Jump to content

Нуремберг қал'аси

From Vikipediya
Нюрнберг қал'аси: Палас, Император капелласи, чапда Мажусийлар минораси, Синвелл минораси, Пентагонал минора, Император отхоналари ва о'нгда Лугинсленд минораси
Ҳеидентурм (мажусийлар минораси), Кайсеркапелле (Империал черкови) ва Тифер Бруннен (чуқур қудуқ) жойлашган ҳовли.
Тиэфер Бруннен (чуқур қудуқ) ва Синwеллтурм (Синwелл минораси)
Юқоридан ко'риниши

Нуремберг қал'аси ( немисча: Nürnberger Burg ) Германиянинг Бавария шаҳридаги Нюрнберг тарихий марказида о'рта асрлардан бери қад ко'тариб турган қумтош тизмаси устида жойлашган мини шаҳарча.

Қал'а шаҳар деворлари билан бирга Европанинг энг даҳшатли о'рта аср истеҳкомларидан бири ҳисобланади. Бу Муқаддас Рим империясининг кучи ва аҳамиятини ва Нуремберг император шаҳрининг муҳим ролини ифодалайди. [1]

Қисқача[edit | edit source]

О'рта асрларда немис қироллари (мос равишда Рим папаси томонидан тож кийганидан кейин Муқаддас Рим императорлари ) пойтахтга эга бо'лмаган, аммо қал'алари бо'йлаб биридан ( Каисерпфалз ёки Император қал'аси ) иккинчисига саёҳат қилган. Шундай қилиб, Нуремберг қал'аси муҳим император қал'асига айланди ва кейинги асрларда барча немис қироллари ва императорлари қал'ада қолишди, императорларнинг аксарияти бу қал'ада бир неча марта бо'лган. [2] [3]

Нюрнберг қал'аси учта қисмдан иборат: Император қал'аси ( Каисербург ), собиқ Бургравес қал'аси ( Бургграфенбург ) ва шарқий томонда Император шаҳрини то'лдириб турувчи бинолар ( Реичсстäдтисче Баутен ).

Биринчи марта бу ерда 1000 га яқин бинолар қурилган [4] Кейинчалик, учта асосий қурилиш даврига ажратилган:

  • салиан қироллари, мос равишда Муқаддас Рим императорлари (1027–1125) даврида қурилган қал'а;
  • Ҳоҳенстауфен императорлари даврида қурилган янги қал'а (1138–1254);
  • Паласни қайта қуриш, шунингдек, о'рта асрларнинг охирларида турли хил о'згартиришлар ва қо'шимчалар.

О'ттиз йиллик урушдан кейин (1618-1648) қал'а о'з аҳамиятини ё'қотди. 19-асрда о'рталарида ба'зи о'згартиришлар қо'шилди. Нацистлар даврида, 1936-йилда Нюрнберг партияси митингига тайёргарлик ко'риш пайтида у "асл ҳолатига қайтарилди". Бир неча йил о'тгач, Иккинчи Жаҳон уруши ва 1944-1945-йиллардаги ҳаво ҳужумлари пайтида қал'анинг катта қисми вайронага айлантирилган. Қайта қуриш ва ҳозирги ҳолатга келтириш учун тахминан о'ттиз йил керак бо'лди.

Бинолари[edit | edit source]

Император қал'аси[edit | edit source]

Қал'ага одатий кириш Бургстрассе орқали қумтош тизмаси олдида тугайди. Кенг пиёда ё'лак Ҳасенбург минораси ёнидан о'тади ва (Богемия Ҳасенбурглар оиласи номи билан аталган) Осмон дарвозаси ( Ҳиммелстор ) орқали ташқи ҳовлига олиб боради.

13-асрнинг 2-ярмида қурилган Синвелл минораси қал'анинг асосий қо'риқхонаси бо'лган. У силиндрсимон шаклга эга бо'лгани учун немис тилида "синwелл" "мукаммал юмалоқ" деган ма'нони англатади. 1560-йилларда унинг баландлиги яна бир қават ва учли дубулг'али айвон томи билан ко'тарилди.

Ҳовли о'ртасида жойлашган кичик ярим ёг'очли уй ичидаги Чуқур қудуқ ( Тиэфер Бруннен ) қал'анинг о'зи каби қадимий, чунки у қал'анинг ягона сув манбаи эди. Унинг шафтаси 50 метр (164 фут) чуқурликдаги сув сатҳигача етиб боради ва сув 3 метр чуқурликда жойлашган. Сув сатҳидан юқорида тозалаш ишлари учун тошдан махсус жой ажратиб қо'йилган. Бинонинг пастки тош деворлари 1563-йилга тегишли. Кейинги йили кичик ҳаммом ва кийим алмаштириш хонаси қурилган. Чуқур қудуқ нормал исте'мол учун етарли миқдорда сув билан та'минлаган, аммо Император парҳезлари ва император ташрифлари пайтида сув бочкаларини шаҳардан вагонларда ташиш керак бо'лган.

Кастелланнинг уйи ( Кастеллансгебäуде ), Котибият биноси ( Секретариацгебäуде ) ва Молия биноси ( Финанзстадел ), кабилар о'рта асрлардан кейинги Ҳиммелссталлунгнинг ташқи ҳовлидаги қо'шимча бинолари бо'либ, Иккинчи жаҳон урушидан кейин қайта қурилган.

Палас, Империал Чапел ва Кеменате билан о'ралган Ички дарвоза ( Иннерес Тор ) ички ҳовлига ( Иннерер Бургҳоф ) олиб боради. Ҳовлида Салиан даврига оид пойдевор қолдиқларини ко'риш мумкин. О'ртада 1984-йилда экилган Кунигунде оҳак дарахти бор, у биринчи марта 1455-йилда манбаларда қайд этилган ва эски дарахт император Генрих ИИ (Авлиё Генрих) нинг турмуш о'ртог'и Авлиё Кунигунде номи билан аталган.

Император қал'асининг асосий биноси бо'лган Палас икки қаватли бо'либ, улар расмий вазифалар учун ва императорнинг қароргоҳи сифатида ишлатилган. Қал'анинг тарихи давомида у бир неча марта қайта қурилган ва о'згартирилган. Ҳозирда "Эмперор – Эмпире – Cитй" доимий ко'ргазмаси жойлашган.

Юқори черкови

Империал Чапел ( Каисеркапелле ) ме'морий нуқтаи назардан, қал'адаги энг муҳим бино. У 1200-йиллар атрофида Палас билан бир вақтда қурилган.Обида устма-уст иккита ибодатхонадан ташкил топган ва фақат шифтдаги тешик орқали бог'ланган, бу о'рта асрлар жамиятидаги иэрархик даражаларни ифодаловчи романеск қо'шалоқ ибодатхонасидир.

Бутпарастлар минораси ( Ҳеидентурм ) Император черкови ёнида жойлашган. У ибодатхона билан бир вақтда қурилган. Император Карл В нинг ташрифи учун қаср қайта тикланганида, минорадаги бутпараст бутлари ва суратлари я'ни романеск ҳайкаллариолиб ташланди.

Кеменате ( Хонимлар биноси ) дастлаб Ҳоҳенстауфен даврида қурилган, аммо кейинчалик унинг о'рнига то'рт қаватли катта бино қурилган. Ҳозирги бино 1945-йилда ёқиб юборилган ва кейинчалик реконструксия қилинган. Ҳозирда унда чипталар кассаси, кичик музей до'кони ва Император қал'асининг қурилиш тарихи ҳақидаги мултимедиа шоуси мавжуд.

Бургравес қал'аси[edit | edit source]

Бургравес қал'аси Синвелл минораси ва Лугинсленд о'ртасидаги ҳудудда жойлашган, аммо 1420-йилда вайрон қилинганидан кейин ва унинг қолдиқлари шаҳар томонидан сотиб олинганидан кейин жуда оз нарса қолди.

Шимолий қоя юзасида жойлашган Пентагонал минора қал'а қоясидаги энг қадимги бинолардан биридир. Бу Бургравес қал'асининг қо'риқхонаси ҳисобланади. Унинг тошдан ясалган пастки қисми император черкови билан бир вақтда қурилган бо'лиши мумкин. Кейинги готика даврида унинг устидан бир қаватли г'ишт ишлари қо'шилган.

Валбурга ибодатхонаси Бургравес қал'аси қурилганидан ко'п о'тмай қурилган бо'лиши мумкин. Дастлаб у Авлиё Осмарга баг'ишланган эди, аммо шаҳар Бургравес қал'аси харобаларини сотиб олгандан со'нг, у қайта тикланди ва Санкт-Валпурга баг'ишланди. Иккинчи жаҳон урушида вайрон бо'лган Валбурга ибодатхонаси 1970-йилда қайта тикланди ва жамоатчиликка топширилди.

Император шаҳрида қурилган бинолар[edit | edit source]

Лугинсленд (со'зма-со'з таржимаси ерга қараш ) 1377-йилда Бургравес қал'асининг асосий дарвозаси яқинида қурилган бо'либ, шаҳар ва шаҳар о'ртасидаги муносабатлар ва Бургравес қал'аси ичидаги фаолиятни кузатиш имконини беради. Бургравес аҳволи жуда ёмонлашган.

Вестнер дарвозаси қал'адан шимолга чиқадиган ягона ё'л эди, о'ша пайтда очиқ ердан иборат бо'лган.

Император отхоналари 1494-1495-йилларда Нюрнбергнинг о'ша пайтдаги энг муҳим ме'мори Ханс Бехайм Элдер томонидан дон омбори сифатида қурилган. Биринчи қават ҳам отхона сифатида ишлатилган. Иккинчи жаҳон урушида бино жиддий зарар ко'рган, у та'мирланган ва ҳозир Ёшлар ётоқхонаси сифатида ишлатилмоқда .

Бастионлар 1538-1545-йилларда қал'анинг шимолий томонига таҳдид соладиган артиллерия ҳужумларига жавобан қурилган. Тахминан Бастионлар қурилиши билан бир вақтнинг о'зида Нюрнберг шаҳрининг истеҳкомлари янгиланди ва кенгайтирилди.

Тарихи[edit | edit source]

Салиядан олдинги ва Салиан даврида[edit | edit source]

Қал'а ичидаги археологик қазишмалар 1000-йилларга оид деворлар қолдиқларини, чуқурроқ қатламларда эса Швайнфуртлик Генрих биносига тегишли бо'лиши мумкин бо'лган эскироқ деворларни топилишига имкон берди. [5]

Ушбу жой ҳақида биринчи ёзма ёзув 1050-йилга то'г'ри келади, о'шанда Генрих ИИИ Норенберкда Сигена деб аталмиш ҳужжатни гаровга қо'йган аёлини озод қилган. [6] Унинг отаси Конрад ИИ 1025 ва 1030-йилларда Регенсбург (Ратисбон) дан Бамбергга саёҳат қилганида, ҳали ҳам ҳужжатларни [7] Мегелендорфда, тахминан 4 километр узоқликдаги кичик қишлоқда берган эди. Пегнитз дарёсини форд орқали кесиб о'тиш мумкин (ҳозирги Мöгелдорф, Нюрнберг тумани). Ан'анага ко'ра, бу ҳужжатлар чиқарилган жой ва санани ко'рсатади, лекин жой турига (масалан, қал'а, қишлоқ ва ҳ.к.) ҳеч қандай ҳаволани о'з ичига олмайди. ).

Замонавий даврда қал'а[edit | edit source]

Нюрнберг қал'аси (о'йин номи Бурграве саройи) Муқаддас Рим империяси сивилизациясининг Империялар ИВ давридаги ҳарбий қал'аси сифатида диққатга сазовор жойидир.

Адабиётлар[edit | edit source]

  1. ↑ Империал Cастле оф Нуремберг, Бавариан Администратион оф Стате-Оwнед Палаcес, Гарденс анд Лакес
  2. ↑ Империал Cастле Нуремберг. Оффиcиал гуиде, ревисед бй Эрич Бачманн анд Албречт Миллер (1994), Баерисче Верwалтунг дер стаатличен Счлöссер, Гäртен унд Сеэн, Мунич
  3. ↑ Тҳис артиcле ис басед он тҳе тwо форегоинг соурcес, унлесс индиcатед отҳерwисе
  4. ↑ Алфонс Баиэр: Зур Гесчичте, Геологиэ унд Ҳйдрологиэ дес Бургбергес зу Нüрнберг. (Wайбаcк Мачине сайтида 2021-01-20 санасида архивланган) (Курзфассунг - абстраcт), он тҳе wебсите оф ФАУ — Фриэдрич-Алехандер Университäт Эрланген-Нüрнберг
  5. ↑ Биргит Фриэдел: Нüрнбергер Бург. Артиcле оф 4 Оcтобер 2010 ин: Ҳисторисчес Лехикон Баернс
  6. ↑ Доcумент 253 ин: Ҳаррй Бресслау унд Паул Кеҳр: Диэ Уркунден дер Деуцчен Кöниге унд Каисер. Фüнфтер Банд: Диэ Уркунден Ҳеинричс ИИИ. Берлин 1931 (дигитизатион (Wайбаcк Мачине сайтида 2017-02-02 санасида архивланган) бй Монумента Германиаэ Ҳисториcа)
  7. ↑ Доcумент 30 ин: Ҳаррй Бресслау унтер Митwиркунг вон Ҳ. Wибел унд А. Ҳессел (Ҳрсг.): Дипломата 15: Диэ Уркунден Конрадс ИИ. (Cонради ИИ. Дипломата) Мит Начтрäген зу ден Уркунден Ҳеинричс ИИ.. Ҳанновер 1909, п. 33–34 (дигитизатион (Wайбаcк Мачине сайтида 2017-02-02 санасида архивланган) бй Монумента Германиаэ Ҳисториcа)

Ҳаволалар[edit | edit source]

Retrieved from "https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Nuremberg_qal%27asi&oldid=4337733"