Перайсці да зместу

Кароль (шахматы)

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
abcdefgh
8
d5 чорны крыжык
e5 чорны крыжык
f5 чорны крыжык
d4 чорны крыжык
e4 белы кароль
f4 чорны крыжык
d3 чорны крыжык
e3 чорны крыжык
f3 чорны крыжык
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Магчымыя хады караля
abcdefgh
8
f8 чорная ладдзя
c5 чорны крыжык
e5 чорны крыжык
d4 чорны кароль
e4 чорны крыжык
c3 чорны крыжык
d3 чорны крыжык
e3 чорны крыжык
g3 чорны крыжык
h3 чорны крыжык
a2 белы слон
g2 белы кароль
h2 чорны крыжык
g1 чорны крыжык
h1 чорны крыжык
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh

Кароль, князь (Unicode: ♔, ♚) — галоўная шахматная фігура, хоць і не наймоцная. Мэта шахматнай партыі — абвясціць мат каралю суперніка.

Кароль можа перамяшчацца на любое суседняе поле па гарызанталі, вертыкалі або па дыяганалі. Знаходзячыся ў вуглавым полі, кароль атакуе 3 палі, на поле ў боку дошкі — 5 палёў, на астатніх палёх — 8 палёў. Пры гэтым кароль не можа хадзіць на поле, занятае сваёй фігурай, а таксама на поле, атакаванае чужой фігурай (пад шах).

Ракіроўка ўяўляе сабой адначасовы ход караля і ладдзі з перасоўваннем караля на два поля ў бок адной з ладдзёў з адначасовым перасоўваннем ладдзі на поле, пройдзенае каралём. Ракіроўка на каралеўскі фланг завецца кароткай ракіроўкай (пазначаецца 0-0), ракіроўка на ферзевы фланг — доўгай ракіроўкай (пазначаецца 0-0-0).

Ракіроўка дапушчальная пры захаванні наступных умоў: — кароль і ладдзя не зрабілі ніводнага ходу; — паміж каралём і ладдзёй няма фігураў; — кароль не знаходзіцца пад шахам, не праходзіць праз атакаванае поле і не трапляе на атакаванае поле (пад шах).

Шах — сітуацыя, калі пасля ходу суперніка кароль атакаваны фігурай суперніка. Выкрыты шах — сітуацыя, калі пасля ходу адной фігурай суперніка кароль апынуўся атакаваны іншай фігурай. Падвойны шах — сітуацыя, калі кароль атакаваны адразу дзвюма фігурамі суперніка.

У выпадку, калі каралю абвешчаны шах, неабходна наступным ходам вывесці яго з-пад шаха. Абараніцца ад шаха можна адным з трох спосабаў — зрабіць ход каралём на поле, не атакаванае фігурамі суперніка, загарадзіць караля сваёй фігурай, пабіць фігуру, якая ставіць шах. Абараніцца ад падвойнага шаха можна толькі зрабіўшы ход каралём.

Мат — сітуацыя, калі пасля ходу суперніка кароль атакаваны фігурай суперніка, і пры гэтым ігрок не можа сваім ходам абараніцца ад шаха.

Пры аб’яве мату партыя сканчваецца незалежна ад таго, які матэрыял застаецца на дошцы і колькі часу на гадзінніку ў стараны, абвясціўшай мат. У спартыўнай практыцы да мату звычайна даходзіць рэдка, і ігрок, разумеючы, што мат пры правільнай гульні суперніка непазбежны, звычайна здае партыю.

Пат — сітуацыя, калі пасля ходу суперніка ігрок не мае магчымасці зрабіць дапушчальны ход, паколькі пры любым ходзе караля ён апыняецца пад шахам, а іншыя фігуры адсутнічаюць або заблакаваны, і пры гэтым кароль не атакаваны. Пат азначае завяршэнне гульні ўнічыю.

Кароль у шахматнай партыі

[правіць | правіць зыходнік]

У пачатку партыі каралі займаюць палі е1 і е8. У дэбюце каралямі звычайна не ходзяць, выключэнне — ракіроўка, якая ажыццяўляецца для лепшай абароны самога караля і развіцця іншых фігураў. У мітэльшпілі кароль нярэдка бывае аб’ектам нападаў, якія могуць сканчвацца перамогай аднаго з бакоў. У эндшпілі каралі звычайна прымаюць актыўны ўдзел у гульні, дапамагаючы прасоўванню сваіх пешак у ферзі або перашкаджаючы прасоўванню чужых пешак.