Ράγκμπι

Το ράγκμπι ή ράγκμπι φούτμπολ (αγγλ.: rugby football) είναι ένα διαδεδομένο, πολύ παλιό ομαδικό άθλημα, το οποίο παίζεται από ανδρικές ομάδες και από το 1982 κι από γυναικείες. Υπάρχει το παιχνίδι με ομάδες των 15 παικτών (ράγκμπι γιούνιον), αλλά είναι διαδεδομένες επίσης μορφές ράγκμπι με ομάδες 13 παικτών (ράγκμπι λιγκ) και 7 παικτών (σύντομης διάρκειας). Το άθλημα έχει κοινή καταγωγή με το ποδόσφαιρο, ενώ από το ράγκμπι έχουν προέλθει διάφορα άλλα αθλήματα, που αποτελούν τοπικές παραλλαγές του. Πιο γνωστά είναι το αμερικάνικο ποδόσφαιρο και το αυστραλιανό ποδόσφαιρο. Το ράγκμπι υπήρξε παλιότερα ολυμπιακό άθλημα.

Ιστορικές πληροφορίες

Εμπνευστής του αθλήματος θεωρείται ο Άγγλος καθηγητής Γουίλιαμ Γουέμπ Έλις (William Webb Ellis), ο οποίος το 1823, όταν ήταν μαθητής στο σχολείο του Rugby της Αγγλίας, ενώ έπαιζε ποδόσφαιρο, πήρε την μπάλα στα χέρια του και άρχισε να τρέχει. Ως τότε στους διάφορους τύπους ποδοσφαίρου επιτρεπόταν το χτύπημα της μπάλας με το χέρι, αλλά όχι η μεταφορά της. Έπειτα από την ενέργεια του Έλις καθιερώθηκε σταδιακά μια διαφορετική μορφή ποδοσφαίρου, το ράγκμπι φούτμπολ. Από την πόλη που πρωτοπαίχτηκε προήλθε το όνομα του αθλήματος, το οποίο για πολλές δεκαετίες παιζόταν από κοινού με το ποδόσφαιρο. Κατά το 19ο αιώνα πολλοί σύλλογοι είχαν ομάδες ράγκμπι και ποδοσφαίρου, στις οποίες αγωνίζονταν οι ίδιοι παίκτες και ανάλογα με τον αντίπαλο έπαιζαν με τα χέρια ή χωρίς.

Ως το 1871 που ιδρύθηκε η Αγγλική Ομοσπονδία Ράγκμπι (Rugby Football Union) η μορφή του αθλήματος άλλαξε πολλές φορές. Η ομοσπονδία καθιέρωσε για πρώτη φορά κανονισμούς, οι οποίοι από τότε παρέμειναν σταθεροί στα βασικά σημεία τους και διαμόρφωσαν τη σημερινή μορφή του αθλήματος. Θεωρείται το δεύτερο πιο διαδεδομένο ομαδικό άθλημα στον κόσμο καθώς παίζεται σε περισσότερες από 120 χώρες. Ως το 1995 ήταν ερασιτεχνικό, αλλά από τότε υπάρχει και επαγγελματικό.

Το γήπεδο

Ο αγωνιστικός χώρος του ράγκμπι είναι ο ίδιος με αυτόν ενός γηπέδου ποδοσφαίρου. Έχει διαστάσεις 100 x 70 μ. αλλά υπάρχει μία επιπλέον περιοχή 5 ως 10 μ. πίσω από τα τέρματα, στις δύο άκρες του γηπέδου.

Τα τέρματα του ράγκμπι έχουν σχήμα κεφαλαίου ήτα: Η. Τα κάθετα δοκάρια απέχουν μεταξύ τους 5,60 μ. και το οριζόντιο δοκάρι βρίσκεται σε ύψος 3 μ. από το έδαφος. Τα κάθετα δοκάρια προεκτείνονται πάνω από το οριζόντιο σχηματίζοντας ένα Η και μπορούν να έχουν απεριόριστο ύψος. Η γραμμή του τέρματος προεκτείνεται αριστερά και δεξιά ως το άκρο του γηπέδου και καλείται τελική γραμμή.

Κανονισμοί

Η μπάλα του ράγκμπι έχει σχήμα ωοειδές ώστε να μπορεί να πιάνεται με ευκολία. Κάθε ομάδα αποτελείται από 15 παίκτες, ενώ μπορούν να υπάρχουν άλλοι 7 παίκτες για τις αλλαγές (συνολικά 22). Τον αγώνα διευθύνει ένας διαιτητής, τον οποίο βοηθούν δύο επόπτες γραμμών. Η διάρκεια του αγώνα είναι 80 λεπτά και διαιρείται σε δύο 40λεπτα ημίχρονα. Η διάρκεια της επίθεσης δεν μπορεί να ξεπεράσει το ένα λεπτό (60 δευτερόλεπτα). Αν η ομάδα δεν σκοράρει η μπάλα πηγαίνει στην αντίπαλη ομάδα.

Στόχος της κάθε ομάδας είναι κάποιος παίκτης της να προσπεράσει την αμυντική γραμμή των αντιπάλων κρατώντας τη μπάλα στα χέρια και να σκοράρει περνώντας την τελική γραμμή του γηπέδου. Το σκοράρισμα με αυτό τον τρόπο λέγεται τράι (try). Κάθε τράι μετράει για πέντε πόντους. Η ομάδα που θα πετύχει τράι, έχει την ευκαιρία να κερδίσει δύο ακόμη πόντους, το λεγόμενο κονβέρσιον (conversion), περνώντας τη μπάλα με λάκτισμα πάνω από το οριζόντιο δοκάρι και ανάμεσα στα δύο κάθετα δοκάρια (στο πάνω τμήμα του Η). Για το λάκτισμα η μπάλα τοποθετείται σε συγκεκριμένη απόσταση από την τελική γραμμή, στο ύψος που ο επιθετικός πέτυχε το τράι. Γι’ αυτό οι παίκτες όταν πετύχουν τράι, ακουμπούν την μπάλα όσο γίνεται πιο κοντά στην εστία, ώστε να μην εκτελέσουν το κονβέρσιον από πολύ πλάγια.

Επίσης, μια ομάδα κερδίζει τρεις πόντους αν στη διάρκεια του παιχνιδιού ένας παίκτης της καταφέρει να περάσει με λάκτισμα τη μπάλα ανάμεσα στα δοκάρια της αντίπαλης ομάδας.

Βασικός κανόνας του ράγκμπι είναι ότι η πάσα με τα χέρια γίνεται πάντα προς τα πλάγια ή προς τα πίσω και ποτέ μπροστά. Αν δοθεί πάσα με τα χέρια προς τα μπροστά, η μπάλα δίνεται στην αντίπαλη ομάδα. Όμως, οι παίκτες μπορούν να κλωτσήσουν τη μπάλα προς την αντίπαλη περιοχή, απομακρύνοντάς την από την περιοχή τους, χωρίς ωστόσο να μπορούν να τη διεκδικήσουν οι συμπαίκτες τους που βρίσκονται πιο μπροστά τους, οι οποίοι θεωρούνται σε θέση οφσάιντ.

Όταν μια ομάδα κλωτσήσει την μπάλα εκτός γηπέδου, το παιχνίδι τότε συνεχίζεται με την εκτέλεση πλαγίου (line out) από τους αντιπάλους. Με αυτό τον τρόπο παραχωρείται η μπάλα στον αντίπαλο αλλά η ομάδα κερδίζει έδαφος.

Στο Ράγκμπι απαγορεύεται το τάκλιν με τα πόδια. Επιτρέπεται τάκλιν στον αντίπαλο μόνο με τα χέρια και μόνο εφόσον ο αντίπαλος παίκτης έχει τη μπάλα στα χέρια του. Απαγορεύονται τα τάκλιν σε παίκτες χωρίς μπάλα, καθώς και τα χτυπήματα πάνω από την περιοχή των ώμων.

Όταν ο παίκτης με τη μπάλα πέσει στο έδαφος, πρέπει να την αφήσει, αλλιώς ο αγώνας διακόπτεται και ο διαιτητής δίνει την κατοχή της μπάλας στην αντίπαλη ομάδα. Ο αγώνας διακόπτεται επίσης όταν η μπάλα πέσει από τα χέρια του παίκτη (ή αν δεν μπορέσει να πιάσει την πάσα προς αυτόν) και η μπάλα αλλάζει κατοχή.

Το παιχνίδι ξεκινά με ένα ελεύθερο χτύπημα (drop kick) της μπάλας προς τον αντίπαλο, στο οποίο η μπάλα πρέπει να διανύσει μια απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων.

Τρόποι σκοραρίσματος

Τράι (try): 5 πόντοι: όταν ο επιθετικός μεταφέρει την μπάλα και την ακουμπήσει στο έδαφος πίσω από την τελική γραμμή.
Γκολ (conversion): 2 πόντοι: λάκτισμα της μπάλας από σταθερό σημείο πάνω από το οριζόντιο δοκάρι του τέρματος και ανάμεσα στα κάθετα (στο πάνω μέρος του Η). Εκτελείται είτε έπειτα από τράι είτε έπειτα από καταλογισμό πέναλτι.
Φιλντ γκολ (field goal): 3 πόντοι: με λάκτισμα της μπάλας κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ανάμεσα στα κάθετα δοκάρια του τέρματος (στη ράγκμπι λιγκ μετράει μόνον ένας πόντος).

Μορφές αθλήματος

Το άθλημα παίζεται σε διάφορες παραπλήσιες μορφές με 15, 7 ή 13 παίκτες, που έλκουν την καταγωγή τους στο σχίσμα που συνέβη στην Αγγλία το 1891. Έκτοτε εποπτεύονται από δύο διαφορετικές ομοσπονδίες.

Ράγκμπι 15 παικτών ή ράγκμπι γιούνιον (rugby union): η ονομασία του προήλθε από την Rugby Football Union, την Αγγλική Ομοσπονδία Ράγκμπι, η οποία το καθιέρωσε. Διεθνώς εποπτεύεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ράγκμπι (International Rugby Board ή IRB), η οποία ιδρύθηκε το 1886. Παίζεται σε περισσότερες από 120 χώρες. Ως το 1995 ήταν καθαρά ερασιτεχνικό, αλλά από τότε υπάρχει και επαγγελματικό.
Ράγκμπι 7 παικτών ή ράγκμπι σέβενς (rugby sevens): παίζεται από επτά παίκτες και έχει μικρότερη διάρκεια: δύο ημίχρονα των 7 λεπτών και των 10 λεπτών στον τελικό. Στα ισόπαλα ματς υπάρχει πεντάλεπτη παράταση. Επίσης, ο χρόνος επίθεσης είναι 40 δευτερόλεπτα αντί 60. Εποπτεύεται επίσης από την Rugby Football Union και διεθνώς από την IRB. Ξεκίνησε από τη Σκοτία και είναι δημοφιλές μέχρι σήμερα. Είναι ερασιτεχνικό και οι διοργανώσεις διεξάγονται συνήθως το καλοκαίρι. Επειδή έχει μικρή διάρκεια, συχνά τα τουρνουά τελειώνουν μέσα σε μια μέρα. Αποτελεί άθλημα στους Αγώνες της Κοινοπολιτείας.
Ράγκμπι 13 παικτών ή ράγκμπι λιγκ (rugby league): η ονομασία του προήλθε από την Rugby Football League, την Αγγλική Λίγκα του Ράγκμπι, η οποία ιδρύθηκε το 1895, όταν 22 ομάδες-μέλη της Rugby Football Union αποχώρησαν από την ένωση και ίδρυσαν δική τους λίγκα. Αιτία της διάσπασης ήταν η απόφαση της Rugby Union να θεωρήσει ότι δεν ήταν ερασιτέχνες, κι επομένως δεν είχαν δικαίωμα συμμετοχής στους αγώνες όσοι παίκτες ήταν εργάτες ορυχείων ή εργοστασίων. Τα σωματεία της βόρειας Αγγλίας είχαν πολλούς τέτοιους παίκτες, θεώρησαν άδικο το κριτήριο αυτό και αποχώρησαν, ιδρύοντας την Northern Rugby Football Union, η οποία αργότερα μετονομάστηκε σε Rugby Football League. Σταδιακά άρχισε να διαφοροποιεί τους κανονισμούς του αθλήματος αλλά σε γενικές γραμμές έχει την ίδια μορφή με το ράγκμπι γιούνιον. Εκτός από τον αριθμό των παικτών, μια βασική διαφορά είναι πως το σκοράρισμα από φιλντ γκολ μετράει μόνο για έναν πόντο. Διεθνώς το ράγκμπι λιγκ εποπτεύεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Ράγκμπι Λιγκ (Rugby League International Federation ή RLIF), η οποία ιδρύθηκε το 1948 και έχει 45 ομοσπονδίες-μέλη.

Διοργανώσεις

Το ράγκμπι υπήρξε ολυμπιακό άθλημα από το 1900 ως το 1924. Διεξήχθη μόνο σε τέσσερις ολυμπιάδες (1900, 1908, 1920, 1924), με συμμετοχή δυο-τριών χωρών κάθε φορά. Έτσι αποσύρθηκε από το πρόγραμμα των επόμενων ολυμπιάδων. Επανήλθε στο Βερολίνο το 1936 ως άθλημα επίδειξης με τη συμμετοχή τεσσάρων χωρών και έκτοτε δεν εντάχθηκε ξανά, παρά τις ενέργειες που έχουν γίνει προς τη Δ.Ο.Ε.

Σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις είναι οι εξής:

Παγκόσμιο Κύπελλο Ανδρών (Rugby World Cup): διεξάγεται από το 1987 κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα της IRB (Διεθνούς Ομοσπονδίας Ράγκμπι (15 παικτών). Το έπαθλο που απονέμεται στο νικητή ονομάζεται Κύπελλο Έλις (Ellis Cup), προς τιμήν του εμπνευστή του αθλήματος, Γουέμπ Έλις. Στην τελευταία διοργάνωση, που διεξήχθη το 2007 στη Γαλλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Νότια Αφρική. Το επόμενο παγκόσμιο κύπελλο έχει προγραμματιστεί να γίνει το 2011 στη Νέα Ζηλανδία.
Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Γυναικών (Women's Rugby World Cup): διεξάγεται από το 1991 κάθε τέσσερα χρόνια υπό την αιγίδα της IRB.
Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι 7 παικτών (Rugby World Cup Sevens): διεξάγεται κάθε τέσσερα χρόνια, από το 1993 για τους άνδρες και από το 2009 για τις γυναίκες, υπό την αιγίδα της IRB.
Πρωτάθλημα των Έξι Εθνών (Six Nations Championship): είναι η παλαιότερη διεθνής διοργάνωση ράγκμπι, αφού ξεκίνησε το 1883. Είχε ανέκαθεν την αίγλη ενός άτυπου παγκόσμιου πρωταθλήματος, αφού μετέχουν οι παραδοσιακές δυνάμεις του αθλήματος. Ως το 1909 μετείχαν οι τέσσερις βρετανικές ομοσπονδίες: Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Ιρλανδία και ονομαζόταν Home Nations Championship (Πρωτάθλημα Βρετανικών Εθνών). Από το 1909 ως το 1931 συμμετείχε και η Γαλλία και μετονομάστηκε σε Five Nations Championship (Πρωτάθλημα Πέντε Εθνών). Την περίοδο 1932 ως 1939 η Γαλλία αποχώρησε και επανήλθε στην αρχική μορφή (Home Nations). Μεταπολεμικά (1947 ως 1999) η Γαλλία επανήλθε καθώς και η ονομασία «Πρωτάθλημα Πέντε Εθνών». Από το 2000 μετέχει και η Ιταλία και πήρε τη σημερινή του ονομασία.
Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Λιγκ (Rugby League World Cup): διεξάγεται από το 1954 υπό την αιγίδα της RLIF (Διεθνούς Ομοσπονδίας Ράγκμπι Λιγκ) και είναι το αρχαιότερο παγκόσμιο πρωτάθλημα ράγκμπι ανεξαρτήτως μορφής του παιχνιδιού. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει 13 διοργανώσεις αλλά όχι σε τακτικά χρονικά διαστήματα. Στην τελευταία διοργάνωση, που διεξήχθη το 2008 στην Αυστραλία, παγκόσμια πρωταθλήτρια αναδείχθηκε η Νέα Ζηλανδία.
Παγκόσμιο Κύπελλο Ράγκμπι Λιγκ Γυναικών (Women's Rugby League World Cup): διεξάγεται από το 2000 υπό την αιγίδα της RLIF.
Ευρωπαϊκό Κύπελλο Εθνών (European Nations Cup): είναι η αρχαιότερη διεθνής διοργάνωση ράγκμπι λιγκ, αφού διεξάγεται από το 1935. Ως το 1939 και μεταπολεμικά από το 1945 ως το 1956 διεξαγόταν κάθε χρόνο. Έπειτα από μακροχρόνια διακοπή ξανάγινε το 1969-70 και συνεχίστηκε πάλι από το 1975 ως το 1981. Ξανάγινε το 1995 και το 1996 και ξανά από το 2003 ως το 2005. Το 2009 διεξάγεται πάλι έπειτα από 4 χρόνια διακοπής. Αρχικά ήταν τριεθνές με τη συμμετοχή Αγγλίας, Ουαλίας και Γαλλίας. Από το 1949-50 ως τη διοργάνωση του 1969-70 προστέθηκε μια μικτή άλλων εθνών. Στη συνέχεια έγινε πάλι τριεθνές ως το 1996. Από το 2003 μετατράπηκε σε εξαεθνές με την προσθήκη Σκοτίας, Ιρλανδίας και Ρωσίας.

Στην Ελλάδα

Ράγκμπι γιούνιον

Στην Ελλάδα το άθλημα έχει μικρή διάδοση. Εποπτεύεται από την Ελληνική Ομοσπονδία Ράγκμπι ή (ΕΟΡ), που ιδρύθηκε μόλις το 2004 και ανήκει στη Διεθνή Ομοσπονδία Ράγκμπι (IRB), διεθνή έκφραση του ράγκμπι γιούνιον (15 παικτών). Η εθνική ομάδα ράγκμπι ανδρών συγκροτήθηκε το 2005 και μετέχει στην κατηγορία 3C της ευρωπαϊκής ομοσπονδίας (FIRA).

Η Ελληνική Ομοσπονδία Ράγκμπι διοργανώνει τα εξής πρωταθλήματα:

Πανελλήνιο πρωτάθλημα ράγκμπι αντρών: από τη σεζόν 2005-06.
Πανελλήνιο πρωτάθλημα ράγκμπι σέβενς: από τη σεζόν 2007-08.

Ράγκμπι λιγκ

Το Νοέμβριο του 2002 έγινε η πρώτη προσπάθεια δημιουργίας ομάδας ράγκμπι λιγκ (13 παικτών) στην Ελλάδα από τον ελληνοαυστραλό Κόλιν Μυλωνά (Colin Mylonas). Το 2003 δημιουργήθηκε ελληνική εθνική ομάδα ράγκμπι λιγκ, στηριγμένη κυρίως σε Έλληνες μετανάστες από την Αυστραλία, η οποία έγινε μέλος της Διεθνούς Ομοσπονδίας Ράγκμπι Λιγκ (RLIF) και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ράγκμπι Λιγκ (RLEF) και έδωσε διάφορα διεθνή ματς. Όμως, ως το 2007 δεν είχαν δημιουργηθεί τέσσερις σύλλογοι στην Ελλάδα, ο ελάχιστος αριθμός που απαιτείται ώστε να διεξαχθεί πρωτάθλημα και να δημιουργηθεί ομοσπονδία. Στη συνέχεια η προσπάθεια ατόνησε και οι περισσότεροι ενδιαφερόμενοι για το άθλημα εντάχθηκαν στην ΕΟΡ, που προωθεί το ράγκμπι ούνιον (15 παικτών).

Πηγές

Η πρώτη μορφή του άρθου βασίστηκε στα άρθρα: Rugby football, Rugby union, Rugby league και Rugby sevens της Αγγλικής Βικιπαίδειας.

Εξωτερικές συνδέσεις

Πρότυπο:Link FA