Перайсьці да зьместу

Палітычны рэжым

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Базавыя формы кіраваньня
Крыніца ўлады
Імітацыйная · Лібэральная · Прадстаўнічая · Прамая
Анакратыя · Герантакратыя · Клептакратыя · Крытархія · Мэрытакратыя · Ноакратыя · Партыкратыя · Плутакратыя · Тэхнакратыя · Тэакратыя
Аўтарытарызм (Карпаратыўны · Дататалітарны · Посткаляніяльны) · Дэспатызм · Дыктатура · Ваенная дыктатура · Таталітарызм · Тыранія · Ваенна-бюракратычны рэжым · Расавая квазідэмакратыя · Султаніцкі рэжым · Інфармацыйная
Анархізм · Вольная асацыяцыя · Безьдзяржаўнае грамадзтва
Форма дзяржаўнага ладу
Унітарная дзяржава · Фэдэрацыя · Канфэдэрацыя · Садружнасьць · Пратэктарат · Асацыяваная дзяржава · Дамініён · Кондамініюм · Імпэрыя · Гегемон · Джамахірыя
Формы дзяржаўнага кіраваньня
Абсалютная · Ангельскі абсалютызм · Саслоўна-прадстаўнічая · Канстытуцыйная · Дуалістычная · Парлямэнцкая · Фэадалізм · З рэспубліканскімі элемэнтамі
Парлямэнцкая · Прэзыдэнцкая · Зьмяшаная · Супэрпрэзыдэнцкая · Савецкая · Дырэкторыя · Тэакратычныя
Іншае
Гібрыдны рэжым · Тэакратыя · Тэхнакратыя · Матрыярхат · Патрыярхат · Дэвалюцыя
рэд · пр · разм

Паліты́чны рэжы́м — спосаб функцыянаваньня палітычнай сыстэмы грамадзтва й палітычных працэсаў; тып дзяржаўнага кіраваньня са спэцыфічнымі прынцыпамі й структурамі, якія рэгулююць грамадзкія адносіны[1]. Асноўным пытаньнем палітычнага рэжыму зьяўляецца праблема ўлады, якая ўзьдзейнічае на ўсе сфэры грамадзтва, на эканамічныя, сацыяльныя й іншыя структуры, палітычныя паводзіны й дзейнасьць людзей[1].

Існуе мноства крытэраў, паводле якіх клясыфікуецца палітычны рэжым. Можа быць лібэральны, аўтарытарны, дэмакратычны, аўтакратычны, монакратычны (дыктатарскі), дырэкторыя (калектыўнае кіраваньне), камбінаваны[1].

Клясыфікуецца таксама па сацыяльным складзе кіруючых элітаў, ступені адкрытасьці й закрытасьці, характары абароны й падтрымкі рэжыму, формах і мэтадах палітычнага ўзаемадзеяньня паміж кіруючай элітай і грамадзтвам[1].

Палітычны рэжым вызначае тып арганізацыі ўлады, палітычныя адносіны, сукупнасьць ідэалягічнага, інстытуцыянальнага й сацыяльнага парадку, якія садзейнічаюць фармаваньню палітычнай культуры. Тып палітычнага рэжыму вызначаецца ўзроўнем разьвіцьця й інтэнсіўнасьцю палітычных працэсаў, структурай кіруючай улады, мэханізмам яго фармаваньня, станам правоў і свабодаў чалавека ў грамадзтве, пануючым тыпам легітымнасьці, разьвітасьцю грамадзка-палітычных традыцыяў, дамінуючай палітычнай сьвядомасьцю й паводзінамі. Паводле марксісцкай тэорыі існуюць сацыялістычныя й капіталістычныя палітычныя рэжымы[1].

  1. ^ а б в г д Палітычны рэжым // Беларуская энцыклапедыя ў 18 тамах / Генадзь Пашкоў. — Менск: БелЭн, 2001. — Т. 12. — С. 10. — 560 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0198-2