and the Almighty: Reflections on America, God, and World Affairs Архивная копия от 4 февраль 2017 на Wayback Machine. — New York, N.Y.: HarperCollins, 2006. — 352 p. — ISBN 0-06-089257-9, ISBN 978-0-06-089257-9
  13. ↑ Letter from the Former Secretaries of State Архивная копия от 30 октябрь 2007 на Wayback Machine
  14. ↑ Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; РС төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  15. ↑ Kelly, Caroline. Madeleine Albright, first female US secretary of state, dies, CNN (March 23, 2022). 23 март 2022 тикшерелгән.
  16. ↑ McFadden, Robert D.. Madeleine Albright, First Woman to Serve as Secretary of State, Dies at 84 (March 23, 2022). 23 март 2022 тикшерелгән.
  17. ↑ Байден, Билл и Хиллари Клинтон выступили на похоронах Олбрайт (27 апрель 2022).
  18. ↑ Путин заявил, что Россия «зубы выбьет всем, кто попробует у нее что-то откусить». Дата обращения: 20 май 2021. Архивировано 20 май 2021 года.
  19. ↑ Вторая «холодная» Архивная копия от 27 декабрь 2014 на Wayback Machine. // «Российская газета», 15.10.2014.
  20. ↑ Елена Черненко. «За дестабилизацией Украины скрывается попытка радикального ослабления России» Архивная копия от 22 июнь 2015 на Wayback Machine Газета «Коммерсантъ» № 107 от 22.06.2015, стр. 1
  21. ↑ Николай Патрушев снова вспомнил фейковую цитату Мадлен Олбрайт Архивная копия от 4 февраль 2016 на Wayback Machine «Телеканал Дождь», 26. 01.2016
  22. ↑ Дмитрий Рогозин: Может ли русский патриот быть вместе с бандер-блогером? Архивная копия от 28 февраль 2015 на Wayback Machine. // «Комсомольская правда», 2 Февраля 2012.
  23. ↑ Русский ответ Владимиру Путину Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine. // «Известия», 31 января 2012.
  24. ↑ Интервью Алексея Пушкова Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine. // Передача «Особое мнение», радиостанция «Эхо Москвы», 14 июля 2005.
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Артём Кречетников. «Русофоб» Олбрайт и «кремлевский Мерлин» Архивная копия от 10 февраль 2016 на Wayback Machine «Русская служба BBC», 22.06.2015.
  26. ↑ Стенограмма прямого теле- и радиоэфира («Прямая линия с Президентом России») Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine. // Официальный сайт Президента РФ, 18 октября 2007.
  27. ↑ Большая пресс-конференция Владимира Путина. Стенограмма Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine. // Официальный сайт Президента РФ, 18 декабря 2014.
  28. ↑ Путин вновь использовал выдуманную цитату Олбрайт о богатствах Сибири (20 май 2021). 20 май 2021 тикшерелгән.
  29. ↑ Латынина Ю. Л., Что сказала Мадлен Олбрайт? Архивная копия от 9 ғинуар 2010 на Wayback Machine. // Ежедневный Журнал Архивная копия от 29 март 2010 на Wayback Machine. — 23 октября 2007 года
  30. ↑ Московский Комсомолец: происшествия, общество, культура, мнения, интервью — МК(недоступная ссылка с 21-05-2015 (3370  дня))
  31. ↑ Федор Лукьянов. Особое мнение Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine. // «Эхо Москвы», 6 августа 2007.
  32. ↑ 32,0 32,1 Путин — о мишке, Сибири и «отхапанном» Техасе Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine. // «МК», 18.12.2014.
  33. ↑ Михалков Н. С. Михалков. Пропаганда. Вера. Отечество. Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine // Аргументы и факты, выпуск 06 (1267) от 9 февраля 2005 г.
  34. ↑ 34,0 34,1 Выдуманная цитата Олбрайт. Как источником слов Патрушева стало «чтение мыслей» Архивная копия от 4 февраль 2016 на Wayback Machine «Medialeaks», 23.06.2015.
  35. ↑ Генерал ФСО: В мыслях Мадлен Олбрайт мы обнаружили патологическую ненависть к славянам. Российская газета. Дата обращения: 14 апрель 2017. Архивировано 9 июнь 2016 года.
  36. ↑ Дмитрий Трещанин, Ольга Серебряная. Как пропагандисты приписали Бисмарку страх перед Россией  (рус.), Настоящее Время (26 ғинуар 2016). 14 апрель 2017 тикшерелгән.
  37. ↑ Putting Words in Albright’s Mouth Архивная копия от 20 декабрь 2014 на Wayback Machine // «The Moscow Times», Nov. 07 2007.
  38. ↑ Putin Cites Claim About U.S. Designs on Siberia Traced to Russian Mind Readers Архивная копия от 13 ноябрь 2017 на Wayback Machine // «The New York Times», Dec. 18, 2014.
  39. ↑ 39,0 39,1 Активисты в защиту сербов подали жалобу на Мадлен Олбрайт // Пражский телеграф. Дата обращения: 22 декабрь 2015. Архивировано 23 декабрь 2015 года.
  40. ↑ Ҡалып:Cite video Архивная копия от 29 октябрь 2019 на Wayback Machine
  41. ↑ Madeleine Albright's scrap with pro-Serbian activists. The Atlantic (29 октябрь 2012). Дата обращения: 30 сентябрь 2017. Архивировано 12 октябрь 2017 года.
  42. ↑ Ҡалып:Cite video Архивная копия от 27 июль 2013 на Wayback Machine
  43. ↑ Wirnitzer, Jan Aktivisté dali trestní oznámení na Albrightovou kvůli "odporným Srbům" (чеш.). iDnes (13 ноябрь 2012). Дата обращения: 22 декабрь 2015. Архивировано 23 декабрь 2015 года.
  44. ↑ Dobbs, Michael. Becoming Madeleine Albright (2 май 1999).
  45. ↑ Ҡалып:Cite magazine
  46. ↑ Kaleem, Jaweed. Madeleine Albright Discusses Her Jewish Background And Her New Book, 'Prague Winter', HuffPost (27 апрель 2012).
  47. ↑ Өҙөмтә хатаһы: <ref> тамғаһы дөрөҫ түгел; ushmm_2007-04-12 төшөрмәләре өсөн текст юҡ
  48. ↑ Lee, MJ Albright memoir: Her secret past. Politico (24 апрель 2012). Дата обращения: 14 август 2018. Архивировано 14 август 2018 года.
  49. ↑ A Conversation with Madeleine Albright (14 апрель 2008). Дата обращения: 23 март 2022. Архивировано 24 март 2022 года.
  50. ↑ Valášek, Tomáš Za Madeleine Albrightovou: Putin ju obvinil z rusofóbie a mýlil sa (билдәһеҙ). Denník N (23 март 2022). Дата обращения: 24 март 2022.
  51. ↑ Read My Pins: The Madeleine Albright Collection (ингл.). Дата обращения: 10 август 2012. Архивировано 17 август 2012 года.
  52. ↑ Парки и зоны отдыха (сериал 2009—2015). 2 сезон, 4 серия, 0:04:01

Һылтанмалар

commons: Олбрайт Мадлен Викимилектә
n: Олбрайт Мадлен Викияңылыҡтарҙа
Алдан килеүсе:
Уоррен Кристофер 		Государственный секретарь США
23 января 1997 — 20 января 2001 		Һуңынан килеүсе:
Колин Пауэлл

Ҡалып:Государственные секретари США Ҡалып:Кабинет Билла Клинтона Ҡалып:Представители США при ООН

«https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Олбрайт_Мадлен&oldid=1139114» битенән алынған