استان خراسان شمالی

با خراسان بزرگ (منطقه ای تاریخی و بخشی از ایران بزرگ) و استان خراسان (ایران) اشتباه نشود.

خراسان شمالی
مختصات:
مرکز	بجنورد
شمار شهرستان‌ها	۳۳
مدیریت
• نوع	مرکز
• نماینده ولی فقیه	رضا نوری
مساحت
• کل	۲۸٬۴۳۴ کیلومتر مربع (۱۰۹۷۸ مایل مربع)
جمعیت  (۱۳۹۵)
• کل	۸۶۳٬۰۹۲ نفر (۱۳۹۵)

استان خراسان شمالی به مرکزیت شهرستان بجنورد در شمال شرقی ایران واقع است. این استان در سال ۱۳۸۳ و پس از تقسیم استان خراسان به سه استان، ایجاد شد. مساحت این استان ۲۸٬۴۳۴ کیلومتر مربع بوده که رتبه پانزدهم را در کشور دارد. جمعیت استان خراسان شمالی طبق سرشماری در سال ۱۳۹۵، برابر با ۸۶۳٬۰۹۲ نفر در قالب ۲۰۹۸۵۰ خانوار بوده‌ است. اکثریت مردم خراسان شمالی شیعه و اقلیت قابل توجه آن اهل سنت هستند. گروه‌های قومی استان شامل کردهای کرمانج، ترک، فارس، تات و ترکمن می‌باشد. بجنورد و شیروان و اسفراین به ترتیب پرجمعیت‌ترین شهرستان‌های استان خراسان شمالی به حساب می‌آیند.

آمار جمعیتی

بر اساس آمار سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران، نرخ باسوادی در این استان برابر ۷۹٫۱۳ درصد، نرخ شهرنشینی برابر با ۴۸٫۳۶ درصد، نرخ بیکاری ۵٫۹ و نرخ مشارکت اقتصادی ۴۰٫۷ درصد بوده‌است.

شهرها

• 
  بجنورد (مرکز استان)
• 
  اسفراین (مهد کشتی باچوخه)
• 
  شیروان (دومین شهر استان)
• 
  فاروج (پایتخت آجیل و خشکبار ایران)
• 
  آشخانه
• 
  جاجرم

موقعیت جغرافیایی

استان خراسان شمالی با مساحتی حدود ۲۸٬۱۷۹ کیلومتر مربع، از ۸ شهرستان: بجنورد (مرکز استان)، شیروان، اسفراین، مانه و سملقان، راز و جرگلان، جاجرم، فاروج و گرمه تشکیل شده‌است.

آثار کشف شده در این استان نشان از قدمت تاریخی آن دارد. به عنوان مثال محوطه باستانی معروف به پهلوان و کوه حیدران جاجرم، قدمتی بیش از ۱۲ هزار سال دارند. قدیمی‌ترین اثر باستانی پابرجای پیش از اسلام (بنای سنگی اسپاخو) در غرب شهرستان مانه و سملقان در فاصله پنج کیلومتری شمال شاهراه آسیایی در روستای اسپاخو نیز دلیل دیگری بر صحت این ادعاست.

این استان، از نظر موقعیت جغرافیایی از شمال با کشور ترکمنستان (با ۲۸۱ کیلومتر مرز مشترک)، از شرق و جنوب با استان خراسان رضوی، از جنوب غربی با استان سمنان و از غرب با استان گلستان هم‌مرز است.

آب و هوا

استان خراسان شمالی دارای تنوع آب و هوایی است. به دلیل گسترش نواحی کوهستانی، آب و هوای آن اغلب معتدل کوهستانی است. قسمتهایی از جنوب استان به دلیل مجاورت با کویر مرکزی از آب و هوای بیابانی و نیمه بیابانی و قسمتهای مرتفع آن، از آب و هوای سرد کوهستانی برخوردار است.

میانگین دمای سالانه استان در یک دوره آماری ۳۰ ساله، ۳/۱۳ درجه سانتیگراد است. دی ماه با میانگین حداقل دمای ۵/۱ درجه سانتیگراد سردترین و تیرماه با میانگین حداکثر دمای ۷/۲۴ درجه سانتیگراد گرم‌ترین ماه سال است. بر اساس آمار اداره کل هواشناسی استان، فاروج سردترین و جاجرم گرمترین شهرهای استان هستند.

توده‌های هوا

• تودهٔ هوای سرد سیبری: این توده هوا از اوایل پائیز تا اوایل بهار، آب و هوای استان را تحت تأثیر قرارمیدهد. با ورود هوای سرد سیبری، دما به شدت کاهش می‌یابد و در صورت وجود رطوبت کافی، نزولات جوی به صورت برف خواهد بود. اولین مسیر ورود این توده هوا به ایران، استان خراسان شمالی است.
• تودهٔ هوای مرطوب غربی: این توده هوا از اوایل پائیز وارد استان شده و فعالیت آن تا اواسط خرداد ادامه دارد. اوج فعالیت این توده هوا در فصل زمستان است که عامل اصلی بارش در استان می‌باشد.
• تودهٔ هوای گرم و خشک: این توده هوا در فصل تابستان از سمت جنوب، آب و هوای استان را تحت تأثیر قرار داده و باعث خشکی هوا و افزایش دما می‌شود.

تقسیمات کشوری

تراکم جمعیت شهرستان‌های استان خراسان شمالی در ۱۳۹۹(شهرستان‌های پر رنگ از تراکم جمعیتی بالایی برخوردارند)

مقالهٔ اصلی: فهرست شهرستان‌های استان خراسان شمالی

این استان از هشت شهرستان، ۲۲ شهر و ۱۹ بخش، ۴۰ دهستان و ۸۶۲ روستای دارای سکنه تشکیل شده‌است.

جدول ذیل: آمار تقسیات کشوری استان بر مبنای سال ۱۳۹۵:

شهرستان‌های خراسان شمالی

شهرستان	جمعیت	شهر	جمعیت	بخش	دهستان
بجنورد	۳۳۴	بجنورد	۱۹۹	مرکزی	آلا داغ
		چناران شهر			بابا امان
					بدرانلو
		حصار گرمخان		گرمخان	گرمخان
					گیفان
شیروان	۱۷۲	شیروان	۸۸	مرکزی	حومه
		زیارت			زیارت
					زوارم
					سیوکانلو
					گلیان
		قوشخانه		قوشخانه	قوشخانه بالا
					قوشخانه پایین
		لوجلی		سرحد	تکمران
					جیرستان
اسفراین	۱۲۳	اسفراین	۶۱	مرکزی	آذری
					دامن کوه
					زرق آباد
					رویین
					میلانلو
		صفی‌آباد	۳	بام و صفی‌آباد	صفی‌آباد
					بام
مانه و سملقان	۱۰۳	آشخانه	۲۲	مرکزی	حومه
					جیران سو
		پیش قلعه		مانه	اترک
					شیرین سو
		قاضی		سملقان	قاضی
		آوا			آلمه
فاروج	۶۰	فاروج	۱۸	مرکزی	فاروج
					سنگر
					شاه جهان
		تیتکانلو	۴	خبوشان	تیتکان لو
					حصار
جاجرم	۳۸	جاجرم	۱۸	مرکزی	میان دشت
		شوقان		جلگه شوقان	شوقان
					طبر
		سنخواست		جلگه سنخواست	چهارده سنخواست
					دربند
گرمه	۲۵	گرمه	۱۱	مرکزی	گلستان
		ایور	۴		بالا دشت
		درق	۷
راز و جرگلان	۶۰	راز	۵		راز
					باغلق
		یکه‌سعود	۲	جرگلان	جرگلان
					حصارچه
		غلامان	۲	غلامان	غلامان
					راستقان

موضوع جدول ذیل

تقسیمات کشوری مربوط به تأسیس شهرستان‌های استان خراسان شمالی تا سال ۱۳۹۸:

سال تأسیس	۱۳۱۶	۱۳۳۹	پس از انقلاب	۱۳۷۶	۱۳۷۹	۱۳۸۳			۱۳۸۷	۱۳۸۷	۱۳۹۵
خراسان	سبزوار	اسفراین		اسفراین			خراسان شمالی	اسفراین
	بجنورد			جاجرم				جاجرم		گرمه
		بجنورد								جاجرم
				بجنورد	مانه و سملقان			مانه و سملقان
					بجنورد			بجنورد			راز و جرگلان
											بجنورد
		شیروان						شیروان
	قوچان
		قوچان				فاروج		فاروج
						قوچان	خراسان رضوی
	شهرستان‌های دیگر …
							خراسان جنوبی

طبق جدول مزبور، در سال ۱۳۱۶ خورشیدی، فقط شهرستان بجنورد وجود داشت که به تدریج ۴ شهرستان از آن منفک شد و هر کدام شهرستان مستقلی شدند. (توجه: شهرستان اسفراین از شهرستان سبزوار و شهرستان فاروج و شیروان، از شهرستان قوچان جدا شده‌است)

فهرست شهرهای استان خراسان شمالی

جغرافیا طبیعی

ناهمواری ایران به دو قسمت سرزمینهای مرتفع و سرزمینهای پست و هموار تقسیم می‌شوند. استان خراسان شمالی به لحاظ جغرافیای طبیعی یک سرزمین کوهستانی ــ دشتی است که سهم هریک از نواحی کوهستانی و هموار و یکسان است. مرتفعترین نقطه استان، شاهجهان با ارتفاع ۳۰۵۱ متر از سطح دریا، در شمال شرقی اسفراین و جنوب غربی فاروج قرار دارد و پست‌ترین نقطه آن، روستای تازهیاب در شهرستان مانه و سملقان است که ۴۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد.

رشته کوه‌ها

• کوه‌های کپه داغ: کوه‌های کپه داغ در بخش شمالی استان واقع شدهاند. از غرب به دریای خزر و از شرق به ارتفاعات هزار مسجد خراسان رضوی منتهی می‌شوند. این ارتفاعات در چین خوردگیهای آلپ ــ هیمالیا شکل گرفته‌اند. این ارتفاعات جهت شمال غربی ــ جنوب شرقی دارند و از نظر زمین‌شناسی شبیه کوه‌های زاگرس هستند. از مهم‌ترین ویژگیهای آنها می‌توان به منابع غنی آب، سازندهای آهکی، فرسایش آبی و وجود پدیده‌های کارستی اشاره نمود. مرتفع‌ترین قلهٔ این رشته کوه، میسینو است
• کوه‌های آلاداغ: ارتفاعات آلادغ در قسمت میانی استان واقع شده‌اند و ادامه کوه‌های البرز می‌باشند که همراه ارتفاعات بینالود در خراسان رضوی، رشته کوه آلاداغ ــ بینالود را تشکیل می‌دهند. این کوه‌ها با جهت شرقی ــ غربی از سمت شمال به دشتهای بجنورد، سملقان، شیروان و فاروج و از سمت جنوب به دشتهای جاجرم، اسفراین و صفی‌آباد محدود می‌شوند. بلندترین قله آن شاه جهان می‌باشد که ۳۰۵۱ متر از سطح دریا ارتفاع دارد. از قله‌های دیگر این رشته می‌توان به سالوک بأ ا ارتفاع ۲۹۸۱ متر اشاره کرد که در جنوب شهر بجنورد قرار دارد. از ویژگیهای این ارتفاعات، رسوبی بودن اغلب سنگها، وجود گسلهای متعدد، جوان بودن چین خوردگیها و فرسایش آبی است.

دشت‌ها

دشتهای استان تحت تأثیر دو دسته عوامل ساختمانی و آبرفتی شکل گرفته‌اند. ابتدا در اثر حرکات زمین ساختی چاله‌هایی در این سرزمین شکل گرفته، سپس این چاله‌ها توسط آبرفت رودها پر شده و دشتهای آبرفتی را شکل داده‌اند. مانند دشت شیروان که توسط رسوبات رود اترک پوشیده شده‌است. برخی از دشتها به دلیل دور بودن از منابع آب حالت ساختمانی و تکتونیکی خود را حفظ کرده‌اند که دشت تکتونیکی نام دارند. دشتهای استان از نظر حاصلخیزی خاک یکسان نیستند. برخی مانند دشتهای فاروج، شیروان، بجنورد، مانه، سملقان و اسفراین حاصلخیزند و برخی از آنها مانند دشتهای گرمه، جاجرم و سنخواست حاصلخیز نیستند.

رودها

• رودخانه اترک
• قره سو : این رود از دامنه‌های جنوبی آلاداغ در شهرستان اسفراین سرچشمه می‌گیرد. در جنوب اسفراین شاخه‌های دیگری وارد آن می‌شود. پس از عبور از شهرستان اسفراین وارد شهرستان جاجرم شده و در جنوب غربی جاجرم به رود کال شور خارتوران پیوسته و به کویر مرکزی می‌ریزد. آب این رود در نواحی کوهستانی کیفیت مطلوبی دارد. اما پس از عبور از سازندهای آهکی، گچی و نمکی در جنوب اسفراین و سنخواست به دلیل شوری بیش از حد، برای مصارف کشاورزی و شرب نامناسب می‌شود.

جنگل

جنگلهای استان با وسعتی حدود ۴۰۷۹۱۵ هکتار، ۲۲/۲۰ درصد از پوشش گیاهی استان را بهخود اختصاص می‌دهند. مساحت جنگلهای استان تقریباً ۳/۳ درصد از کل مساحت جنگلهای کشور را شامل می‌شود. این جنگلها عمدتاً از نوع غیرتجاری بوده و به دلیل نقش محافظت از خاک اهمیت ویژه ای دارند. طبق طبقه‌بندی‌های علمی جنگلهای استان در ردیف جنگلهای ایران ــ توران و ناحیه رویشی هیرکانی قرار می‌گیرند. در مقایسه با گونه‌های ایران ــ تورانی، مساحت جنگلهای هیرکانی در استان کم و به صورت نوار باریکی در جنوب و جنوب غربی شهرستان مانه و سملقان قابل مشاهده است. از نظر میزان تراکم گونه‌های گیاهی، از کل جنگلهای استان، در حدود۱۸۰۹۰ هکتار را جنگلهای انبوه، ۱۱۴۵۹۷ هکتار را جنگلهای نیمه انبوه و در حدود ۲۷۵۹۱۸ هکتار را جنگلهای تنک تشکیل می‌دهند.

حیات وحش

استان خراسان شمالی به دلیل تنوع زیست‌محیطی، مقام ممتازی در بین استانهای کشور دارد. به همین منظور سازمان محیط زیست اقدام به تأسیس چندین پارک ملی، منطقه حفاظت شده و پناهگاه حیات وحش در این استان نموده‌است.

1. پارک ملی و منطقهٔ حفاظت شده ساریگل
2. پارک ملی و منطقه حفاظت شده سالوک
3. منطقه حفاظت شده قورخود
4. منطقه حفاظت شده گلیل سرانی
5. پناهگاه حیات وحش میاندشت

اقوام و زبان‌ها

پراکنش مردم کرد در ایران براساس استان‌ها

اقوام ساکن در استان خراسان شمالی شامل (کرد، فارس (تات)، و ترکمن) می‌باشند. به‌طور کل کردهای کرمانج ۴۶٫۱ درصد ترکیب جمعیت استان را تشکیل می‌دهند. فارسی‌زبانان ۲۷٫۸ درصد، ترکمن‌ها ۵ درصد و (اقوام خاوری، عرب، طبری و بلوچ و لر) نیز در این استان سکونت دارند. تات‌ها بومیان این استان هستند. تات‌زبانان در محلاتی از شهر بجنورد، در شهر سنخواست و پیرامون، شوقان و غیره رواج دارد. همچنین مردم روستاهای روئین، ارکان، کسرق، بیدواز، نیش‌کیش، گنجدان، کوران و قلعه‌نو در شهرستان اسفراین، ۱۴ درصد مردم شهر اسفراین، مردم روستاهای گیفان، طبر، محمدآباد در شهرستان بجنورد، و روستاهای مهرآباد، برزل‌آباد، حصار سه‌یک‌آب، فیض‌آباد، اسلام‌آباد، امان‌آباد، کارخانه قند، منصوران، امامزاده مشهد طرقی بالا و پایین و گلیان و برزلی و ورک در شهرستان شیروان.در زمان شاه‌اسماعیل و شاه‌عباس صفوی گروهی از مردم کرمانج (شاخه‌ای از کردها) از غرب ایران و برخی از ترک‌زبان‌های آذربایجان نیز به خراسان شمالی کوچانده شدند.

شرایط اقلیمی

لباس محلی دختر کرمانج

خراسان شمالی از نظر ناهمواری‌ها به دو قسمت: الف) نواحی کوهستانی ب) پست و هموار تقسیم می‌شود.

مرتفع‌ترین نقطهٔ آن قلهٔ شاه‌جهان در رشته‌کوه‌های آلاداغ ۳٬۰۵۱ متر و پست‌ترین نقطهٔ آن در روستای تازه‌یاب در قسمت خروجی رودخانهٔ اترک با ارتفاع ۴۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد. ارتفاع متوسط استان ۱٬۳۲۶ متر از سطح دریا می‌باشد.

کوه‌های استان از نظر زمین‌شناسی حاصل آخرین حرکات کوه‌زایی دوران سوم و از کوه‌های جوان می‌باشند. این کوه‌ها به دو بخش عمده: ۱-رشته کوه کپه‌داغ ۲-رشته‌کوه آلاداغ تقسیم می‌شوند.

رشته‌کوه کپه داغ: این رشته‌کوه در شمال استان واقع شده و به‌وسیلهٔ گسل عشق‌آباد (گسل کپه‌داغ) از دشت‌های پست ترکمنستان و به وسیلهٔ رودخانهٔ اترک و دشت‌های مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج از رشته‌کوه جنوبی آلاداغ جدا می‌شود.

این ارتفاعات شباهت زیادی از نظر ساختار زمین‌شناسی با زاگرس دارند و وجود گسل‌های متعدد ساختار رسوبی، نامتقارن بودن چین‌ها، فقدان فعالیت‌های آتشفشانی و وجود سنگ‌های دارای درز و شکاف آن شرایط مساعدی برای ذخایر آب زیرزمینی و منابع نفت و گاز ایجاد می‌نماید.

رشته‌کوه آلاداغ: این ارتفاعات توسط دشت‌های مانه و سملقان، بجنورد، شیروان، فاروج، از رشته‌کوه کپه‌داغ جدا شده‌است. آلاداغ در غربی‌ترین منطقه در حوالی جاجرم به‌وسیلهٔ یکسری کوه‌های کم ارتفاع به رشتهٔ کوهستانی شاه کوه البرز می‌پیوندد. جبههٔ شمالی آلاداغ با یکسری پرتگاه‌های گسلی به رود اترک و جبههٔ جنوبی آن از طریق گسل‌هایی با دشت جاجرم ارتباط پیدا کرده‌است.

صنعت و معدن

پتروشیمی خراسان

مجتمع پتروشیمی، کارخانهٔ سیمان و کارخانه‌های پلاستیک بجنورد، و کارخانهٔ آرد و شرکت آذین فورج. کارخانهٔ تولید انواع لوله و پروفیل فلزی بجنورد، کارخانهٔ ساخت و تولید دستگاه‌های جوش القائی و کورهٔ القایی بجنورد،

مجتمع فولاداسفراین، کارخانهٔ لوله‌گستر اسفراین،

کارخانهٔ آلومینای جاجرم،

نیروگاه برق، کارخانه قند و کارخانه الیاف شیروان،

کارخانهٔ فراورده‌های گوشتی شهراد فاروج، کارخانهٔ کشت و صنعت خرم فاروج، کارخانجات خوراک دام، صنایع کشمش و زعفران فاروج،

کارخانه‌های متعدد پنبه پاک کنی، صنایع غذایی، کشاورزی، ساختمانی، کارخانهٔ لبنیات مهر شیر درق و… از صنایع برجستهٔ این استان به‌شمار می‌روند.

براساس نتایج سرشماری کارگاه‌های صنعتی ۱۳۸۱ کشور، خراسان شمالی دارای ۳٬۶۰۰ کارگاه صنعتی با ۱۲٬۵۴۵ شاغل است که دارای ۸۷۳٬۶۱۰ میلیون ریال ارزش افزوده می‌باشد. تعداد ۱۰۷ واحد صنعتی با ۱۰ نفر کارکن و بیشتر در سطح استان فعال است.

در حال حاضر ۳۰ معدن فعال از جمله معادن اکسیدآلومینیوم، کلسیت، بنتونیت، باریت، ماسهٔ سیلیسی، سنگ‌های تزئینی و … در سطح استان بهره‌برداری می‌شود و به عبارتی ۰٫۸۹٪ معادن فعال کشور، در این استان واقع می‌باشد.

آموزش و پرورش

در سال تحصیلی ۸۳–۸۲ شمار کل دانش‌آموزان مقاطع مختلف تحصیلی در سطح استان ۱۷۴٬۳۳۳ نفر بوده‌است؛ که از این تعداد ۴۶٫۸٪ در مقطع ابتدایی و ۲۷٪ در مقطع راهنمایی و ۱۵٫۹٪ در مقطع متوسطه و ۶٫۷٪ در مقطع متوسطه رشته‌های فنی و حرفه‌ای مشغول تحصیل هستند.

شاخص تراکم دانش‌آموز در کلاس در دو مقطع ابتدایی و راهنمایی وضعیت مطلوب‌تری را از میانگین کشور نشان می‌دهد اما در مقطع متوسطه در مقابل متوسط ۲۵/۵ نفر در کلاس، وضعیت در استان ۲۷ نفر می‌باشد.

سوغات

از سوغاتی‌های استان خراسان شمالی می‌توان به آبنبات بجنوردی، قره قروت، نان قتلمه، آجیل فاروج، جزلاغ و گلیم اشاره کرد.

آموزش عالی

در حال حاضر دانشگاه بجنورد، دانشگاه آزاد اسلامی بجنورد، دانشگاه علوم پزشکی بجنورد، دانشگاه‌های غیرانتفاعی اشراق و حکیمان، دانشگاه پیام نور بجنورد و دانشگاه فرهنگیان در شهر بجنورد،

و همچنین دانشگاه آزاد اسلامی اسفراین، مجتمع آموزش عالی اسفراین، دانشگاه علمی کاربردی فولاد، دانشکده علوم پزشکی اسفراین و دانشگاه پیام نور اسفراین در شهرستان اسفراین

و دانشگاه آزاد اسلامی شیروان، دانشگاه پیام نور شیروان، مجتمع آموزش عالی شیروان، مجتمع آموزش عالی سلامت شیروان، دانشگاه علمی کاربردی شیروان، دانشگاه غیرانتفاعی علم و ادب نوین، دانشکده فنی پسران پروفسور حسابی، آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما در شهرستان شیروان

و همین‌طور دانشگاه آزاد اسلامی جاجرم و دانشگاه پیام نور جاجرم و دانشگاه جامع علمی کاربردی جاجرم، دانشکدهٔ فنی جاجرم نیز در شهر جاجرم

دانشگاه فنی حرفه ای سما در شهرستان فاروج، دانشگاه پیام نور فاروج، فعالیت دارند.

دانشگاه بجنورد به عنوان بزرگ‌ترین مجتمع دانشگاهی در استان خراسان شمالی در سال ۱۳۸۴ تأسیس شده‌است و در حال حاضر در رشته‌های متعدد مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو می‌پذیرد. همچنین، مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی این دانشگاه که در سال ۱۳۸۶ تأسیس شده‌است در حال حاضر از مراکز مهم خدمات روانشناختی این استان می‌باشد.

دانشکده کشاورزی شیروان اولین واحد دانشگاه دولتی در استان خراسان شمالی از سال ۱۳۶۲ زیر نظر دانشگاه فردوسی مشهد مشغول فعالیت آموزشی و پژوهشی می‌باشد.

کشتی و پهلوانان

گود زینل خان

مسابقات کشتی چوخه مسابقات کشتی چوخه در اسفراین در روز ۱۴ فروردین هر ساله برگزار می‌شود، گود زینل خان در اسفراین هر ساله با چندین مسابقه استانی و کشوری معتبر برگزار می‌شود.

همچنین جام کشتی برادران زهرایی هم در شیروان و گود امام مرشد فاروج برگزار می‌شود.

مسابقات کشتی با چوخه در جاجرم نیز از قدمت زیادی برخوردار است و همه ساله در ایام نوروز و برخی اوقات دیگر با شکوه خاصی در جاجرم برگزار می‌شود.

تفرج گاه‌ها

شهرستان اسفراین

دهکده توریستی روئین و سد بیدواز و غار برقیستان در شهر زیبای صفی‌آباد و درهٔ جاج سست در اسفراین، شهر بلقیس، امامزاده باباقدرت

شهرستان بجنورد

پارک باباامان، آبگرم ایوب پیغمبر، پارک بش قارداش، روستای پیغو، کمپ گلستان، آبشار حمید، دره بازخانه، دره فیروزه، دره مهنان و آب گرم قراجه روستای پلکانی اسفیدان باغ ملا محمد در توابع روستای باغچق، آینه خانه و عمارت مفخم، کوشک علی‌آباد، حسینه جاجرمی، کاروانسرای سبزه میدان، حمام عسگری

شهر چنارانشهر شهری گردشگر پسند و سرسبز دارای منابع بکر طبیعی و چشمه سارهای پرآب و همچنین درختان گردو درختان میوه هلو و… است. وجود درخت چنار در بالای چشمه سار این شهر که به عهد قاچاریه می‌رسد به مراجعه کنند گان این شهر افزوده‌است.

شهرستان مانه و سملقان

آتشکده اسپاخو، تپه باستانی ریوی، آبشار بیار، روستای درکش، آبشار زوعلیا، آبگرم مهمانک، روستای شیر آباد

شهرستان شیروان

حمام تاریخی پیرشهید، مناطق حفاظت شده ییلاقی گلیل و سرانی، دریاچه سد بارزو، غارهای دستکند هنامه، روستاهای پلکانی و بکر زوارم و گلیان، اوغاز، بوانلو، حصارپهلوانلو، برزلی، گرماب، بلغان، باداملق، کوهستان پارک شیرکوه، چهارطاقی تیموری شیروان، تپه ارگ باستانی شیروان، روستاهای هدف گردشگری قلعه زو، اسطرخی، آبشار زیبایی اسطرخی

شهرستان فاروج

حمام فاروج، اقامتگاه بوم گردشگری مردکانلو، حمام روستای استاد، دره خسروی، قله شاه جهان، آرامگاه بابا و بی بی، امام زاده اولیا استاد، برج مفرنقاه، تپه طویل، برج استاد، درخت ۵۰۰ ساله اسفجیر، گلورتپه و کول تپه، امام زاده عبدالله رحمان خرق، امام مرشد، غار تاریخی تبریان، سد چری، تپه چکی، تپه خیرآباد، تپه خلق آباد

شهرستان جاجرم

مسجد جامع جاجرم، نارین قلعهٔ جاجرم، کوشک جاجرم، سردابهٔ جاجرم، ارگ کاظم خان جاجرم، قلعهٔ خان جاجرم، بقعهٔ مبارکهٔ خواجه علی بن مهزیار جاجرم، کوه بابای جاجرم، تنگهٔ جاجرم، تپهٔ پهلوان جاجرم، تپهٔ حیدران جاجرمرباط قلی حمام جاجرم، پول چوبی ابریشم، قلعه جلال الدین

شهرستان گرمه

رباط عشق، روستا دشت، رباط قره بیل، مسجد جامع درق، امامزاده فضل بن علی درق، امامزادگان ابراهیم و محمد درق، قلعه قدیمی دهی درق، قلعه قدیمی نارنج قلعه درق، غار کفترک درق، بند تاریخی مهار (معار) درق، آب انبارهای قدیمی راه‌های قدیمی (مسیر درق - شاهرود)، یادبود و گلزار شهدای شهر درق، قلعه خداوردی درق، نظرگاه امام علی گرمه، شهر باستانی ده هزار ساله راونیز، غار برقیستان، امامزاده باباقدرت، روستای تاریخی آردین، روستای تاریخی پرثوادر کنار روستای گسگ، امامزاده حمزه دهنه شیرین، تپه قلعه کهنه کند.

شهرستان راز و جرگلان

سد غلامان، بوم گردی یوقان برج (به همراه اسب سواری) در بخش غلامان، بوم گردی جرگلان، سد چندیر جرگلان، اسب ترکمن

نگارخانه‌ها

• 
  سبزه میدان بجنورد
• 
  سد برزوی شیروان
• 
  ارگ بلقیس اسفراین
• 
  فاروج پایتخت آجیل
• 
  پارک باباامان بجنورد
• 
  راز و جرگلان
• 
  اسپاخو مانه و سملقان
• 
  پارک ملی گلستان
• 
  پارک سرچشمه شوقان
• 
  گود زینل خان اسفراین
• 
  بش قارداش بجنورد
• 
  روستای خسرویه فاروج
• 
  روئین اسفراین
• 
  بجنورد
• 
  مسجد جامع جاجرم
• 
  اوغاز شیروان
• 
  شیروان
• 
  روستای دربند اسفجیر فاروج
• 
  روستای جهان اسفراین
• 
  کرمانج
• 
  گرمه
• 
  عشایر کرمانج
• 
  بش قارداش بجنورد
• 
  استخر رو باز بش قارداش بجنورد
• 
  بش قارداش
• 
  کوه کیسمار فاروج
• 
  اسفیدان
• 
  روستای خرق فاروج
• 
  سد شیروان
• 
  پارک باباامان بجنورد
• 
  روستای روئین اسفراین
• 
  کال شور جاجرم
• 
  آتشکده اسپاخو
• 
  سمنوی درق

جستارهای وابسته

• جمعیت شهرهای استان خراسان شمالی

منابع

19. https://www.aja.ir/portal/home/?news/89271/89311/1489518/برگزاری-دهمین-جشنواره-جوان-سرباز-در-خراسان-شمالی

پورتال صدا و سیمای خراسان شمالی (پیشینه تاریخی بجنورد)