Κατάλογος έργων του Μιχαήλ Αγγέλου
Εμφάνιση
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η σελίδα αυτή περιλαμβάνει καταλόγους των έργων γλυπτικής, ζωγραφικής και αρχιτεκτονικής του Μιχαήλ Αγγέλου.
Γλυπτική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εικόνα | Τίτλος | Χρονολογία | Είδος γλυπτού | Υλικό | Διαστάσεις σε εκατ. | Χώρα | Πόλη | Χώρος | Αυθεντικότητα και σημειώσεις |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Κεφαλή φαύνου | περί το 1489 | άγαλμα | μάρμαρο | άγνωστη | άγνωστη | άγνωστος | εκλάπη από το Bargello το 1944 | ||
Madonna della Scala | 1491 περίπου | χαμηλό ανάγλυφο | μάρμαρο | 54,5x40 | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Αφροδίτη και ερωτιδέας | 1491-1492 | χαμηλό ανάγλυφο | μάρμαρο | 43,5x58 | Φλωρεντία | Palazzo Medici-Riccardi | αυθεντικότητα αβέβαιη, ερευνάται | ||
Νεαρός τοξότης | 1491-1492 | γλυπτό | μάρμαρο | 97 (ύψος) | Νέα Υόρκη | Μητροπολιτικό Μουσείο | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Κενταυρομαχία | 1492 περίπου | υψλό ανάγλυφο | μάρμαρο | 84,5x90,5 | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Ηρακλής | 1492-1493 | άγαλμα | μάρμαρο | 235 περίπου (ύψος) | άγνωστη | άγνωστη | άγνωστος | χαμένο | |
Σταύρωση | 1493 περίπου | άγαλμα | πολύχρωμο ξύλο | 139x135 | Φλωρεντία | Basilica di Santo Spirito | αυθεντικότητα ευρέως αποδεκτή | ||
ro]] | Άγγελος που κρατά κηροπήγιο | 1494–1495 | άγαλμα | μάρμαρο | 51,5 (ύψος) | Μπολόνια | Βασιλική του Αγίου Δομήνικου, λειψανοθήκη του Αγίου | αυθεντικότητα βέβαιη | |
Άγιος Πετρώνιος | 1494–1495 | άγαλμα | μάρμαρο | 64 (ύψος) | Μπολόνια | Βασιλική του Αγίου Δομήνικου, λειψανοθήκη του Αγίου | αυθεντικότητα βέβαιη, με κάποιες επεμβάσεις | ||
Άγιος Πρόκουλος | 1494–1495 | άγαλμα | μάρμαρο | 58,5 (ύψος) | Μπολόνια | Βασιλική του Αγίου Δομήνικου, λειψανοθήκη του Αγίου | αυθεντικότητα βέβαιη, με κάποιες επεμβάσεις | ||
Σταύρωση Gallino | 1495-1497 | άγαλμα | ξύλο | 41,3x39,70 | Φλωρεντία | Museo nazionale del Bargello | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Ο μικρός Άγιος Ιωάννης Βαπτιστής | 1495-1496 | άγαλμα | μάρμαρο | άγνωστη | άγνωστη | άγνωστος | χαμένο | ||
Ερωτιδέας κοιμώμενος | 1496 | άγαλμα | μάρμαρο | 80 περίπου (μήκος) | άγνωστη | άγνωστη | άγνωστος | χαμένο | |
Ερωτιδέας-Απόλλων | 1497 | άγαλμα | μάρμαρο | άγνωστη | άγνωστη | άγνωστος | χαμένο | ||
Βάκχος | 1496–1497 | άγαλμα | μάρμαρο | 203 (ύψος) | Φλωρεντία | Museo nazionale del Bargello | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Pietà | 1497–1499 | γλυπτικό σύνολο | μάρμαρο | 174x195 (μήκος στην βάση) | Ρώμη | Βασιλική του Αγίου Πέτρου | αυθεντικότητα βέβαιη, υπογεγραμμένο (στην ταινία στο στήθος της Παναγίας :MICHEL.A[N]GELVS BONAROTVS FLORENT[INVS] FACIEBAT) | ||
Ανδρικό γυμνό Α΄ | 1501–1503 | πρόπλασμα για άγαλμα | τερρακόττα | 49 (ύψος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα πολύ αβέβαιη | ||
Απόστολος Παύλος | 1501–1504 | άγαλμα | μάρμαρο | 124 (ύψος) | Σιένα | Μητρόπολη | με βοηθούς | ||
Απόστολος Πέτρος | 1501–1504 | άγαλμα | μάρμαρο | 124 (ύψος) | Σιένα | Μητρόπολη | με βοηθούς | ||
Άγιος Πίος | 1501–1504 | άγαλμα | μάρμαρο | 134 (ύψος) | Σιένα | Μητρόπολη | με βοηθούς | ||
Άγιος Γρηγόριος | 1501–1504 | άγαλμα | μάρμαρο | 136 (ύψος) | Σιένα | Μητρόπολη | με βοηθούς | ||
Δαβίδ | 1501-1504 | άγαλμα | μάρμαρο | 517 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
David De Rohan | 1502-1508 | άγαλμα | Bronzo | άγνωστη | άγνωστη | άγνωστος | χαμένο | ||
Madonna di Bruges | 1503–1505 | άγαλμα | μάρμαρο | 128 (ύψος) | Μπρυζ | Onze-Lieve-Vrouwekerk (Εκκλησία της Παναγίας) | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Tondo Pitti | 1503-1505 | χαμηλό ανάγλυφο | μάρμαρο | 85,5x82 | Φλωρεντία | Museo nazionale del Bargello | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Tondo Taddei | 1504-1506 | χαμηλό ανάγλυφο | μάρμαρο | 109x109 | Λονδίνο | Royal Academy of Arts | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Άγιος Ματθαίος | 1505-1506 | άγαλμα | μάρμαρο | 216 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη, ημιτελές | ||
Τάφος του Ιούλιου Β΄ | 1505-1542 | αρχιτεκτονικό σύνολο με αγάλματα | μάρμαρο | Ρώμη | Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι | αυθεντικότητα βέβαιη. Κατασκευασμένο σε έξι φάσεις : 1505, 1513, 1516, 1525-26, 1532 και 1542. | |||
Ο Ιούλιος Β΄ ευλογών | 1507-1508 | άγαλμα | μπρούντζος | 292 περίπου (ύψος) | Μπολόνια | άγνωστος | κατεστραμμένο | ||
Ο θνήσκων σκλάβος | 1513 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 229 (ύψος) | Παρίσι | Μουσείο του Λούβρου | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Σκλάβος εξεγερμένος | 1513 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 215 (ύψος) | Παρίσι | Μουσείο του Λούβρου | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Ανδρικός κορμός 1 | 1513 περίπου | πρόπλασμα για άγαλμα | τερρακόττα | 23 (ύψος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Ανδρικός κορμός 2 | 1513 περίπου | πρόπλασμα για άγαλμα | τερρακόττα | 22,5 (ύψος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Γυναικείο γυμνό | 1513 ή 1532 περίπου | πρόπλασμα για άγαλμα | τερρακόττα | 35 (ύψος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Μωυσής | 1513–1515 | άγαλμα | μάρμαρο | 235 (ύψος) | Ρώμη | Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Cristo della Minerva (πρώτη εκδοχή) | 1514–1516 | άγαλμα | μάρμαρο | Bassano Romano | Monastero di San Vincenzo | αυθεντικότητα αβέβαιη, ανακαλύφθηκε το 2001, οπωσδήποτε αποπερατώθηκε από άλλον καλλιτέχνη | |||
Cristo della Minerva | 1519–1520 | άγαλμα | μάρμαρο | 205 (ύψος) | Ρώμη | Basilica di Santa Maria sopra Minerva | αυθεντικότητα βέβαιη. Η μπρούντζινη προσθήκη εκ των υστέρων | ||
Prigioni (Φυλακές) | 1519-1536 | Σύνολο τεσσάρων αγαλμάτων για την τρίτη εκδοχή του τάφου του Ιουλίου Β΄. | μάρμαρο | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη. Ημιτελές | |||
πρόπλασμα για τον Νεαρό σκλάβο | 1516-1519 | άγαλμα | μάρμαρο | 16,5 (ύψος) | Λονδίνο | Victoria and Albert Museum | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Νεαρός σκλάβος | 1519-1536 | άγαλμα | μάρμαρο | 256 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη. Ημιτελές | ||
Σκλάβος γενειοφόρος | 1519-1536 | άγαλμα | μάρμαρο | 263 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη. Ημιτελές | ||
Σκλάβος (Άτλας) | 1519-1536 | άγαλμα | μάρμαρο | 277 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη. Ημιτελές | ||
Σκλάβος που ξυπνά | 1519-1536 | άγαλμα | μάρμαρο | 267 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα βέβαιη. Ημιτελές | ||
Madonna Medici | 1521-1534 | άγαλμα | μάρμαρο | 226 (ύψος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Τάφος του Λαυρεντίου των Μεδίκων, δούκα του Ουρμπίνο | 1524-1534 | αρχιτεκτονικό σύνολο με αγάλματα | μάρμαρο | 630x420 | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη, με παρεμβάσεις του Montorsoli | ||
Άγαλμα του Λαυρεντίου των Μεδίκων, δούκα του Ουρμπίνο | 1525 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 178 (ύψος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Η Αυγή | 1524-1527 | άγαλμα | μάρμαρο | 206 (μήκος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Το Λυκόφως | 1524-1531 | άγαλμα | μάρμαρο | 195 (μήκος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Τάφος του Τζουλιάνο των Μεδίκων, δούκα του Νεμούρ | 1524-1534 | αρχιτεκτονικό σύνολο με αγάλματα | μάρμαρο | 630x420 | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Άγαλμα του Τζουλιάνο των Μεδίκων, δούκα του Νεμούρ | 1526-1534 | άγαλμα | μάρμαρο | 173 (ύψος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη, αποπερατώθηκε από τον Montorsoli | ||
Η Νύχτα | 1526-1531 | άγαλμα | μάρμαρο | 194 (μήκος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Η Μέρα | 1526-1531 | άγαλμα | μάρμαρο | 285 (μήκος) | Φλωρεντία | Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου, Sagrestia Nuova | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
πρόπλασμα για τον Ποτάμιο θεό | 1524 περίπου | πρόπλασμα για άγαλμα | κερί | 22 (μήκος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Ποτάμιος θεός | 1524 περίπου | πρόπλασμα για άγαλμα | ξύλο, άργιλλος, μαλλί και στουπί | 180 (μήκος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Κουλουριασμένο αγόρι | 1524 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 54 (ύψος) | Αγία Πετρούπολη | Ερμιτάζ | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Δύο παλαιστές | 1525 περίπου | πρόπλασμα για άγαλμα | ασβεστόλιθος | 41 (ύψος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Δαβίδ-Απόλλων | 1530 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 146 (ύψος) | Φλωρεντία | Museo nazionale del Bargello | αυθεντικότητα βέβαιη, ημιτελές | ||
Το πνεύμα της Νίκης | 1532–1534 | άγαλμα | μάρμαρο | 261 (ύψος) | Φλωρεντία | Παλάτσο Βέκιο | αυθεντικότητα βέβαιη | ||
Βρούτος | 1538 περίπου | προτομή | μάρμαρο | 74 (ύψος) | Φλωρεντία | Museo nazionale del Bargello | αυθεντικότητα βέβαιη, οι πτυχώσεις του Tiberio Calcagni | ||
Λεία | 1542 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 197 (ύψος) | Ρώμη | Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι | με βοηθούς | ||
Ραχήλ | 1542 περίπου | άγαλμα | μάρμαρο | 209 (ύψος) | Ρώμη | Σαν Πιέτρο ιν Βίνκολι | με βοηθούς | ||
Pietà Bandini | 1547-1555 | γλυπτικό σύνολο | μάρμαρο | 226 (ύψος) | Φλωρεντία | Museo dell'Opera del Duomo | αυθεντικότητα βέβαιη. Ημιτελές. Διορθώσεις και προσθήκες από τον Tiberio Calcagni | ||
Pietà di Palestrina | 1555 περίπου | γλυπτικό σύνολο | μάρμαρο | 253 (ύψος) | Φλωρεντία | Galleria dell'Accademia | αυθεντικότητα αβέβαιη, συχνά αποδιδόμενο σε μαθητή | ||
πρόπλασμα για μία Σταύρωση | 1562 περίπου | πρόπλασμα | ξύλο | 20,5 (ύψος) | Φλωρεντία | Casa Buonarroti | αυθεντικότητα αβέβαιη | ||
Pietà Rondanini | 1555–1564 | γλυπτικό σύνολο | μάρμαρο | 195 (ύψος) | Μιλάνο | Κάστρο των Σφόρτσα | αυθεντικότητα βέβαιη, ημιτελές |
Ζωγραφική και σχέδια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Έργα διάφορα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εικόνα | Τίτλος | Χρονολογία | Τεχνική | Διαστάσεις σε εκατ. | Χώρος | Αυθεντικότητα |
---|---|---|---|---|---|---|
Άγιος Πέτρος | 1488-1490 | Πέννα και κόκκινο μολύβι σε χαρτί | 31,7x19,7 | Μόναχο, Staatliche Graphische Sammlun | Αυθεντικότητα σχεδόν ομόφωνα δεκτή | |
Η αγωνία του Αγίου Αντωνίου | 1487-1489 | Τέμπερα σε πάνελ | 47x35 | Fort Worth (Τέξας), Kimbell Art Museum | Αβέβαιη | |
Madonna di Manchester | 1496-1497 | Τέμπερα σε πάνελ | 102x76 | Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη | Αβέβαιη, με συνεργάτες | |
Ο Άγιος Φραγκίσκος δέχεται τα στίγματα | περί το 1500 | Τέμπερα σε πάνελ | άγνωστες | άγνωστος | Perduto | |
Η Ταφή | 1500-1501 | Τέμπερα σε πάνελ | 159x149 | Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη | Σχεδόν ομόφωνη, με συνεργάτες | |
Η μάχη της Cascina | 1505-1506 | Νωπογραφία | Φλωρεντία, Παλάτσο Βέκιο | χαμένο | ||
Tondo Doni | 1506-1508 | Τέμπερα σε πάνελ | διάμετρος 120 | Φλωρεντία, Ουφίτσι | Βέβαιη | |
Παρθένος και Βρέφος | 1525 περίπου | Μαύρο και κόκκινο μολύβι και μελάνι σε χαρτί | 54,1x39,6 | Φλωρεντία, Casa Buonarroti | Σχεδόν βέβαιη | |
Η Λήδα και ο κύκνος | 1530 | Τέμπερα σε καμβά | χαμένο | |||
Μη μου άπτου | 1531 | άγνωστος | χαμένο | |||
Αφροδίτη και Έρως | 1532-1534 | άγνωστος | χαμένο | |||
Η πτώση του Φαέθοντα | 1533 περίπου | Σχέδιο σε χαρτί | 31,2x21,5 | Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο | Βέβαιη | |
Η μεταστροφή του Αγίου Παύλου | 1542–1545 | Νωπογραφία | 625x661 | Ρώμη, Βατικανό, Cappella Paolina | Βέβαιη | |
Η σταύρωση του Αγίου Πέτρου | 1545–1550 | Νωπογραφία | 625x662 | Ρώμη, Βατικανό, Cappella Paolina | Βέβαιη | |
Σταύρωση για την Vittoria Colonna | περί το 1545 | άγνωστος | χαμένο | |||
Pietà για την Vittoria Colonna | περί το 1546 | Κάρβουνο σε χαρτί | 28,9x18,9 | Βοστώνη, Isabella Stewart Gardner Museum | Βέβαιη | |
Θεοφάνια | 1550-1553 | Κάρβουνο σε χαρτί | 232x165 | Λονδίνο, Βρετανικό Μουσείο | Βέβαιη |
Η Καππέλλα Σιστίνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
1. Η Οροφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
2. Ο τοίχος του Ιερού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αρχιτεκτονική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Εικόνα | Έργο | Χρονολογία | Τόπος | Αυθεντικότητα και σημειώσεις |
---|---|---|---|---|
Πρόσοψη για το παρεκκλήσι του Λέοντα Ι' στο Καστέλ Σαντ'Άντζελο | 1514-1515 | Ρώμη | ||
Finestre inginocchiate («γονατιστά» παράθυρα) του Palazzo Medici Riccardi | 1517 περίπου | Φλωρεντία | αποδιδόμενα | |
Σχέδιο για την πρόσοψη του Αγίου Λαυρεντίου | 1516-1520 | Φλωρεντία | δεν πραγματοποιήθηκε. | |
Sagrestia Nuova (στην Βασιλική του Αγίου Λαυρεντίου) | 1520–1534 | Φλωρεντία | Οριστική τακτοποίηση από τον Βαζάρι το 1556. | |
Αναγνωστήριο της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης (πτέρυγα της Βασιλικής του Αγίου Λαυρεντίου) | 1524-1534 | Φλωρεντία | αποπερατωμένη από άλλους, με την επίβλεψη του Μιχαήλ Αγγέλου από την Ρώμη. | |
Προθάλαμος της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης (πτέρυγα της Βασιλικής του Αγίου Λαυρεντίου). | 1524-1534 | Φλωρεντία | αποπερατωμένη από άλλους, με την επίβλεψη του Μιχαήλ Αγγέλου από την Ρώμη. | |
Οχυρώσεις της Φλωρεντίας | 1528-1529 | Φλωρεντία | Κατασκευή μικρής έκτασης που κατεδαφίστηκε. | |
Tribuna delle reliquie (Αίθουσα Λειψάνων- πτέρυγα της Βασιλικής του Αγίου Λαυρεντίου). | 1531-1532 | Φλωρεντία | ||
Πλατεία του Καπιτωλίου | 1538-1552 | Ρώμη | σχέδιο συνόλου που πραγματοποιήθηκε κατά μικρό μέρος υπό την διεύθυνση του Μιχαήλ Αγγέλου και ολοκληρώθηκε πολύ μετά τον θάνατό του. | |
Κορντονάτα | 1538-1552 | Ρώμη | Κατασκευασμένη, με μερικές τροποποιήσεις, σε σχέδιο του Μιχαήλ Αγγέλου. | |
Τάφος του Cecchino de' Bracci | 1544-1545 | Ρώμη | Σε σχέδιο του Μιχαήλ Αγγέλου. | |
Βασιλική του Αγίου Πέτρου | 1546-1563 | Ρώμη | Διηύθυνε τα έργα επί δεκαοκτώ χρόνια. Το σχέδιό του επιβλήθηκε μετά δεκαετίες συζητήσεων και ολοκληρώθηκε μετά τον θάνατό του. | |
Τρούλος της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου | 1546-1563 | Ρώμη | Ο Μιχαήλ Άγγελος εκτέλεσε την κατασκευή μέχρι το τύμπανο. Ο ίδιος ο τρούλος κατασκευάστηκε σε σχέδιά του στην συνέχεια με κάποιες τροποποιήσεις. | |
Palazzo Farnese | 1546-1550 | Ρώμη | Ο Μιχαήλ Άγγελος ολοκλήρωσε την πρόσοψη με τον τρίτον όροφο και τον γείσο. | |
Κλιμακοστάσιο της Λαυρεντιανής Βιβλιοθήκης | 1558 | Φλωρεντία | Σε σχέδιο του Μιχαήλ Αγγέλου, κατασκευάστηκε από πέτρα και ξύλο | |
Κλιμακοστάσιο του Cortile del Belvedere, στο Βατικανό | 1550 περίπου | Ρώμη | Τροποποιημένο αργότερα. | |
Σχέδιο για τον San Giovanni dei Fiorentini | 1559-1560 | Ρώμη | Δεν πραγματοποιήθηκε | |
Cappella Sforza στην Santa Maria Maggiore | 1560 περίπου | Ρώμη | Σχέδιο | |
Porta Pia | 1561-1565 | Ρώμη | Ολοκληρώθηκε μετά τον θάνατό του. | |
Αναδιάταξη της Santa Maria degli Angeli | 1561 περίπου | Ρώμη | Από το σχέδιο του Μιχαήλ Αγγέλου παραμένει η διαρρύθμιση του χώρου, ενώ ανανεώθηκε ολοσχερώς ο διάκοσμος, εκτός από αυτόν των αψίδων. |
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Ettore Camesasca, Michelangelo pittore, Rizzoli, Milano 1966.
- Umberto Baldini, Michelangelo scultore, Rizzoli, Milano 1973.
- Marta Alvarez Gonzáles, Michelangelo, Mondadori Arte, Milano 2007. ISBN 978-88-370-6434-1