Aller au contenu

Atouwance

Èn årtike di Wikipedia.
Pol discramiaedje des årtikes avou l' mot « Atouwance », loukîz cial.

L' atouwance, c' est cwand on arinne ene sakî e lyi djhant ti, dabôrd k' e walon, on s' atôtche tot s' dijhant "vos".

L' atouwance radoûceye, c' est cwand on lyi cåze tot lyi djhant twè.

Les pronos et prezintreces d' atouwance

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Pronos sudjets (F. tu)

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  • Atouwance djeneråle
    • ti / t' (prono sudjet metou padvant l' viebe)
    • tel 1 (prono sudjet etroclé ti + li)
    • tu (prono sudjet metou padrî on codjowa ki finixh pa ene cossoune)
    • cawete -ss (cawete ki våt on prono sudjet, et k' on troveso on codjowa ki finixh pa ene voyale)
  • Atouwance radoûceye

Pronos coplemints (F. te, toi)

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Prono d' apårtinance

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Prezintrece d' apårtinance

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Les liveas d' atouwance

[candjî | candjî l’ côde wiki]
sôre di ptit mot atouwant djenerå atouwant radoûci vovweyant
Prono sudjet ti to vos
Prono tonike (singulî) ti, t(i)-minme (Tchålerwè) twè, t(i)-minme (Roman Payis), tizôtes vos
Prono tonike (pluriyal) tizôtes vozôtes
Prono d' apårtinance li tinne li twinne li vosse

Djeyografeye di l' atouwance.

[candjî | candjî l’ côde wiki]

Les gropes di djins k' eployént ces noveas pronos la polént l' fé rivni a on livea pus bas, dins sacwants payis. Metans t(i)-minme est rsintou come doûcineus e Roman Payis, mins foirt måhonteus e Payis d' Tchålerwès.

Les noveas pronos n' ont måy sitî eployî e l' Årdene nonnrece (Payis d' Bietris et di Smwès), et e l' Årdene levantrece (Payis d' Måmdiy), des coines todi pus wårdiveuses k' els ôtes po les candjmint do pårler walon. Eto, on n' a drola ki deus liveas d' atôtchance: li djhaedje di vos, et l' atouwance. Gn a eto tanawete on viyaedje insi å mitan des ôtes e Roman Payis (Ocgniye), e Payis d' Lidje (Tîleu), di Vervî (Limbôr), di Djivet (Arniye). On ricnoxhe les djins d' ces payis la åjheymint; on lzî dit, po s' fote: "A t' es d' Måmdiy, ti ! A t' es d' Bietris, ti ! "

Sociolodjeye di l' atouwance.

[candjî | candjî l’ côde wiki]
  • Å pus sovint, les djins si djhèt "vos" cwand i cåzèt walon. Ci serè todi l' cas avou des djins k' on n' kinoxhe nén, des djins pus viyes ki vos, des mwaisses.
  • On n' atouwe ene djin ki cwand on-z est foirt mwais, po refoircî ses paroles. Eto cwand on est måvlé so les biesses.
  • L' atouwance radoûceye est possibe inte vîs soçons, inte ome et feme, inte parints et efants. Nén rovyî ki les djins k' ont co aprins l' walon naturelmint e l' Årdene nonnrece n' eploynut nén l' atouwance adouceye. Nén esse maké s' i vs deynut "ti".
  • Les rcåzeus atouwnut bråmint, a môde des candjmints atouwance / vovweyaedje k' i gn a yeu enawaire e francès. Ci sereut pus comifåt d' els ecoraedjî a dire vos.

Dipus d' racsegnes so l' atouwance.

[candjî | candjî l’ côde wiki]